Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

De NAVO haalde gisteren opgelucht adem dat de oorlog voorbij is. Maar voor een definitieve balans van haar operatie is het nog te vroeg.

Door onze redacteuren BIRGIT DONKER en ROBERT VAN DE ROER

BRUSSEL/ROTTERDAM, 11 JUNI. In het NAVO-hoofdkwartier stonden gistermiddag op de balie waar doorgaans de officiële communiqueés liggen, rijen glazen champagne. En NAVO-chef Javier Solana straalde van opluchting toen hij na 78 dagen van bombardementen kon mededelen: "Zojuist heb ik generaal Wesley Clark opdracht gegeven de NAVO-luchtacties tegen Joegoslavië op te schorten." Solana heeft volgens een medewerker de afgelopen elf weken de noodzaak van luchtaanvallen ingezien, maar deze toch tegen zijn zin geleid. Zelf zei de Spanjaard gisteren: "Wie vrede wil, moet zich op oorlog voorbereiden."

De strijdlust waarmee de NAVO de afgelopen weken de luchtacties verdedigde, was nog voelbaar. Op de vraag of de bombardementen zo nodig worden hervat, antwoordde Solana kortweg: "Ja." En behalve Belgrado kreeg ook het Joegoslavische bevrijdingsleger UÇK een waarschuwing: "Alle geweld moet onmiddellijk stoppen." Maar de boventoon was jubelend. Solana complimenteerde de Amerikaanse opperbevelhebber Clark en alle medewerkers van Operatie Allied Force "die zo dapper zo veel hebben bijgedragen aan vrede en veiligheid voor alle mensen in Kosovo". Solana complimenteerde ook de negentien NAVO-lidstaten. "Zonder hun vastberadenheid was dit niet mogelijk geweest." De NAVO-landen zijn steeds een front blijven vormen, ondanks nuanceverschillen zoals het aandringen van Italië, Duitsland en Nederland om een pauze in de bombardementen in te lassen. Even viel Solana uit zijn rol, toen hij bij het verlaten van de Josef Luns-perszaal militair woordvoerder generaal Walter Jertz op zijn wang wilde zoenen. Geschrokken van deze zeker in mediterrane kringen gebruikelijke spontaniteit deed de Duitse militair een stapje achteruit. Met de lichaamstaal van de NAVO-chef was de cirkel rond. In de nacht van 24 maart, vlak voordat hij het bevel gaf tot de bombardementen, gaf Solana de Amerikaanse gezant Richard Holbrooke een bearhug. Alsof hij wilde zeggen dat het aan Holbrookes inspanningen niet had gelegen dat zijn laatste bemiddelingspoging bij de Joegoslavische president Milosevic was mislukt. Daarna kreeg militaire actie tijdelijk de voorrang boven de diplomatieke inspanning in de crisis. Met de omhelzing van generaal Jertz bezegelde Solana dat de NAVO een einde maakt aan de eerste aanval tegen een soevereine staat in haar vijftigjarig bestaan. Een aanval die de NAVO gewonnen heeft, aan NAVO-zijde geen enkel leven heeft gekost en ondanks de aanhoudende kritiek dat bombardementen alleen onvoldoende zijn om een oorlog te winnen, uiteindelijk het door de NAVO gewenste resultaat heeft opgeleverd, hoeveel burgerslachtoffers er ook zijn gevallen. Rusland en Milosevic zijn akkoord gegaan met de belangrijkste NAVO-eisen: Servische troepen Kosovo uit, NAVO-vredestroepen erin. Maar dit is niet het moment om victorie te kraaien. De NAVO zal nog veel tijd nodig hebben om de balans op te maken. Zeker is dat de actie tegen Joegoslavië opnieuw de politieke en militaire dominantie van de Verenigde Staten binnen de NAVO heeft bevestigd. Van de ruim 33.000 vluchten in Allied Force werd meer dan 80 procent uitgevoerd door Amerikanen. Maar de NAVO is in haar nieuwe missie van Europa's vredeshandhaver maar half geslaagd, zoals zij ook maar half werk heeft geleverd door alleen vanuit de lucht te opereren. De NAVO mag dan de oorlog hebben gewonnen, de grote verliezers zijn de verjaagde en vermoorde Kosovo-Albanezen. De vraag blijft of Milosevic niet al klaar was met zijn zuiveringscampagne voordat hij inging op de NAVO-eisen. De Amerikaanse minister Albright zei gisteren dat hij Kososo "kwijt is", maar geldt dat ook niet voor de Kosovo-Albanezen?

De bijna 1 miljoen Kosovaarse vluchtelingen moeten nog veilig terugkeren naar de Servische provincie, die weer leefbaar moet worden gemaakt. Een internationale vredesmacht onder NAVO-bevel moet hun terugkeer begeleiden, de (door de NAVO verwoeste) infrastructuur herstellen en de openbare orde handhaven. De legering van de ongeveer 50.000 man van de Kosovo Force zal zo'n twee maanden duren. De eerste opdracht van KFOR is het begaanbaar maken van de wegen en ontmijning. De NAVO hoopt daarvoor enkele weken de tijd te hebben, voordat de vluchtelingenstroom op gang komt. Maar gevreesd wordt dat veel vluchtelingen meteen willen terugkeren, met chaos en ongelukken als gevolg. Op het NAVO- hoofdkwartier maken diplomaten zich zorgen over de organisatorische kant van de terugkeer van de vluchtelingen. Die missie, onder auspiciën van de Verenigde Naties, heeft nog geen naam en geen structuur. Een diplomaat wees er gisteren op dat Solana en de Britse generaal Michael Jackson, die KFOR leidt, geen civiel aanspreekpunt hebben. De VN moeten nog een vertegenwoordiger benoemen. De Zweedse oud-premier Carl Bildt, al benoemd als VN-gezant voor Kosovo, zei gisteren al dat de NAVO en VN aan de vooravond staan van "de meest uitdagende en meest complexe vredesoperatie die de internationale gemeenschap ooit heeft ondernomen".