Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Macedonische politici en intellectuelen stellen zich harder te weer tegen kritiek van het Westen. "Neemt uw land dan al deze vluchtelingen op?"

Door onze redacteur YAËL VINCKX

SKOPJE, 1 JUNI. "Acht miljoen inwoners telt Londen. Daar komen binnen een paar weken 1,2 miljoen radicale Ieren bij. Hoe zullen de Britse autoriteiten reageren? Ik weet het: ze raken in paniek. Ze zullen direct van die Ieren af willen. Ze zullen hen zo snel mogelijk naar huis willen sturen. Wij, Macedoniërs, moeten daarentegen gelukkig zijn met de komst van 250.000, veelal radicale Albanese Kosovaren."

Atanas Vangelov, hoogleraar literatuurwetenschap in Skopje en schrijver, slaat demonstratief zijn armen voor zijn borst over elkaar. Hij lapt de kritiek van de Westerse regeringen en hulporganisaties aan zijn laars, wil hij maar zeggen. "Ik word er misselijk van."

Die Westerse kritiek is niet gering. Macedonië is non- coöperatief in de kampen en onbeschoft tegen de vluchtelingen. Het land zou zijn verantwoordelijkheden afschuiven; het wil de honderdduizenden Kosovaren snel dumpen en roept ondertussen luidkeels om meer geld. Skopje heeft nooit onder stoelen of banken gestoken de komst van Kosovaarse vluchtelingen te vrezen. De harde kritiek was echter een verrassing. Maar de Macedonische elite is van haar verbazing bekomen. In interviews en commentaren slaat ze terug.

"Blace overkwam ons allemaal, niet alleen Macedonië", schrijft het grootste en nationalistisch getinte dagblad Nova Makedonija onder verwijzing naar de mensonterende toestanden aan de Macedonische grensovergang. Daar stonden Kosovaren in het begin van hun deportatie dagenlang in de regen en de modder, zonder enige bescherming. Nu botst de VN-hulporganisatie UNHCR nog regelmatig met de Macedoniërs aan de grens over de behandeling van de vluchtelingen. Het artikel wordt, in het Engels vertaald, door het ministerie van Informatie aan buitenlandse journalisten uitgedeeld. De toon van het commentaar is gelijk aan andere artikelen. Waar waren de buitenlandse hulporganisaties ten tijde van het Blace-drama? Waar blijft het beloofde geld? En welk recht hebben Westerse leiders om Macedonië de oren te wassen?

"De vluchtelingen moeten terug. Dat is ons beloofd", zegt staatssecretaris Lambe Arnaudov achter zijn bureau op het ministerie van Economische Zaken. "En gaan ze niet terug, dan moeten de Westerse landen hen opnemen. Hier kunnen ze in ieder geval niet blijven." Hoeveel vluchtelingen zouden de Verenigde Staten ook al weer opnemen, vraagt hij zich quasi verbaasd af. Twintigduizend? "Tot nu toe zijn er drieduizend vertrokken."

In Londen is gewaarschuwd dat, mocht de oorlog snel beslist worden, het nog zeker twee jaar duurt voor alle vluchtelingen naar Kosovo terug kunnen. De wegen, de huizen, de elektriciteit, alles is kapot. Macedonië vreest zo'n lange terugkeer-periode of - erger nog - een langslepend conflict in Kosovo. De vluchtelingen zouden zich wel eens definitief in Macedonië kunnen vestigen. President Kiro Gligorov zei onlangs: "Albanezen die uit Kosovo of Albanië naar Macedonië komen, blijven vaak. Ze hebben hier immers alles; ze mogen stemmen, hebben hun eigen politieke partijen en zijn vertegenwoordigd in de diplomatie, het leger, de politie etcetera." Ook al, zo erkende hij, bestaat over de mate van vertegenwoordiging wel onenigheid. Wat staat Macedonië te wachten? Sociale onrust, zegt prof. Atanas Vangelov. "Zet te veel mensen te lang in een te kleine ruimte, dan worden ze vanzelf agressief. Dat is geen bewuste keuze, dat overkomt ons allen. Macedonië heeft niet de middelen om dit tegen te gaan. We hebben niet genoeg huizen, geen verwarming, geen onderwijs, geen werk. De wereld weet dat." In het kamp bij Cegrane leven 46.000 Kosovaren in tenten op een berghelling. Nog eens 114.000 Kosovaren wonen bij families in huis. Een doorgeslagen demografische balans is een ander gevaar, zegt voorzitter Meto Jovanovski van het Mensenrechten- comité voor Macedonië. Voor de Kosovo-crisis was rond 22 procent van de ruim twee miljoen inwoners van Albanese afkomst. De vluchtelingen maken inmiddels 13 procent van de Macedonische bevolking uit.

Macedoniërs wijzen vooral op het hoge geboortencijfer onder Albanezen. Een gezin telt vaak meer dan vijf kinderen. Een demografisch wapen, zeggen politici. Baby-fabrieken, zeggen Macedoniërs op straat. De Albanese kinderen zullen straks hun plaats in de samenleving opeisen, op de universiteit, in het bestuur, in het bedrijfsleven. In Macedonië doet de voorspelling de ronde dat er in 2025 meer Albanese dan Slavische Macedoniërs zullen zijn. Overigens zal het kindertal onder Albanezen zakken bij een hogere levensstandaard. Maar zover is het nog lang niet.

De taal is een ander 'wapen' in de Albanees-Macedonische strijd. "Macedonië kent een gemeenschap van etnische Albanezen met radicale opvattingen. Radicalisering door middel van taal is heel goed mogelijk", weet professor Vangelov. In Tetovo, in het westen van Macedonië waar de grootste Albanese gemeenschap zetelt, zetelt sinds enkele jaren een eigen ondergrondse universiteit, door de Albanezen gesticht uit kwaadheid over het ontbreken van hoger onderwijs in hun taal. Daar wordt in het Albanees onderwezen. Maar de diploma's worden niet erkend door Macedonië. Vangelov meent dat de universiteit van Tetovo 'kansen' heeft. Zelf vindt hij haar onnodig. "Een universiteit moet gebouwd zijn op kennis en kunde, niet op taal." En, zegt hij, de Albanese elite in Macedonië stuurt haar kinderen naar Macedonische of buitenlandse universiteiten. "Zegt dat niet genoeg?"

De komst van de vluchtelingen heeft ook effect op de economie, zegt staatssecretaris Anaudov. De werkloosheid, met 30 procent toch al hoog, stijgt nu de export naar de belangrijkste handelspartner, Servië, stil ligt. De doorvoer naar landen als Kroatië, Slovenië en Duitsland is gestremd. Anaudov: "We vrezen ook dat vluchtelingen zich onder de marktprijs op de arbeidsmarkt zullen aanbieden. Zo zullen ze onze mensen verdringen." Dat geeft sociale onrust.

Het is de schuld van de politici, zegt Jovanski van het mensenrechten- comité. "Ze hebben het volk geradicaliseerd, de verschillen aangedikt en hen aangemoedigd zich te splitsen. Macedonische politici en hun achterban enerzijds, Albanese politici en hun aanhang anderzijds."

"Er is een gezegde", meent professor Vangelov, "dat een land wordt geboren in bloed en zal sterven in bloed. Als Macedonië niet oppast, gaat het die kant op."