Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

De VN-resolutie is een reuzensprong naar vrede in Kosovo. Rusland is 'aan boord' bij het Westen en Milosevic geïsoleerd.

Door onze redacteur ROBERT VAN DE ROER

KEULEN, 9 JUNI. Na twee dagen van in totaal twaalf uur durende onderhandelingen en een akkoord over een VN-resolutie voor Kosovo klonk gistermiddag in Keulen een bevrijdend applaus van de ministers van Buitenlandse Zaken van de zeven rijkste industrielanden en Rusland. Politici op dit niveau houden zich nooit of vrijwel nooit zelf bezig met de opstelling en detaillering van een VN-resolutie. Maar voor deze ministers stond er eergisteren en gisteren in Bonn en Keulen veel op het spel en was de kwestie behalve netelig ook spoedeisend: hun tekst dient immers als bindmiddel tussen het Westen en Rusland voor een vredesregeling in Kosovo en als pressiemiddel op de Joegoslavische president Milosevic om het vorige week door Belgrado aanvaarde vredesplan uit te voeren, kortom, hun tekst moet de oorlog beëindigen.

Een "echte doorbraak", jubelde de Duitse minister Fischer na afloop. "Dit stelt ons in staat om te ontsnappen aan de impasse", zei zijn Britse collega Cook. "Wij danken Rusland", zei de Amerikaanse minister Albright. De overeenkomst betekent dat Rusland zich na maanden van verdeeldheid met het Westen publiekelijk achter de Westerse aanpak van het Kosovo-conflict heeft geschaard. En daarmee lijkt de manoeuvreerruimte voor Milosevic verdwenen om de wereldgemeenschap uiteen te spelen en zijn eigen plan te trekken. Voor hem dreigt een internationaal isolement.

De Joegoslavische legerleiding (lees: Milosevic) moet weliswaar nog instemmen met haar troepenterugtrekking en de VN-Veiligheidsraad in New York moet de resolutie nog aannemen - het permanente lid China heeft enkele bedenkingen - maar het is niet overdreven om vast te stellen dat de wereldgemeenschap na het millimeterwerk van de afgelopen weken nu een reuzensprong naar vrede heeft gemaakt; alle haken en ogen bij een terugkeer van vluchtelingen, wederopbouw en verzoening tussen de Kosovo-Albanezen en Serviërs maar even daargelaten. Zoals het afgelopen decennium gewoon is geworden bij frontdiplomatie op de Balkan, was de wereldgemeenschap aan de onderhandelingstafel maandag op de Petersberg nabij Bonn en gisteren in het centrum van Keulen vooral met zichzelf in conclaaf. Vanuit Westers perspectief: hoe drukken we de NAVO-eisen door en halen we toch met een respectvolle behandeling de Russen 'aan boord'? Vanuit Russisch perspectief: hoe vermijden we een knieval voor de NAVO en houden we toch als vredesmakelaar aansluiting met de andere landen en blijven we meetellen als grootmacht? Na twee maanden waarin Rusland de facto de genocide en etnische zuiveringen van Belgrado had gesteund door er niets tegen te ondernemen, gooide president Jeltsin gisterochtend zelf definitief het roer om. Jeltsin had anderhalve week geleden al de Russische gezant Tsjernomyrdin en zijn minister van Buitenlandse Zaken Ivanov opgedragen met een nieuwe strategie voor Kosovo te komen. Rusland wilde al zijn meningsverschillen met de NAVO regelen, liet de nieuwe premier Stepasjin president Clinton vorige week maandag weten. Jeltsin liet, aldus Amerikaanse regeringsfunctionarissen, uiteindelijk zijn relatie met het Westen prevaleren, zeker in de aanloop naar de G8-top van volgende week, waarop hij hoopt nieuwe economische steun te krijgen. De nieuwe Russische opstelling leidde vorige week woensdag tot het gezamenlijke vredesplan van de Finse EU-gezant Ahtisaari en Tsjernomyrdin, dat Milosevic een dag later accepteerde. Tsjernomyrdin werd bij aankomst thuis weggehoond omdat hij alle NAVO-eisen zou hebben ingewilligd. En alleen al vanuit dat binnenlandse perspectief betekende dit dat Ivanov in Duitsland niet zomaar akkoord kon gaan met de VN- resolutie, aldus Westerse diplomaten. Hij schortte maandag de onderhandelingen op voor overleg met Moskou. De NAVO-leiding van en de robuustheid van de vredesmacht en de terugtrekking van alle Joegoslavische troepen waren de laatste geschilpunten.

Na nieuwe instructies van Jeltsin sleepte Ivanov gisterochtend nog wat tekstuele concessies die de NAVO-opstelling niet verzwakken, binnen. Maar Rusland steunde definitief de Westerse aanpak, kort samengevat: de NAVO runt de operatie, alle Servische troepen dienen afgemarcheerd en Belgrado moet meewerken met het oorlogstribunaal. Soms is diplomatie verstoppertje spelen, en daarom staat nergens in de resolutie expliciet dat de NAVO de leiding krijgt over de vredesmacht. Maar alle acht landen weten dat dit automatisch volgt uit de praktijk. De ministers besloten in een bijlage te verwijzen naar het vredesplan van de gezanten Ahtisaari en Tsjernomyrdin, dat voorziet in een "substantiële" NAVO-deelname en "een eenduidig commando". Het is een technisch compromis, om Rusland gezichtsverlies te besparen, dat op dezelfde wijze is toegepast voor de vredesmacht voor Bosnië. "We hebben duidelijk gemaakt in de bijlage dat de vredesmacht een NAVO- kern zal hebben en dat de NAVO de leider zal zijn", zei Albright op de persconferentie. De NAVO zal af en toe rapporteren aan de VN, maar van ondergeschiktheid aan de VN is geen sprake.

Ivanov bromde even later bij wijze van lichte tegensputtering dat de details inzake de internationale troepenmacht pas na aanvaarding van de VN-resolutie zullen worden geregeld. Hij beaamde dat hij concessies had moeten doen. Onduidelijk is nog hoe de Russische soldaten moeten worden ingepast in de door de NAVO geleide troepenmacht. Daarover is morgen al overleg in Moskou met de VS.

Al bij al zette de G8 gisteren de eerste stap in een ingewikkeld 'synchronisatie-schema'. De wereldgemeenschap hoopt nu op een militair akkoord van de NAVO met de Serviërs en een terugtrekking van hun troepen. Daarna volgt een pauze in de NAVO-bombardementen. Als dit de Russen en de Chinezen tevreden stelt, kan de V-raad stemmen over de resolutie. Onzeker is nog of Milosevíc zich iets van dit schema aantrekt.