Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Dag zestien van operatie Allied Force. Op het NAVO-hoofdkwartier voltrekt zich het dagelijkse ritueel: aan de hand van foto's toont de militaire woordvoerder welke nieuwe doelen zijn geraakt in de luchtoorlog tegen Joegoslavie: een politiehoofdkwartier in de Kosovaarse hoofdstad Pristina, een olie-opslagplaats, een wapenfabriek en een telefooncentrale. ,,En alle vliegtuigen keerden veilig terug naar hun bases.'' De standaardzin.

Maar wat is nu het effect geweest van zestien dagen luchtaanvallen? Precisering over de geraakte doelen wil luchtmachtgeneraal Wilby niet geven, want de vijand luistert mee. Op de vraag welk percentage van het Servische leger inmiddels is uitgeschakeld, antwoordt hij: ,,Nog onvoldoende.'' Toch kan hij niet ontkennen dat de gevolgen van de luchtactie tegenvallen. Het weer zat aanvankelijk tegen - nu opnieuw - en de Joegoslavische luchtafweer bleek moeilijk uit te schakelen, omdat deze weinig wordt gebruikt en daardoor moeilijk te vinden is.

De NAVO is inmiddels deels veranderd in een humanitaire organisatie, die steun biedt aan de honderdduizenden Kosovaarse vluchtelingen. Achtduizend soldaten worden daartoe naar Albanie gestuurd en een troepenmacht die al in Macedonie was, bouwt en beheert vluchtelingenkampen.

Zo lang de Joegoslavische luchtafweer niet volledig is uitgeschakeld, kunnen vliegtuigen niet zonder groot gevaar laag vliegen en is het moeilijk grondtroepen te raken. Daarom worden binnenkort 24 Amerikaanse Apache-helikopters ingezet, die laag kunnen vliegen en wendbaar zijn. Maar wat is binnenkort? ,,De verkenners zijn al ter plekke'', zegt een militair. ,,Het is ook een erg grote eenheid. Achter iedere Apache zit een vijftiental vrachtwagens met materiaal.'' Probleem is dat het ondersteunend materiaal en de ruim tweeduizend benodigde militairen via het primitieve vliegveld van Tirana moet worden ingevlogen. Daar zorgen de vele vluchten met hulpgoederen nu al voor een chaos.

Formeel was geen tijdsplanning gemaakt voor operatie Allied Force. Toch wordt op het NAVO-hoofdkwartier toegegeven dat de hoop bestond dat de Joegoslavische president Milosevi na een dag of tien zou opgeven. Een militair licht de actie toe: ,,Doel was de militaire operaties in Kosovo te stoppen. Dus eerst moet je de commandolijn kapot maken, zodat niemand meer kan bewegen. Als dat nog niet helpt, ga je tank voor tank afknallen. Daar zijn we nu vier dagen mee bezig.''

Er zou tot nu toe een zestal geslaagde acties zijn `geclaimd' tegen drie of vier doelen van de Servische grondtroepen. Daarbij zou een onbekend aantal voertuigen, waaronder een grote tank, zijn geraakt. Ook zouden inmiddels acht van de zestien moderne MiG-29's zijn uitgeschakeld. ,,We gaan door tot het ondraaglijk wordt voor het regime'', zegt een NAVO-diplomaat.

De niet-militaire gevolgen van de NAVO-bombardementen zijn vooralsnog moeilijk in te schatten. De NAVO heeft een aantal stappen van het bewind van Miloevi, zoals het eenzijdige bestand van dinsdag, de gemelde stopzetting van alle militaire acties in Kosovo op donderdag en de belofte om de drie gevangen genomen Amerikaanse militairen vrij te laten bestempeld als een ,,charme-offensief''.

De eisen van de NAVO blijven dezelfde, hoewel de troepenmacht die moet toezien op een vredesakkoord in Kosovo niet langer een ,,door de NAVO geleide'', maar een ,,internationale'' troepenmacht wordt genoemd. Als gebaar richting Rusland, zegt een diplomaat.

Het is onduidelijk of het ,,charme-offensief'' van Miloevi een teken van verzwakking van het bewind is. Politiek zeker niet: het bewind zit steviger in het zadel dan ooit. Alle rechtgeaarde Serviers staan achter Milosevi, inclusief diegenen die hem en zijn regime verafschuwen. Elke kritiek zou als landverraad worden beschouwd en neerkomen op politieke zelfmoord. De Serviers hebben zich collectief teruggetrokken in de egelstelling die hun zo goed ligt. Voor de zoveelste keer in zijn geschiedenis wordt dit kleine, weerloze volk weer eens niet begrepen door een agressieve, kortzichtige buitenwereld. De belegerde veste, een rond Slobodan Miloevi.

In de Servische propaganda wordt het thema met overgave uitgewerkt. Clinton, Albright, Solana en Blair worden vergeleken met Hitler en zijn helpers en afgebeeld met nazi-helmen, Hitler-snorren en IJzeren Kruisen. De bombardementen op Belgrado staan gelijk aan die van Hitler in 1941. Van honderdduizenden door de Serviers verdreven Kosovaren heeft niemand in Belgrado gehoord, en wie er wel van heeft gehoord, gelooft het niet.

Dat is de sfeer, het besef, de Joegoslavische realiteit: die van een weerloos volk dat door een oppermachtige vijand wordt aangevallen en weer een stuk land moet afstaan. En dat zal zo blijven, ook op de langere termijn. Servie - voor of tegen Milosevi zal de NAVO-leiders collectief en unaniem blijven zien als nazi's die hen voor de rest van hun leven hebben opgezadeld met de herinneringen aan luchtalarm, schuilkelders, gigantische vuurballen van ontploffende olietanks en angst. ,,Een ding is zeker'', zei begin deze week Zeljko Ranjatovi, alias Arkan, etnisch zuiveraar: ,,Dit zullen we nooit, nooit vergeten.''

Op het NAVO-hoofdkwartier wordt de reactie van de Servische bevolking anders ingeschat. ,,De bevolking is moe, de euforie van de eerste week ebt weg'', zegt een diplomaat. ,,Belangrijk is dat een leger op een gegeven moment zegt `hold it', zo gaan we er aan.'' Maar het zou niet de eerste keer zijn dat op het NAVO-hoofdkwartier een Servische reactie verkeerd wordt voorspeld.