Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Peter Michielsen
ROTTERDAM, 23 MAART. Slobodan Milosevic verloor de oorlog omdat hij Kosovo verloor. Maar hij won de oorlog als het doel van de NAVO zijn val was: zijn machtspositie is door de nederlaag net zo min in gevaar gekomen als door de nederlagen in Kroatië en Bosnië. Hij zit stevig in het zadel. Zo stevig dat hij alleen lijkt te kunnen worden gewipt door een paleiscoup.

De ware verliezers van de oorlog zijn de Serviërs. Na de 'vrede van Kumanovo' aan het eind van de luchtoorlog zijn ze collectief teruggezakt in een onpeilbare moedeloosheid. Lethargie, apathie en uitzichtloosheid bepalen het beeld. Servië is een tunnel zonder licht aan het eind. Servië, zei begin deze maand een ex-medestander van Milosevic, is een vuilnisbelt langs de grote weg van Europa. Het land ligt in puin. 'sLands industrie en infrastructuur liggen in puin. De toch al zwaar noodlijdende economie is na de luchtoorlog ingestort en wie de koele cijfers bekijkt, ziet dat de Serviërs de paupers van Europa zijn geworden, met een gemiddeld inkomen dat nog lager ligt dan dat van de Albanezen. Paupers bovendien zonder vooruitzichten, want het buitenland haalt sancties hooguit nòg verder aan en Milosevic bekommert zich noch om wederopbouw, noch om het lot van zijn volk: hij geeft al het beschikbare geld uit aan defensie.

De afgelopen weken maakt zich een sfeer van impending doom meester van de Serviërs, vooral in de grote steden: elke dag wordt onheil en geweld verwacht, elke dag wordt verwacht dat het luchtalarm afgaat en er weer wordt gebombardeerd. Wie bombardeert, of waarom, kan niemand zeggen, maar de verwachting is er, en de paniek, een kille, alles dominerende paniek, is er. En dus hamstert men, zet men onderduikkoffers klaar, plant men ontsnappingsroutes, schuift men aan in de rijen van visumaanvragers bij buitenlandse ambassades. De paniek en de paranoia zijn irrationeel, maar daarom niet onbegrijpelijk. De tirades van het regime tegen opposanten worden steeds venijniger en giftiger. Ze scheppen een sfeer van permanente onzekerheid. Onafhankelijke media worden kapot geslagen of gesloten. Gevangen opposanten verdwijnen spoorloos. Straatmoorden: militiechef Arkan, vermoord. Minister van Defensie Bulatovic: vermoord. Militiechef Lainovic: vermoord. Overal zien de Serviërs spanningen toenemen: in de Sandzak, in de Vojvodina, langs de grens met Kosovo. Tegen Montenegro is een binnenlandse oorlog uitgeroepen, de grens met de 'zusterrepubliek' van Servië zit potdicht voor alles, tot en met voedsel en medicamenten, en iedereen verwacht elke dag het bericht dat er in Montenegro geweld is losgebarsten: het begin van wéér een oorlog.

De sfeer van impending doom wordt nog versterkt door de oproep aan honderdduizend reservisten zich voor de dienst te melden. Zo geladen was de sfeer dat de officieren die hen kwamen ophalen door woedende betogers uit de steden en dorpen van Zuid-Servië werden verjaagd, met gescheld ("Rode bandieten!") of met houten knuppels. 85 procent van de opgeroepen reservisten dook onder. Milosevic, zeggen opposanten, voert een psychologische oorlog tegen zijn eigen volk, hij manipuleert de angsten van zijn volk - om de aandacht van de misère af te leiden en dat volk onder de duim te houden.

De oppositie is verdeeld en zwak, als altijd. Ze is nu ook geïntimideerd. Haar leiders zijn bang: er vinden soms vreemde aanslagen plaats, en het aantal arrestaties is toegenomen sinds het partijcongres van Milosevic' socialisten, vorige maand, een orgie van haat tegen critici van de president. Oppositieleiders laten zich soms wekenlang niet in hun kantoor zien. Volgens een recente peiling wordt Milosevic nog vertrouwd door zeven procent van de bevolking (diegenen die van zijn regime profiteren), maar zelfs met dat percentage ligt hij nog ver voor op zijn leidende critici.

Hopeloosheid. Uitzichtloosheid. Paniek. Een psychose van angst. De Serviërs, zo citeerde Die Welt onlangs de psycholoog Andrej Marjanovic, leven op de rand van de collectieve paranoia. Wat er gaat gebeuren weet niemand, maar dat het heel erg zal zijn weet iedereen: "Waar het Milosevic betreft: iedereen verwacht het ergst mogelijke scenario, dat is het scenario dat altijd uitkomt."