Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

In Canada groeit de kritiek op de deelname van het land aan de luchtaanvallen van de NAVO. Canada, aldus de critici, verkwanselt oude idealen.

Door onze correspondent FRANK KUIN

MONTREAL, 8 MEI. Door mee te doen aan de luchtaanvallen op Joegoslavië, heeft Canada een traditie verkwanseld van diplomatiek leiderschap bij de oplossing van internationale conflicten. Het land gaat met zijn bijdragen aan de bombardementen zelfs in tegen de beginselen van vredeshandhaving onder de vlag van de VN, een principe dat Canada altijd hoog in het vaandel heeft gedragen.

Dat is de teneur van de groeiende binnenlandse kritiek op de deelname van Canada aan de NAVO-acties rond Kosovo. Critici, onder wie twee Canadese oud-premiers, vinden dat de Liberale regering van Jean Chrétien een kans heeft verspeeld om het diplomatieke aanzien van Canada in te zetten voor een vreedzame oplossing van het conflict. Door ten strijde te trekken in plaats van op te treden als bemiddelaar, zou Ottawa zijn afgeweken van een decennia oude diplomatieke koers.

Canada doet met achttien CF-18 bommenwerpers en 1.700 man mee aan de luchtacties. Vorige week ging Ottawa bovendien akkoord met een verzoek van de NAVO om achthonderd man grondtroepen naar Macedonië te sturen. Premier Chrétien heeft zelfs laten doorschemeren dat hij niet zou terugschrikken voor Canadese deelname aan een grondoorlog in Kosovo. "Als alle anderen het daar op een gegeven moment over eens worden, zal ik niet degene zijn om tegen het team in te gaan", aldus de premier.

Maar hoewel Chrétien de Canadese publieke opinie vooralsnog mee heeft, wint de opvatting terrein dat Canada een lelijke misstap heeft begaan. "Canada heeft zijn eigen naoorlogse traditie van vredeshandhaving gebroken," zegt Michael Bliss, historicus aan de Universiteit van Toronto. "Alles wat we in het buitenland hebben gedaan aan oorlogvoering en vredeshandhaving, gebeurde altijd met goedkeuring van de Verenigde Naties." Canada levert voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog troepen aan een buitenlandse militaire campagne waaraan geen resolutie ten grondslag ligt van de Veiligheidsraad. Er is niet eens een vredesakkoord om de hand aan te houden, zodat Canada in feite partij is in de oorlog.

Die traditie van Canada als vredestichter begon in de jaren vijftig op initiatief van Lester Pearson, minister van Buitenlandse Zaken en later premier. Hij bemiddelde in 1956 een vreedzame oplossing van de Suez- crisis, waarbij de eerste internationale vredesmacht werd ingezet. Pearson werd beloond met de Nobelprijs voor de Vrede.

Sindsdien heeft Canada deelgenomen aan zo goed als elke VN- vredesmissie en eigende het land zich in de Koude Oorlog een rol toe van verzoenende 'middenmacht'.

Die status heeft een deuk opgelopen nu Ottawa zich laat leiden door Brussel en Washington, vindt Joe Clark, leider van de Conservatieve Partij en oud-premier. "Canada heeft weinig laten merken van het leiderschap dat voorheen een kenmerk was van dit land," aldus Clark. Volgens oud-premier Brian Mulroney zou het Canada meer passen om gebruik te maken van zijn tijdelijk lidmaatschap van de Veiligheidsraad. "We zouden bezig moeten zijn de Russen en de Chinezen erbij te betrekken," aldus Mulroney. "Deze situatie had zich uitstekend geleend voor Canadese diplomatieke vaardigheden, maar we hebben de kans laten schieten."

Toch acht niet iedereen de deelname aan de luchtaanvallen on-Canadees. Voor Chrétien was niet meedoen nauwelijks een optie bij een militaire operatie om humanitaire redenen van 's lands voornaamste bondgenoten, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië.

"Als Canadezen, als wereldburgers, konden we niet blijven zitten toekijken terwijl mensen worden verdreven, hun huizen geplunderd en verbrand, hun levens weggenomen," verklaarde de premier.

Sterker nog, het militaire ingrijpen past uitstekend bij de idealen van Lloyd Axworthy, minister van Buitenlandse Zaken. Hij is een voorvechter van wat hij noemt de human security agenda. In plaats van te denken in begrippen als nationaliteit en staat, moeten internationale organisaties volgens Axworthy ingrijpen waar individuen worden bedreigd door conflicten.

Axworthy had liever een actie onder VN-vlag gezien, maar "helaas gaan bepaalde leden van de Veiligheidsraad nog uit van noties van gisteren over soevereiniteit".

Volgens Bliss is de human security agenda in diskrediet gebracht door de misrekening van de NAVO over de effectiviteit van de bombardementen. Hij voorspelt dat Canada zal terugkeren naar zijn naoorlogse traditie. "Het is alsof we altijd trouw zijn geweest aan onze partner, maar net een avontuurtje hebben gehad met een verleidster," zegt Bliss. "Als het voorbij is, verdubbelen we waarschijnlijk onze goede oude, voorzichtige steun aan de VN."