Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

NAVO-Rusland: principeakkoord

Door onze redacteur ROBERT VAN DE ROER
BONN, 7 MEI. De zeven rijkste industrielanden en Rusland zijn het gisteren tijdens spoedberaad in Bonn eens geworden over algemene uitgangspunten voor een politieke oplossing van de Kosovo-crisis.

De ministers van Buitenlandse Zaken van de G7 en Rusland werden het onder meer eens over de legering van een internationale troepenmacht in Kosovo, na de terugtrekking van de Joegoslavische en Servische troepen. De Amerikaanse president Clinton verwelkomde Ruslands eerste publiekelijke instemming met zo'n vredesmacht als een "opmerkelijke stap vooruit". De secretarissen-generaal van de NAVO en de Verenigde Naties, Solana en Annan, lieten zich in dezelfde bewoordingen uit. "De Russen zijn aan boord", zei de Amerikaanse minister Albright. Joegoslavië heeft nog niet gereageerd op het akkoord.

Rusland stemde gisteren na tweeëneenhalf uur vergaderen in met een " effectieve internationale civiele en veiligheidsaanwezigheid" gesteund door de VN. Maar de kloof tussen de NAVO-landen en Rusland over de samenstelling van een internationale vredesmacht, die onder meer de vluchtelingen moet beschermen bij hun terugkeer, is niet verkleind. Terwijl de Amerikaanse en Britse ministers Albright en Cook volhielden dat de NAVO "de kern" van de vredesmacht moet vormen, zei hun Russische collega Ivanov dat de vredesmacht geen NAVO-troepen kan bevatten als Belgrado dat niet wil. "Het is voorbarig te reppen van een doorbraak, maar we kunnen wel spreken van een stap vooruit", zei Ivanov. Rusland eist voorts nog steeds - vergeefs - stopzetting van de NAVO- bombardementen. Clinton onderstreepte gisteren dat de luchtaanvallen onverminderd doorgaan.

De zeven overeengekomen principes van de G8 herbevestigen grotendeels de eisen van de NAVO. De ministers willen een onmiddellijke en aanwijsbare beëindiging van het geweld en de onderdrukking in Kosovo, de terugtrekking van militaire, politie- en paramilitaire strijdkrachten uit Kosovo, de terugkeer van de vluchtelingen en toegang voor hulporganisaties. Zij willen tevens de instelling, door de Veiligheidsraad, van een interim-bestuur in Kosovo, dat de omstandigheden voor een vreedzaam en normaal leven voor alle inwoners moet garanderen.

De G8 meent voorts dat een 'interim-politiek raamwerk' moet voorzien in een substantieel zelfbestuur voor Kososo. Daarbij moet rekening worden gehouden met de akkoorden van Rambouillet en met de soevereiniteit en territoriale integriteit van Joegoslavië en andere landen in de regio. Het Kosovo Bevrijdingsleger UÇK moet worden ontwapend.

G8: er blijven nog meningsverschillen

De landen van de G8 willen nu de komende dagen een resolutie van de VN-Veiligheidsraad opstellen en concrete stappen voor een politieke oplossing uitstippelen. Zij willen dit doen in overleg met China, dat niet tot de G8 behoort, maar wel tot de vijf vaste V-raadsleden met vetorecht. Na afloop zeiden de Westerse en Russische ministers van weerskanten dat er nog grote meningsverschillen bestaan, vooral over de aard van vredesmacht. De Joegoslavische president Milosevic verzet zich tegen een 'bezetting' door een gewapende internationale troepenmacht. Het Westen wil een geloofwaardige en robuuste macht met 'echte tanden', zoals de Britse minister Cook zei. Dit betekent deelname van de NAVO- landen die nu de bombardementen uitvoeren, en daarnaast bijvoorbeeld Rusland en de Oekraïne.

De Joegoslavische regering heeft gisteren ingestemd met een humanitaire missie van de VN. Die zal in Joegoslavië moeten bezien wat er kan worden gedaan voor de terugkeer van vluchtelingen uit Kosovo. Macedonië heeft zijn grens met Kosovo gesloten voor vluchtelingen, met het argument dat de kampen overvol zijn en er alleen nieuwe vluchtelingen worden toegelaten als het Westen Kosovaren uit Macedonië opneemt. Volgens Belgrado vandaag bij NAVO-luchtacties in Nis een ziekenhuis getroffen en zijn daarbij twee doden gevallen. Het Kosovo Bevrijdingsleger UÇK heeft gisteren terughoudend gereageerd op de vrijlating - door Belgrado - van Ibrahim Rugova, de gematigde leider van de Kosovaren. Vandaag liet het UÇK weten dat Rugova "geen mandaat" heeft om namens de Kosovaren over een oplossing van de crisis te onderhandelen. Het UÇK zei gisteren ook te weigeren zich te laten ontwapenen, zelfs in het geval van een akkoord over Kosovo.

VN terug in Kosovo

OP DE PETERSBERG aan de Rijn zijn het Westen en Rusland elkaar gisteren, op de 44ste dag van de NAVO-bombardementen op Joegoslavië, in de armen gevallen. In betrekkelijk korte tijd was men het eens over de beginselen van een overeenkomst voor Kosovo die in een nog goed te keuren resolutie van de VN-Veiligheidsraad zouden moeten worden opgenomen. Over het grootste deel van de tekst, zoals die is gepubliceerd, bestond al veel langer overeenstemming. Het sleutelwoord is 'effectief': er moet een effectieve, internationale troepenmacht in Kosovo komen, goedgekeurd en aanvaard door de Verenigde Naties.

Vanzelfsprekend gaat nu de eerste belangstelling uit naar wie 'gewonnen' heeft. Van een door de NAVO geleide vredesmacht, of een vredesmacht met een NAVO-kern - NAVO-jargon - is in de overeengekomen tekst geen sprake. Anderzijds kan, in de gebruikelijke uitleg, effectief alleen maar betekenen dat het om een 'robuuste' vredesmacht gaat, die teruggekeerde vluchtelingen afdoende bescherming biedt en in staat is het UÇK te ontwapenen. Zoals in de door Milosevic getorpedeerde en door het UÇK getekende overeenkomst van Rambouillet was voorzien. Het Petersberg-akkoord laat, zacht gezegd, ruimte voor interpretatie. De deelnemers aan het overleg maakten na afloop dan ook onmiddellijk gebruik van die ruimte.

DE OVEREENKOMST werd gesloten op een bijeenkomst van de G8, de G7 van rijke, geïndustrialiseerde landen plus Rusland. Het gezelschap had igzins het aanzien van een uitgebreide Contactgroep (Japan en Canada waren aanwezig) dan wel een gemankeerde Veiligheidsraad (China ontbrak). Maar het was nu eenmaal de eerste internationaal- representatieve groep die voor de voorlopige afsluiting van de vredesmissie van Tsjernomyrdin beschikbaar was. Bovendien staat de G8 momenteel onder Duits voorzitterschap en was president Clinton in de Bondsrepubliek op bezoek. Alles bijeen was het een goede gelegenheid om het weifelende en verdeelde Duitse publiek te laten zien dat de NAVO niet alleen in militair geweld handelt - al was de organisatie zelf dan niet op de Petersberg vertegenwoordigd.

Sinds de bijeenkomst in Oslo midden vorige maand van de ministers Albright en Ivanov was het duidelijk dat het Westen en Rusland, ondanks het diepgaande meningsverschil over de luchtoorlog van de NAVO tegen Joegoslavië, elkaar niet hadden losgelaten. Nu is er dan een begin van een overeenkomst die ook de Verenigde Naties weer terug in het spel brengt, niet alleen een eis van Moskou, maar ook een vurige wens van met name de Franse en Duitse regeringen. Dat de luchtoorlog zonder mandaat van de Veiligheidsraad wordt gevoerd, wordt in Bonn en Parijs eerder als onvermijdelijke uitzondering dan als veelbetekenend precedent gezien. De bombardementen worden voortgezet, maar de diplomatie heeft gisteren iets aan terrein teruggewonnen.