Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

De handhaving van de openbare orde in Kosovo is moeilijk. Het aantal misdrijven is groot en de daders zijn moeilijk op te pakken.

Door onze redacteur YAËL VINCKX

PRISTINA, 4 AUG. In Kosovo staat de wereld op zijn kop. Jelena bijvoorbeeld. Ze kijkt bijna smekend naar de twee Britse KFOR-militairen als ze vraagt: "Kan een van jullie hier vannacht blijven om ons te beschermen?" Om hen te paaien schenkt ze de twee soldaten snel nog een glas bubbelwijn in. Maar niet lang geleden vervloekte Jelena de NAVO - wegens de bombardementen op háár stad, Pristina, en de aanvallen op háár volk, de Serviërs. Nu is de situatie veranderd. Iedere avond verzamelt zich een groepje Servische vrouwen in het huis van Jelena's buurvrouw. Daar brengen ze, in gezamenlijke angst, de nacht door. Vooral Jelena's buurvrouw, een 28- jarige verpleegster, heeft het zwaar. Albanese mannen en vrouwen hebben al drie keer geprobeerd haar te verjagen. Bij de laatste poging, vanochtend, trapten ze de deur in. Maar het slaap-aanbod wijzen de twee soldaten beslist van de hand. De leden van The 1st Royal Irish A- company, verantwoordelijk voor de veiligheid in deze buitenwijk van Pristina, moeten verder patrouilleren. "We zijn met te weinig om ook nog eens soldaten op een vaste plek neer te zetten", meent een van hen.

De handhaving van de openbare orde in 'bevrijd' Kosovo is geen sinecure. NAVO-woordvoerder Jamie Shea gaf het afgelopen weekeinde toe tegenover de BBC: "Er dreigt een machtsvacuüm te ontstaan." Sinds KFOR Kosovo binnentrok is er iedere dag een moord gepleegd, aldus Shea. Bevelhebber Sir Michael Jackson van de KFOR verklaarde dat sommige Albanese Kosovaren zich "net zo gedragen als degenen die net vertrokken zijn", de Serviërs.

Die conclusie is wellicht overtrokken, maar sommigen hanteren zeer onfrisse methoden. Zo pakt de Irish A-Company vanmiddag een Albanees op, verdacht van diverse aanslagen op Serviërs. Hij zou een populaire methode hanteren, zegt een soldaat: iemand belt aan bij een Servische familie, wacht op het geluid van voetstappen en schiet dan dwars door de deur. Drie andere Albanezen - ze zitten op hun knieën op straat met hun handen in de nek - probeerden weg te duiken bij het zien van de Britse soldaten.

Het zijn geen incidenten. Tussen 12 juni en 26 juli hebben er 198 moorden, 573 branden en 840 plunderingen in Kosovo plaatsgevonden. Dit betreft alleen de door KFOR geregistreerde gevallen. Het dieptepunt was de moord op veertien Serviërs in Gracko, in de Britse sector. Hun lijken werden anderhalve week geleden gevonden. De internationale druk op KFOR om de daders te vinden is groot, maar een Britse MP in Pristina zegt: "We hebben heel Gracko ondervraagd en geloof me, we zullen de daders niet vinden." Verschillende woordvoerders wijzen op de oorzaken van de problemen. Al eerder heeft KFOR laten weten niet bij elke Serviër een soldaat te kunnen neerzetten. Ook verloopt de terugkeer van Kosovaarse vluchtelingen sneller dan verwacht; daarentegen laat de komst van een VN-politiemacht lang op zich wachten. Sinds afgelopen weekeinde zijn de eerste VN-agenten in de straten van Pristina te zien, afkomstig uit onder meer Pakistan en Duitsland. Inmiddels telt Kosovo meer dan 350 VN-agenten, aldus een woordvoerder van de Verenigde Naties. Hun trage komst zou onder meer te wijten zijn aan moeizame werving in de welvarender VN-lidstaten. De minder welvarende landen leveren wel agenten, maar dat gaat soms mis. Nepal bijvoorbeeld stelde honderdtachtig agenten beschikbaar die geen Engels spreken en niet met wapens kunnen omgaan. De Verenigde Naties stellen juist deze voorwaarden, in tegenstelling tot Bosnië, waar VN- agenten monitoren en geen wapens dragen. De honderdtachtig Nepalese agenten worden hoogstwaarschijnlijk teruggestuurd.

In een cafeetje tegenover de ingang van het VN-hoofdkwartier in Pristina strijkt een groepje Britse MP's neer voor 'a coffee and a coke'. Ze zijn volgens eigen zeggen bekaf. Want de militaire politiemannen handhaven niet alleen de veiligheid, ze onderzoeken ook de misdaad in Pristina. Sinds de opening van Kosovo heeft KFOR bijna tweehonderd moorden geregistreerd. "And guess what", zegt een van de MP's, "bijna niemand heeft iets gezien." Hij maakte het onlangs zelf mee. KFOR kreeg een melding van een 'incident', enkele honderden meters van de Britse basis verwijderd. De MP - die niet met zijn naam in de krant wil - ging er met een collega op af. In een café lag een neergeschoten Albanees. Eigen schuld, zeiden de omstanders, gedurende de bombardementen zou hij met de Servische geheime dienst hebben samengewerkt. Nee, van de schietpartij hadden de omstanders niets gezien. De MP: "Een man krijgt in een overvol cafe om zes uur 's avonds vier kogels in zijn borst en er zijn geen ooggetuigen. Iedereen houdt zijn mond stijf dicht. Hoe krijgen wij de daders dan te pakken?"

Inmiddels zijn enkele honderden verdachten wel opgesloten in verschillende KFOR-detentiecentra. Over de verlenging van hun voorlopige hechtenis buigt zich een rondreizend gezelschap van rechters (Servische, Albanese, Turkse en Roma). In de Amerikaanse sector valt de beslissing na 48 uur, in de andere sectoren na 72 uur. De meesten worden vrijgelaten. Recht is er nog niet gesproken. Pikant detail; de daders zullen straks worden veroordeeld volgens Joegoslavisch recht. de problemen worden vergroot door het ontbreken van lokale politie-agenten. De Albanese Kosovaren zijn na 1989 massaal uit overheidsdienst ontslagen. De Servische Kosovaren die hun functies overnamen zijn inmiddels het land ontvlucht. De VN zetten daarom, in samenwerking met de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), een politieschool op. De belangstelling is enorm; voor het hoofdkwartier van de VN-politiemacht staan werkloze Kosovaren iedere dag in een lange rij, hun sollicitatieformulier in de hand. Afgelopen maandag sloot de termijn, en hadden al meer dan tienduizend Kosovaren zich aangemeld. De VN heeft 'slechts' drieduizend mensen nodig - en heeft met nadruk ook Serviërs en vrouwen opgeroepen te solliciteren. Een baan voor Jelena? Ze snuift verontwaardigd. Wat een stomme vraag! Ze durft niet eens terug te gaan naar naar de universiteit van Pristina, die sinds afgelopen maandag geopend is. "Denk je soms dat ik in elkaar geslagen wil worden?"