Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

De bemiddeling van Rusland in de Kosovo-crisis heeft nog geen doorbraak gebracht. Dit is de geactualiseerde versie van een artikel dat gisteren onvolledig in de krant verscheen.

Door onze redacteur ROBERT VAN DE ROER

ROTTERDAM, 5 MEI. De bemiddeling van de Russische gezant Tsjernomyrdin in de Kosovo-crisis heeft tot nu toe geen doorbraak gebracht. Maandag bezocht hij de Amerikaanse president Clinton, en gisteren VN-secretaris- generaal Annan, maar na beide visites is een diplomatieke oplossing nog niet in zicht.

Tsjernomyrdin rapporteerde Clinton over zijn zes uur durende overleg van afgelopen vrijdag met de Joegoslavische leider Milosevic. De uitkomst daarvan had Tsjernomyrdin vrijdag zelf gekwalificeerd als "solide vooruitgang", ook al wil Milosevic nog steeds niets weten van een gewapende internationale vredesmacht in Kosovo waarin de NAVO de hoofdrol speelt. De NAVO noemde de uitkomst meteen al onvoldoende, waarmee tevens de Amerikaanse verwachtingen van Tsjernomyrdins bezoek aan het Witte Huis waren getemperd. De Russische oud-premier gaf Clinton ook een brief met "procedurele ideeën" van diens Russische collega Jeltsin, zoals Amerikaanse regeringsfunctionarissen het hoffelijk uitdrukten. Al even plechtig zeiden zij na afloop van het anderhalf uur durende overleg dat Clinton en Tsjernomyrdin hun verschillen over de oplossing van het conflict hadden verkleind, maar zij erkenden dat een oplossing niet in zicht is en dat de gesprekken nog "enkele dagen of weken" zullen voortduren. VN- chef Annan waarschuwde gisteren na afloop van zijn overleg met de Rus eveneens voor hoge verwachtingen over een diplomatieke oplossing. De komende tijd, met morgen een ontmoeting van de ministers van Buitenlandse Zaken van de zeven grootste industrielanden en Rusland op het programma, zal het diplomatieke getouwtrek zich steeds meer concentreren op de komst van een al dan niet gewapende vredesmacht en de samenstelling daarvan.

De wereldgemeenschap is voorlopig nog niet veel opgeschoten met de vredesbemiddeling van Moskou. Rusland heeft nog geen eigen inbreng in de crisis, althans geen inbreng die voldoet aan de NAVO-eisen. Daardoor dreigt een nieuwe blamage voor de Russische diplomatie. Een maand geleden kon de Russische premier Primakov na afloop van een bezoek aan Belgrado ook al niets anders meedelen dan dat Milosevic weigerde te voldoen aan de NAVO-eisen. Zolang Moskou voorstellen blijft aandragen - van eigen of Joegoslavische makelij - die geen melding maken van een gewapende (lees: door de NAVO geleide) troepenmacht, zal de Russische cirkelgang niet worden doorbroken. Het is onduidelijk hoe lang de kwijnende politieke grootmacht dit vertoon van onmacht nog kan blijven herhalen. Tsjernomyrdin zei gisteren dat hij net zo lang doorgaat tot hij een oplossing heeft bereikt. Dat werpt de de vraag op of Rusland toch langzaam zal opschuiven richting de Westerse verlangens om zijn eigen isolement te doorbreken.

De Westerse vriendelijkheid jegens de Russische rol is groot omdat van het Westen zelf geen bemiddeling te verwachten is zolang de NAVO blijft bombarderen én Belgrado geen krimp geeft. Het aanhoudende gebrek aan succes van de huidige NAVO-campagne maakt de Westerse ontvankelijkheid voor de Russische rol slechts groter. Het Westen is ervan overtuigd dat Rusland als Slavische broeder de meest geëigende partij is om Milosevic tot concessies te bewegen.

Sinds het begin van de bombardementen op 24 maart staan twee elkaar versterkende problemen een diplomatieke oplossing in de weg: de onbuigzaamheid van Milosevic en de kloof tussen Rusland en het Westen. De Joegoslavische leider wil niets weten van een gewapende internationale troepenmacht die geleid wordt door de NAVO. Milosevic wilde tot nu toe niet verder gaan dan een ongewapende macht van niet- NAVO-landen, geformeerd door de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) of door de Verenigde Naties. Tsjernomyrdin heeft deze al eerder afgewezen optie weer met Clinton besproken, maar enige kans maakt zij niet: 1.400 ongewapende OVSE-waarnemers die moesten toezien op het oktober-akkoord van de Amerikaan Holbrooke met Milosevic, stonden eerder al machteloos bij het begin van de huidige Joegoslavische 'Operatie Hoefijzer': de moorddadige ontvolking van Kosovo. Volgens The Financial Times wordt nu in Belgrado gewerkt aan een voorstel een lichtbewapende VN-macht toe te laten, in plaats van de uit burgers bestaande VN-missie waarvan in Servië tot nu toe sprake was. Zelfs als dit waar is, is het nog te vroeg om te spreken van enige beweging in het standpunt van Joegoslavië. Het feit dat Milosevic nog steeds de kaart van een soort OVSE-plus-model speelt, geeft aan hoe hardnekkig hij zich verzet tegen een 'bezetting' door de NAVO.

Het tweede probleem - de kloof tussen Rusland en het Westen - heeft tot nu toe de koppigheid van Milosevic versterkt. Rusland en het Westen verschillen fundamenteel van mening over de staatsterreur van Milosevic in Kosovo. Rusland treedt niet met geweld op tegen de genocide en etnische zuivering in Kosovo, en gedoogt daarmee de facto dit beleid van Belgrado. Zolang Rusland aan deze kant van de lijn blijft staan, is de kans klein op een breed gedragen internationale oplossing. Het dilemma voor Rusland en zijn leiders is groot: het is politiek- pschychologisch moeilijk voorstelbaar dat uitgerekend Moskou zich opwerpt als pleitbezorger van een NAVO-vredesmacht in Kosovo. Daarvoor is de Russische wond van de NAVO-uitbreiding naar het oosten, tegen de zin van Moskou, nog te vers.

Amerikaanse regeringsfunctionarissen en VN-chef Annan hebben er de afgelopen dagen op gezinspeeld dat Tsjernomyrdin inziet dat een veilige terugkeer van de Kosovaren alleen haalbaar is met een robuuste internationale troepenmacht. Maar zelf zei de Rus dat het militaire of civiele karakter van deze macht nog , ,onderwerp van onderhandelingen" is. Voor de NAVO is dit geen punt van discussie. "En dat weten de Russen heel goed", zei vanochtend een hoge Westerse diplomaat, die morgen aanschuift bij het G8-overleg in Bonn. Veel alternatieven voor een diplomatieke oplossing zijn er niet. Een exclusieve VN-vredesmacht, zoals tijdens de oorlog in Bosnië, lijkt voor het Westen zo goed als uitgesloten. Een vredesmacht waarin de NAVO domineert en waaraan ook Rusland meedoet, vergelijkbaar met de huidige door de NAVO geleide vredesmacht SFOR in Bosnië, maakt al meer kans. Een soortgelijke variant met het VN-zegel erop zou ook voor de VS acceptabel zijn. Dat verklaart ook waarom de VN langzaam betrokken raken bij de speurtocht naar een oplossing.