Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

'Bij hulp ontbreekt centrale coördinatie'

Het hoofd van de OVSE in Albanië, Daan Everts, heeft felle kritiek op de hulpverlening aan de vluchtelingen uit Kosovo. ,,Iedere centrale coördinatie ontbreekt.''

Door onze redacteur YAEL VINCKX

TIRANA, 12 APRIL. Hij wordt herkend op straat en betaalt in het café nooit zijn koffie. Sommigen noemen hem 'president'. En tijdens de Lewinsky-affaire zinspeelden Albanese kranten op zijn diplomatieke gaven. Kon hij niet bemiddelen in de crisis tussen Bill en Hillary Clinton? Zelf grinnikt de Nederlander Daan Everts (58), sinds eind 1997 hoofd van de missie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) in Albanië, het hardst.

De crisis in Kosovo is niet zijn eerste. Hij zag eerder de vluchtelin[- ]gen in Cambodja en in Rwanda. In Goma, Congo, stierven de mensen massaal. In Albanië speelt een ander probleem. De internationale organisaties, en met name de VN-vluchtelingenorganisatieKan regel niet uitvullen UNHCR, zijn volgens Everts te laat op gang gekomen.

Waarom?

,,Ik zei drie dagen na het begin van de bombardementen 150.000 vluchtelingen te verwachten. De UNHCR dacht aan 50.000 mensen. Ik zei okee, jullie kennen tenslotte de vluchtelingenproblematiek. Maar er gebeurde niets. Als eerste richtte de OVSE twee coördinatiecentra op: een in Tirana en een in Kukës. Na negen dagen kwam de coördinator van de UNHCR eens. De huidige UNHCR-coördinator kan nog geen deuk in een pakje boter slaan en het hoofd van het centrum is ook al geen mannetjesputter. Anderen moeten die taak dus op zich nemen. Het is onze grootste grief. Iedere centrale coördinatie ontbreekt bij deze crisis. In Kukës kwam een hulptransport met brood aan; bij gebrek aan beter deelde de chauffeur de broden maar uit op straat, zowel aan Kosovaren als aan Albanezen. Tamelijk onsystematisch.''

Was het Westen voldoende voorbereid?

,,Deze humanitaire ramp van een enorme omvang is wel heel plotseling ontstaan. Dat maakt hulpverlening moeilijk. Niemand had gedacht dat Milosevic daadwerkelijk een heel volk zou deporteren. Het is waanzinnig.''

Was dat niet naïef? Hij heeft in Bosnië ook gruweldaden begaan.

,,Maar de internationale gemeenschap heeft de gebeurtenissen in Bosnië ontzettend hard veroordeeld. Dat zou niet nog een keer gebeuren, dachten we, een herhaling van zetten leek onmogelijk. We zijn gewoon verrast.''

Heeft de Albanese regering goed gehandeld?

,,Albanië moet worden beloond voor de bewonderenswaardige opvang van 250.000 vluchtelingen. Het Westen moet royaal hulp geven en een deel van die hulp moet blijven, in de vorm van infrastructuur, apparatuur en bilaterale overeenkomsten. Zonder de enorme opvang door de Albanezen zelf was de situatie veel beroerder geweest. Mijn tolk in Kukës had al een week lang zeventig mensen in zijn huis, die lagen in rijen naast elkaar te slapen. Albanezen die vluchtelingen in huis nemen moeten daarvoor worden betaald. De UNHCR heeft dat vorig jaar bij de opvang van zo'n 20.000 Kosovaren al gedaan.''

Hoe lang kan Albanië dit volhouden?

,,Met hulp kan Albanië een eind komen. Een werkloos gezin bijvoorbeeld kan bijverdienen door vluchtelingen in huis te nemen. Op die manier houden de mensen het langer vol, al duurt zulke opvang geen eeuwigheid. Intussen moeten we tentenkampen en prefab- huizen bouwen en hard werken aan de terugkeer van de Kosovaren. Dat is ook van belang voor de West-Europese landen. Zitten de Kosovaren hier lang zonder enige hoop op terugkeer, dan willen de mannen weg, naar West-Europa. Aan de andere kant vluchten vooral vrouwen, kinderen en ouderen uit Kosovo. Die willen niet naar West-Europa, die willen terug naar huis. De houding van de Macedonische regering is daarom erg kwalijk. Ze zet mensen buiten omdat ze vreest dat de vluchtelingen zullen blijven en het wankele evenwicht tussen de bevolkingsgroepen zullen verstoren. Dat is niet waar.''

Minister Herfkens (Ontwikkelingssamenwerking) was vorige week in Macedonië. Had ze ook naar Albanië moeten komen?

,,Ik vind het betreurenswaardig dat Herfkens Albanië niet heeft bezocht. Het was goed geweest als zij van de vierbaansweg van Macedonië via de potholes van Albanië naar de vluchtelingen hier was gereden.''

Herfkens wil de structurele ontwikkelingshulp aan Albanië stoppen.

,,Ik begrijp daar niets van. Albanië is het armste land van Europa, de achterbuurt van Europa. Macedonië is twee keer zo ontwikkeld, heeft een uitstekend wegennet, tolwegen, een goed kadaster en een redelijk goed functionerend overheidsapparaat en blijft wel 'programma- land'. Ik heb Herfkens gevraagd waarom de hulp aan Albanië wordt teruggebracht. Albanië krijgt al genoeg van Italië, zei ze toen. Die hulp komt echter uitermate langzaam. Misschien is de minister bang voor te weinig controle. Of vreest ze het slechte Albanese bestuur.''

Is die vrees onterecht? Is dat bestuur niet inefficiënt en verdeeld?

,,Er was toenadering tussen de oppositionele Democratische Partij van Sali Berisha en de regerende Socialistische Partij. Maar die toenadering is wederom verzand. Berisha is teruggekeerd naar zijn oude politiek van confrontatie. Hij boycot het parlement. Degene die zijn beleid in twijfel trekt, is nog niet jarig. Anderzijds staat Albanië wel onder internationaal toezicht en onder scherpe controle van het IMF en de Wereldbank.''

,,De kwestie-Kosovo leek de partijen bij elkaar te brengen. Maar Berisha heeft een aantal misrekeningen gemaakt. Hij keurde het akkoord van Rambouillet af, omdat hij dacht dat het volk onmiddellijke vrijheid voor Kosovo zou eisen. Dat bleek niet zo te zijn. Hij heeft de regering aangevallen om de verwelkoming van de vluchtelingen uit Macedonië. En hij heeft de nieuwgevormde regering in ballingschap van Kosovo direct aangevallen. Dat zijn opnieuw voorbeelden van zijn confronterende manier van oppositie voeren; hij geeft geen krediet aan welke stap van de regering dan ook, zelfs niet in deze crisistijd.''

Hadden de Kosovaren 'Rambouillet' direct moeten tekenen?

,,Ze hebben een tactische fout gemaakt. Hadden ze getekend, dan was de onwil van Milosevic duidelijk geworden en hadden maatregelen genomen kunnen worden. Maar de Kosovaren wilden eerst thuis overleggen. En zo kreeg Milosevic drie weken de tijd om zijn hele oorlogsmachine op gang te brengen. Een vreselijke fout. De Serviërs schoten onder onze ogen dorpen in puin. We konden niets doen. Ons vertrek uit Kosovo is traumatisch geweest voor de mensen daar. Ze stonden te huilen toen we vertrokken.''

Heeft de NAVO de juiste strategie gevolgd?

,,Over de details van de militaire strategie laat ik me niet uit, maar er moest worden opgetreden.''