Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Een AWACS-vliegtuig is de 'spin in het web' van de NAVO in het luchtoffensief tegen Joegoslavië. Aan boord een staalkaart van de deelnemende landen.

Door onze redacteur GUIDO DE VRIES

A/B MAGIC 78, 1 APRIL. Kort voor zevenen, vanochtend. Met veel lawaai landt de 'Magic 78' op de NAVO-vliegbasis bij het Duitse Geilenkirchen, niet ver van Sittard. De bemanning en dertien NAVO-militairen, onder wie een vrouw, stappen doodvermoeid uit. De lange nacht in het oorlogsgebied bij Servië zit er eindelijk op.

Een half etmaal eerder is de Magic 78, een viermotorige vliegende AWACS- radarpost, opgestegen richting Adriatische Zee. Waar de Boeing E-3A (de officiële naam) precies zal rondcirkelen - 'hangen' zeggen de piloten - is onbekend en blijft ook na de trip geheim. Maar het toestel, met zijn enorme paddestoelachtige radar op de romp, moet continue in de lucht blijven. Vandaar dat het vliegend van brandstof moet worden voorzien.

Een uur na vertrek meldt zich daarvoor een tanker bij de Magic 78. De Amerikaamse piloot Mike (achternamen mogen van de NAVO niet in de krant) van de AWACS gaat onder de tanker vliegen. Kijkend door een achterraam mikt de boom-operator van de tanker de vijftien meter lange boom (slang) in de tank van de Magic 78, boven de cockpit. Het gat tussen beide vliegtuigen mag niet groter worden en vooral niet kleiner. De 'omhelzing' duurt nog geen vijf minuten waarna Mike, 10.000 liter kerosine rijker, met een armzwaai afscheid neemt van de boom-operator.

De Magic 78 heeft geen ramen. Achter in het vliegtuig, naast het druk bezochte keukentje, hangen aan de wand zes stapelbedden die deze reis onbeslapen blijven. Het middengedeelte van het toestel heeft iets weg van een wasserette. Er staat een rij licht brommende grijze kasten, waarvan de dikke kabels in het plafond verdwijnen. Voorin staan computers en beeldschermen, waarachter het personeel vele uren lang zit te turen.

De Duitse radartechnicus Timo houdt, geïsoleerd van zijn twaalf collega's, drie schermen in het oog. Een kort moment, de NAVO heeft veel geheimen, mag hij de bezoekers laten zien wat bij hem de revue passeert. Op één scherm toont de radar, die het luchtruim in een straal van vierhonderd kilometer controleert, naar zijn zeggen ,,honderden vliegtuigen, in Italië, Bosnië, Servië en zelfs een deel van Hongarije''. Timo: ,,Maar er zijn ook stippen bij die een snelweg of een hoogspanningsmast aanduiden.'' Voor een outsider zijn de beelden op de andere monitoren onbegrijpelijk.

In de Magic 78 zitten behalve Timo beeldschermoperators en -technici, een radiotechnicus en vier zogenoemde gevechtsleiders of weaponcontrollers. Kapitein Johan uit België behoort tot de laatsten. Hij onderhoudt in het bijzonder contact met de piloten. Vandaag zijn dat de vliegers van de tankers - van de drie vliegende AWACS-radarposten hangt de Magic 78 dit keer het verste van het front - een paar dagen geleden begeleidde hij de bommenwerpers. ,,Het komt er op neer dat ik ze via de telefoon de weg wijs. Mijn eerste opgave is te zorgen dat ze elkaar niet uit de lucht vliegen'', legt Johan uit. ,,Daarnaast begeleid ik hen, met de radargegevens in mijn hand, naar de area waar ze hun taak hebben.''

Johan zegt dat hij ,,fier'' is dit werk te mogen doen. ,,Ik ben geen oorlogsgeile kerel, maar ik ben blij dat ik jaren van oefening eindelijk in praktijk kan brengen. Wij zijn de spin in het web van de NAVO-aanvallen op Servië.'' De Nederlandse majoor G. Wagtelenberg is dit keer als gast aanwezig, maar is in deze oorlog als ervaren gevechtsleider regelmatig de hoogst-verantwoordelijke officier in de Magic 78. Hij beaamt dat de NAVO de AWACS-radarposten goed beschermt. Dat gebeurt vanaf het land, het water en in de lucht. ,,Milosevic zou grote slagkracht nodig hebben om het kordon te doorbreken'', zegt Wagtelenberg. Dat weten ook de militairen aan boord van de Magic 78; de sfeer aan boord is ook eerder gemoedelijk dan angstig.

De Turk Oezan zegt ,,alle vertrouwen te hebben in onze bewakers'', de Belg Johan roept iets soortgelijks. De Duitser Timo lijkt iets minder gerust. ,,Maar als de Serviërs ons zouden naderen, kunnen we nog altijd vluchten. Vergeet niet dat we op een hoogte van tien kilometer vliegen.'' Timo ziet er moe uit. Geen wonder, hij is al twee dagen op rij met de Magic 78 op pad en moet de komende nacht wéér aan de bak.