Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

EU-gezant met NAVO-boodschap

Door onze redacteur ROBERT VAN DE ROER
ROTTERDAM, 4 JUNI. Is Europa terug als crisismanager op de Balkan? Na jaren van bijrollen in de conflicten van ex-Joegoslavië heeft de EU met de Finse president Martti Ahtisaari haar rentree gemaakt als oorlogsbemiddelaar. Wie denkt aan de echecs van EU-gezanten als Owen en Bildt in de oorlog in Bosnië, het machtsvertoon van Amerika in Dayton, eind 1995, en de Europese onmacht tot nu toe in 'Kosovo', weet dat Ahtisaari's missie iets weg had van een herkansing.

Ahtisaari (61) is de eerste Westerse gezant die Belgrado bezocht sinds het begin van de NAVO-luchtacties op 24 maart. De Fin kwam drie weken geleden in beeld als frontdiplomaat. VN-chef Kofi Annan drong aan op een onafhankelijke bemiddelaar, en mede om die druk te neutraliseren schoof de Amerikaanse minister Madeleine Albright Ahtisaari naar voren.

De keus bood zowel het Westen als Rusland voordelen. Het neutrale Finland is lid van de EU maar niet van de NAVO. Bovendien staat Ahtisaari op goede voet met de Russen, maar steunt hij de NAVO- luchtcampagne. Ahtisaari, oorspronkelijk leraar, is een stille maar sterke persoonlijkheid. Hij zegt niet veel, wat hij zegt, is vaak raak. Hij is bovenal een gelouterd diplomaat. Hij wilde pas naar Belgrado gaan als de VS en Rusland het eens werden over een gezamenlijke boodschap aan Milosevic in de wetenschap dat deze zeer bedreven is in het verdelen van de wereldgemeenschap. Ahtisaari was ooit ambassadeur in Tanzania, Zambia, Somalië en Mozambique, en bekwaamde zich in de aanpak van conflictsituaties. De VN stelden hem eind jaren zeventig aan als commissaris voor Namibië. Tussen 1987 en 1991 diende hij bij de VN als ondersecretaris-generaal voor beheer en bestuur. Hij viel het meest op toen hij belast was met het VN-toezicht op Namibiës overgang naar onafhankelijkheid in 1990. Hij bemiddelde in Irak, en tussen 1992 en 1994, in Bosnië.

Vervolgens waagde hij zich aan een nieuw avontuur dat wonderwel lukte: zonder enige politieke ervaring werd hij gekozen tot president van Finland namens de Sociaal-Democratische Partij. Hij loodste Finland in 1995 de EU binnen, maar zijn land wil nog steeds geen lid worden van de NAVO; dit tot tevredenheid van Rusland, waarmee Finland van alle Europese landen de nauwste betrekkingen heeft. Ahtisaari heeft inmiddels besloten zich volgend jaar niet herkiesbaar te stellen wegens zijn gebrekkige populariteit.

In Washington daarentegen was hij de afgelopen weken héél populair: de VS zagen in Ahtisaari een krachtig advocaat van de NAVO- eisen. Ahtisaari zei zelf begin deze week dat hij niet in Belgrado ging onderhandelen. "Dit is geen gewone onderhandelingssituatie", zei hij, bedoelend: ik ga om eisen te stellen. Dat maakt hem tot een atypische Europese gezant. Ahtisaari's positie is anders en sterker dan die van Owen en Bildt die een verdeeld Europa vertegenwoordigden. Ahtisaari ging als EU-gezant op weg, maar was in feite vooral boodschapper van een eensgezinde NAVO. Zijn rendement is voor EU- begrippen al even ongebruikelijk: een akkoord na één bezoek - dat kan geen enkele Westerse gezant hem nazeggen.