Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

De CIA en het Pentagon legden gisteren uit hoe de Chinese ambassade werd geselecteerd als doelwit: institutioneel falen.

Door onze redacteur COEN VAN ZWOL

ROTTERDAM, 11 MEI. De CIA-medewerkers die vrijdagnacht een Amerikaanse B-2 bommenwerper met satelliet-geleide bommen op de Chinese ambassade afstuurden, hadden hun doel via pure deductie gekozen. Niemand deed daarna moeite een spion langs het gekozen doelwit te sturen of diplomaten te ondervragen die Belgrado kennen.

Grimmig kijkende medewerkers van de CIA legden gisteren in Washington in detail uit wat er mis ging bij het bombarderen van de Chinese ambassade. Hun uitleg versterkt de indruk die al is ontstaan: de CIA ging amateuristisch te werk, vertrouwde alleen op kaarten en satellietfoto's en maakte geen gebruik van menselijke bronnen. Alle controle-mechanismen van het Pentagon en de NAVO schoten na de aanvankelijke CIA-fout tekort. Een "institutionele tekortkoming", aldus minister van Defensie William Cohen.

De CIA nomineerde na het begin van de luchtacties de Joegoslavische directie voor bevoorraading en aanschaf als doel. Die directie was belast met wapenleveranties aan het leger en met wapenexport. De selectieprocedure begon met een adres, en dat was min of meer correct: de Kersenbloesemboulevard in stadsdeel Novi Beograd. Daarna greep men naar de kaart van Belgrado.

Die kaart was gemaakt door de 'National Imagery and Mapping Agency' (NIMA) van het Pentagon. Diezelfde dienst leverde vorig jaar een kaart aan de Amerikaanse piloot die in Italië een kabelbaan raakte en twintig toeristen doodde: de kabelbaan in kwestie stond daar niet op.

Ook de stafkaart van Belgrado was niet accuraat. Hij was in 1992 gemaakt en herzien in 1997 en 1998. Ook beschikte de NIMA over een zogeheten 'no-strike list', een kaart met absoluut niet te raken doelen: ziekenhuizen, kerken, scholen, ambassades. De verhuizing van de Chinese ambassade in 1996 had de NIMA over het hoofd gezien. Het rode vierkantje met de Chinese vlag stond nog in het oude stadscentrum, aan de verkeerde kant van de rivier de Sava.

De analisten van de CIA koppelden vervolgens het adres aan het gebouw. Dat ging als volgt: bekende adressen in dezelfde straat werden op satelliet-foto's gelocaliseerd, waarna er een gebouw overbleef dat dan maar het doel moest zijn. Van boven leek de ambassade van marmer en glas, waarachter een grote loods stond, op de betonnen Joegoslavische legerdirectie.

Omdat de NAVO-ambassades in Belgrado op 24 maart de deuren hadden gesloten, konden diplomaten het adres niet ter plekke controleren. De inlichtingendiensten hadden kennelijk geen lokale spionnen die even lang het gebouw konden lopen of vonden het niet nodig die in te schakelen. Diplomaten die Belgrado kennen, werden niet ondervraagd. Ook de Amerikaanse defensie-attaché in Belgrado niet, wiens taak het was om informatie voor NIMA-kaarten te leveren en die de nieuwe Chinese ambassade had bezocht. Niemand kwam op het idee, erkende gisteren een Amerikaanse functionaris in The New York Times. De discussie ging niet over de vraag of het doelwit correct was, maar over de vraag of het geschikt was.

De legerdirectie is enkele blokken verder op dezelfde boulevard gesitueerd, op een deel dat onlangs van naam is veranderd: de Kersenbloesemboulevard (Tresnjinog Cveta) heet daar nu de Boulevard van de Kunsten (Umetnosti Bulevar). De directie voor bevoorrading en aanschaf ligt daar geheel onbeschadigd op nummer 2. Het is nog altijd een potentieel doelwit, zo laat de NAVO weten.

Een CIA-medewerker bezwoer gisteren dat in de selectieprocedure inmiddels een "staalharde vereiste" is ingebouwd: gegevens van kaarten en satellietfoto's moeten ter plekke gecontroleerd worden. Maar in het oorlogsrumoer worden bij de selectie van doelen compromissen gemaakt tussen drie behoeften, erkende hij: snelheid, accuratesse en geheimhouding. Daardoor zijn fouten nooit uitgesloten.

Amerikaanse politici die de inlichtingendiensten een warm hart toedragen, komen de laatste dagen met hun oplossing: meer geld. Want in een snel veranderende wereld met vele vijanden is de aandacht van CIA- analisten al te zeer versnipperd geraakt.