Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Door MENNO STEKETEE
De discussie over de inzet van grondtroepen in Kosovo wordt steeds indringender. Het succes van die inzet lijkt verzekerd. Maar hij kost een lange voorbereiding en veel politieke wilskracht.

De reorganisatie van de NAVO-strijdkrachten, begin jaren negentig, lijkt wel te zijn uitgevoerd alsof de verdragsorganisatie een `Kosovo' verwachtte. De NAVO verliet de nogal starre, oostwaarts gerichte blik en stelde zich open voor een hele reeks contingency-plannen ,,van hoog tot laag in het geweldsspectrum'', zoals het in de hoofdkwartieren heet. Hoewel de zogeheten Main Defence Forces nog bleven bestaan, moesten NAVO-eenheden vanaf toen vooral snel inzetbaar en flexibel zijn kortom, voor `Kosovo'.

Voor onmiddellijke inzet zijn er de Immediate Reaction Forces, IRF. Hierin zijn een bescheiden aantal mariniers- en parachutisten-eenheden en vliegtuigsquadrons, waaronder Nederlandse, ingedeeld, die permanent hun koffers hebben klaarstaan. De IRF moet vooral dienen als struikeldraad: wie hier tegenaan loopt krijgt, volgens NAVO-artikel vijf, met de hele Alliantie te maken. Wanneer de situatie toch uit de hand loopt, is er het omvangrijke ARRC: het Allied Command Europe Rapid Reaction Corps. Hierin zijn de beste NAVO-eenheden vertegenwoordigd, zoals de Multi Nationale Divisie Centraal, MND(C), een verzameling luchtmobiele eenheden, onder andere uitgerust met gevechtshelikopters en pantservoertuigen. Maar ook zijn in het ARRC Amerikaanse en Duitse gemechaniseerde en tankdivisies vertegenwoordigd. Dit Corps, dat op volle sterkte een omvang kan hebben van honderdvijftigduizend man, kan ook nog worden versterkt met extra artillerie of tankeenheden, naarmate de opdracht dit vereist.

Het ARRC zou naar alle waarschijnlijk, eenmaal opgesteld aan de grens met Kosovo, weinig moeite hebben om de Joegoslavische troepen op te rollen. Want een ding is zeker: die eenheden zijn alleshalve onoverwinnelijk. Zo zijn ze uitgerust met materiaal dat dateert uit de jaren zestig en zeventig: verouderde tanks, ongeleide artillerie en mortieren. De informatietechnologische revolutie is goeddeels aan de grondstrijdkrachten voorbij gegaan. Andere strijdkrachten, zoals die van China, waren verbijsterd over wat voor militaire ommekeer de toepassing van computers en precisiebommen tijdens de Golfoorlog teweeg bracht. Zij proberen zich nu aan te passen. Maar Joegoslavie ontbrak het hiertoe aan geld. Afgezien van de luchtverdediging die getuige het uitblijven van grote aantallen neergehaalde NAVO-vliegtuigen, voldoende wordt onderdrukt heeft de luchtmacht een bescheiden aantal geleide wapens, waaronder de Maverick. Maar zodra een vliegtuig zijn neus boven het maaiveld uitsteekt kunnen de AWACS-toestellen het opmerken en er superieure NAVO-jagers heen dirigeren. Het gevaar van ondermijnde tunnels en bruggen op veertien punten langs de grens tussen Kosovo en Macedonie moet niet worden overschat: mijnen zijn te ruimen. En het moreel van de Joegoslavische eenheden mag goed lijken, geen enkele militair heeft suicidale neigingen. ,,Een Amerikaanse tankcompagnie kan zonder veel moeite een [viermaal grotere] Joegoslavische tankbrigade uitschakelen,'' vermoedde een Amerikaanse commandant met Balkan-ervaring in de Wall Street Journal.

Het ARRC zou op papier binnen enkele weken ergens binnen de NAVO-invloedssfeer inzetbaar moeten zijn. Het is een meevaller dat in Macedonie al twaalfduizend man liggen. Zij zijn uitgerust met zwaar materieel en, belangrijker nog, volledig getraind voor inzet in de regio. Een aanzienlijk aantal andere troepen is eveneens in de buurt gestationeerd. Zo is al een gedeelte van de MND(C) in het kader van SFOR in het nabije Bosnie gelegerd. Ook zijn daar al negenduizend manschappen van de Amerikaanse Eerste Cavalerie-divisie aanwezig en in de Middellandse Zee dobberen tweeduizend Amerikaanse mariniers. Maar de Amerikaanse voorzitter van de verenigde chefs van staven, generaal Hugh Shelton, heeft al verklaard dat daarentegen een strijdmacht van wel 200.000 man, afkomstig uit alle NAVO-lidstaten, nodig is om de Joegoslavische eenheden uit Kosovo te verdrijven. Zelfs de ontplooiing van een strijdmacht van dertigduizend man zou minstens vijf weken duren.

Afgezien van politieke onzekerheden `Vietnam' ligt in de VS nog vers in het geheugen en veel andere NAVO-leden willen ook liever niet maken ook logistieke overwegingen een snelle ontplooiing onwaarschijnlijk. Een opbouw in Hongarije lijkt niet waarschijnlijk: Boedapest wil geen onheil afroepen over de Hongaarse minderheid in Vojvodina in het noorden van Joegoslavie. Ook is Kroatie als uitvalsbasis geen handige keuze. Hoewel Kroatische havens tijdens de oorlog in Bosnie zijn gebruikt, was de schaal van de overslag van troepen en materieel bescheiden. Een invasieroute naar Kosovo zou door het slecht begaanbare en vijandige Servische deel van Bosnie voeren, of door het al evenmin NAVO-gezinde Montenegro. Troepen, brandstof, munitie, tanks en ander zwaar materieel moeten dus per schip worden aangevoerd naar havens in Albanie of Griekenland. Afgezien van de afwezigheid van havenfaciliteiten in Albanie staat de infrastructuur van het achterland geen snelle doorvoer toe. Blijft over: Griekse havens. En juist dat land heeft moeite met de bombardementen. Bovendien zullen de Grieken het groeiende belang van het gewantrouwde Macedonie niet op prijs stellen.

En dan is er nog een reden waarom de `grond-optie' op korte termijn niet waarschijnlijk is. Strijdmachtonderdelen zijn met elkaar in voortdurend gevecht om een zo groot mogelijke portie van de steeds lager uitvallende defensie-fondsen. De luchtmachtgeneraals zullen er dan ook alles aan doen om te laten zien dat de Joegoslavische leiding met bommen alleen, zonder tussenkomst van het leger, tot concessies is te dwingen. De inzet van grote aantallen grondtroepen kan dus ook vanuit zuiver militair opzicht nog maanden op zich laten wachten.