Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Door onze correspondent BIRGIT DONKER
BRUSSEL, 5 MEI. De luchtacties van de NAVO tegen Joego slavië duren langer dan verwacht, omdat het verrassingseffect en het volle gebruik van de militaire superioriteit waren uitgesloten door de noodzaak alle lidstaten op één lijn te houden.

Dat zei gisteren de Duitse generaal Klaus Naumann, voorzitter van het militair comité van de NAVO, op een afscheidspersconferentie in Brussel. Naumann is de eerste in de NAVO-top die toegeeft dat de besluitvorming de militaire actie vertraagt. "We moeten een manier vinden om de voorwaarden van een coalitie-oorlog te verzoenen met de principes van een militaire operatie, zoals verrassing en de inzet van overweldigende machtsmiddelen", aldus Naumann. Hij zei voorts dat de NAVO-strategie niet moet worden veranderd en dat grondtroepen pas moeten worden gezonden in "een omgeving die dat toestaat", maar hij gaf ook toe dat de NAVO de 'etnische zuivering' van Kosovo niet kan verhinderen.

"Ik geloof eerlijk en oprecht dat we niet zijn geslaagd in onze oorspronkelijke poging om met luchtaanvallen [de Joegoslavische president] Milosevic te dwingen onze eisen te accepteren, noch zijn we er in geslaagd te voorkomen dat het Joegoslavische leger een campagne voerde van etnische zuivering."

In Albanië is op een trainingsvlucht weer een Apache-helikopter neergestort. De twee inzittenden kwamen om; de eerste slachtoffers aan de kant van de NAVO.

President Clinton is vandaag op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel voor een onderhoud met secretaris-generaal Solana en met Naumann en opperbevelhebber Clark.

Tijdens zijn 30 uur durende verblijf in Europa bezoekt Clinton Amerikaanse troepen in Duitsland. Hij ontmoet er ook de drie Amerikaanse soldaten die zondag door de Serviërs werden vrijgelaten en vluchtelingen uit Kosovo. Tot zover onze correspondent.

Na overleg met de Russische Kosovo-gezant Tsjernomyrdin drong gisteren in New York secretaris-generaal Kofi Annan van de VN er bij Joegoslavië op aan een VN-missie in Kosovo toe te laten, om de humanitaire situatie te beoordelen en vast te stellen wat kan worden gedaan voor de terugkeer van vluchtelingen. Tsjernomyrdin zei dat zijn bemiddelingspoging vastzit op de vraag wat voor vredesmacht in Kosovo moet worden gelegerd: een niet of licht gewapende VN-missie of een door de NAVO geleide troepenmacht.

Volgens The Financial Times wordt in Belgrado gesproken over toelating van een lichtgewapende VN-macht, in plaats van de VN-missie van burgers. De rol van de VN komt morgen in Bonn ter sprake bij een bijeenkomst van de ministers van Buitenlandse Zaken van de G8, de zeven grootste industrielanden in de wereld en Rusland. (Reuters, AP, AFP)

Rumoerig debat in parlement

Luchtruim Bulgarije open voor NAVO

Door onze correspondent RENÉE POSTMA
SOFIA/BOEDAPEST 5 MEI. Er werd veel gescholden in en rond het gebouw van het Bulgaarse parlement gisteren, maar uiteindelijk stemde een overweldigende meerderheid van het parlement voor openstelling van het Bulgaarse luchtruim aan de NAVO.

Zes uur duurden de debatten die live op de Bulgaarse radio en televisie werden uitgezonden en die door de linkse oppositie ruim werden benut om zich te profileren. Inspelend op gevoelens van veel Bulgaren dat betrokkenheid bij de NAVO de kans op een oorlog in Bulgarije alleen maar dichterbij brengt, trokken de socialisten (de ex-communisten) fel van leer. Veiligheidsagenten moesten voorkomen dat het tot een handgemeen kwam toen oppositieleider Georgi Parvanov, leider van de Socialistische Partij, de regering beschuldigde van landverraad. Volgens hem zou een positief antwoord op het NAVO-verzoek Bulgarije direct bij de oorlog betrekken. In een toespeling op een incident een week geleden waarbij een NAVO raket boven Sofia neerkwam, schilderde hij een dramatisch beeld van luchtgevechten tussen de NAVO en de Joegoslavische luchtmacht boven Bulgaars grondgebied.

Uiteindelijk werd het NAVO-verzoek echter met een grote meerderheid (153 stemmen tegen 81, bij één onthouding) aangenomen nadat minister Nadezjda Mihailova van Buitenlandse Zaken had verklaard dat tegenstemmen Bulgarije van de Europese landkaart zou doen verdwijnen en het land medeplichtig zou maken aan het geweld in Kosovo. De leider van de partij van de Turkse minderheid omschreef de stemming als "een historische kans op de laatste trein naar Europa".

Bulgarije is het laatste buurland van Joegoslavië dat zijn luchtruim openstelt voor de NAVO-vliegtuigen. De NAVO mag alleen gebruik maken van een strook van enkele honderden kilometers van de grens met Joegoslavië en niet boven grote steden, industriële centra en de kerncentrale in Kozlodoej vliegen.

Nog deze week komt een team van NAVO-experts de Bulgaren helpen bij het aanpassen van hun eigen luchtafweer, zodat ze onderscheid kunnen maken tussen 'vriend of vijand' in de lucht.

Bulgarije heeft moeilijke weken achter de rug. De centrum-rechtse regering van premier Kostov had aanvankelijk geen antwoord op het begin van de NAVO-acties. "Onze bevolking moest niets hebben van de acties. Anti-Europese en anti-Amerikaanse gevoelens groeiden.

In plaats van Europeanen werden we weer een Balkanvolk, dat zich sterk met Servië identificeerde", meent de Bulgaarse analist Evgeni Dainov. Volgens hem raakte de regering, die daarentegen sterk gericht is op Euro-Atlantische integratie, na het begin van de bombardementen aanvankelijk in paniek.

"Ze wist geen beleid te maken of beslissingen te nemen. Ze kon gewoon niet uitleggen wat ze aan het doen was, terwijl de media de NAVO en Europa zwart maakten."

De politieke storm lijkt nu even voorbij, maar Ognjan Mintsev, een andere analist, waarschuwt voor nieuwe instabiliteit als de oorlog in Joegoslavië blijft voortduren.

Nu al is Bulgarije zestig procent van zijn buitenlandse handel kwijt omdat de Donau in Joegoslavië als gevolg van de bombardementen en de vernietiging van bruggen niet meer bevaarbaar is. De enige weg naar Europa voert nu via Roemenië dat slechts via één brug vanuit Bulgarije bereikbaar is. Mintsev maakt zich ook grote zorgen over het buurland Macedonië dat dreigt te bezwijken onder de vluchtelingenlast. "Als er etnisch geweld uitbreekt in Macedonië kan Bulgarije niet afzijdig blijven." Mintsev benadrukt dat de Bulgaren veel dichter bij de Macedoniërs staan dan bij de Serviërs.

Een generaal spreekt

HET HAD ALLEMAAL vlugger en overtuigender gekund, meent generaal Klaus Naumann, de vertrekkende voorzitter van het militaire comité van de NAVO. De bombardements campagne tegen Joegoslavië duurt volgens hem veel langer dan verwacht en gehoopt als gevolg van de zelf opgelegde beperkingen en het niet gebruiken van de verpletterende vuurkracht waarover de alliantie beschikt. De lessen die hij zegt te trekken uit de eerste langdurige gevechtsmissie in het vijftigjarige bestaan van het bondgenootschap onderstrepen de grenzen van het oorlogvoeren door een coalitie van negentien democratieën. De voornaamste handicap, meent de generaal, was de noodzaak het aantal civiele slachtoffers zo laag mogelijk te houden.

Het is een oude klacht van generaals dat politici zich niet met de oorlog moeten bemoeien die ze zijn begonnen. Generaal Colin Powell, Amerika's hoogste militair ten tijde van de Golfoorlog, wist president Bush ervan te overtuigen de Amerikaanse strijdkrachten niet met een hand op de rug gebonden tegen Saddam Hussein te laten optrekken. Powell was een Vietnamveteraan en had de minutieuze politieke regie van die oorlog door het Witte Huis en het Pentagon als de belangrijkste oorzaak van het Amerikaanse falen ervaren.

Maar Powell is inmiddels buiten dienst en de strategie en de tactiek in de oorlog om Kosovo is weer in handen van de politici. Naumann zou graag zien dat de lidstaten zich op de bondgenootschappelijke structuur in tijd van oorlog bezinnen.

DE GENERAAL concludeert dat de problemen niet bij de hardware zitten, maar bij de Europese politiek, die onvoldoende geld aan defensie uitgeeft. Het hightech gat dat is ontstaan tussen de Amerikaanse en Europese strijdkrachten leidt er toe dat de bondgenootschappelijke strijdkrachten straks niet meer gezamenlijk op één slagveld kunnen opereren. In de luchtoorlog tegen Joegoslavië staan de Europeanen nu al de meeste tijd langs de zijlijn, zegt Naumann.

Het zijn ontboezemingen van een geprangd gemoed. Zij geven in ieder geval aan dat de oorlog niet zo gladjes verloopt als de officiële woordvoerders het voorstellen.