Dossier IRT-affaire

Nieuws

Rapport

Kamercommissie

Achtergrond

Biografie

Opinie

Begrippen

Adviseurs nuanceren 'Wierenga'

Rotterdammers helpen Amsterdams korps aan eerherstel;

Door onze redacteur MARCEL HAENEN en TOM-JAN MEEUS
DEN HAAG, 16 SEPT. Uitgerekend twee Rotterdammers hielpen Amsterdam deze week aan het eerherstel waar het politiekorps al anderhalf jaar naar hunkert. Nadat politiecommissaris B. Welten in een niet altijd even subtiel betoog een helder inzicht gaf in de omvang van de Amsterdamse frustraties, maakte hij duidelijk waar het volgens hem in deze parlementaire enquête om moet draaien: een einde maken aan de 'Wierenga-affaire'. En Welten zei ervan overtuigd te zijn dat Van Traa hem en zijn collega's Joop (van Riessen), Johan (van Kastel) en natuurlijk Eric (Nordholt) alsnog gelijk zal geven.

Het waren de Rotterdamse recherche-chef H. Jansen en officier van justitie R. Gerding die het stoepje van het Amsterdamse korps schoon veegden - en oud-burgemeester K. Wierenga van Enschede assisteerde later schoorvoetend. De Rotterdammers, vorig jaar allebei adviseur van de de commissie-Wierenga die de veelbesproken ontbinding van het Interregionale Rechercheteam Noord-Holland/Utrecht (IRT) onderzocht, moesten toegeven dat de commissie haar oordeel op deels selectieve en soms onjuiste informatie heeft gebaseerd.

Inmiddels, zo vertelde recherche-expert Jansen, is hij van mening dat de werkmethode van het IRT niet deugt. Dat was een belangrijke nuancering van het oordeel van de commissie-Wierenga, die concludeerde dat de ontbinding van het IRT alleen was te wijten aan de onwil van Amsterdam om samen te werken met de rest van Nederland.

Om een criminele infiltrant die begeleid werd door de Haarlemse criminele inlichtingendienst ,,te laten klimmen" in de top van de zogeheten Delta-misdaadorganisatie heeft het IRT hem geholpen 41.000 kilo weed te importeren en 25.000 kilo daarvan vrij op de markt te brengen.

Dat lijkt veel maar is het in feite niet, rekende Jansen voor. Weed is tien keer minder krachtig dan hasj, en in elke coffeeshop te koop. Het IRT heeft dus eigenlijk 'slechts' de distributie verzorgd van 2.500 kilo soft drugs, redeneerde Jansen. Pas na afronding van zijn onderzoek heeft Jansen evenwel vernomen dat de IRT-infiltrant het geld van zijn drugshandel zelf mocht houden.

De infiltrant werd niet, zoals richtlijnen voorschrijven, betaald volgens de tipgeldregeling. Jansen, die speciaal door Wrenga was aangetrokken om de methode te onderzoeken, had nooit naar de betaling genformeerd. Saillant is dat zijn Rotterdamse korps op het hoogtepunt van de IRT-affaire in het zogeheten Bever-onderzoek ook - zoals hoofdcommissaris Hessing eerder bevestigde - 20.000 kilo soft drugs op de markt bracht.

Ook hier bleek de infiltrant grof geld, vijf miljoen gulden, te verdienen en werd de operatie zonder succes beëindigd. Jansen verweerde zich door te zeggen dat de Rotterdamse drugs niet opzettelijk in het criminele milieu verdwenen. De reden was ,,triviaal": het drukke verkeer maakte 't volgen van drugstransporten onmogelijk.

Het kwijtraken van zulke partijen drugs - te groot om in één container te stoppen - doet denken aan de vergelijking die Youp van 't Hek vorige week maakte. Alsof je een olifant in Madurodam over het hoofd ziet. Ook de Rotterdamse waarnemend hoofdofficier van justitie R. Gerding, secretaris van 'Wierenga', moest deze week toegeven dat hij zijn oordeel baseerde op een gebrekkig inzicht in de feiten. Hij wist niet dat de politie regelmatig assisteert bij het distribueren van drugs. Van de tactiek van operatie-Bever was hij zelfs niet op de hoogte, hoewel hij vorig jaar enkele maanden de dagelijkse leiding in het arrondissement uitoefende. Zelfs Wierenga begint het dwars te zitten dat hij op basis van een onvolledig dossier heeft geoordeeld.

Deze week maakte hij in deze krant bekend hoe de in een geheim rapport beschreven omstreden werkmethode er precies uitzag. Ook hij gaf daarmee aan geen inzicht te hebben gehad in de daadwerkelijke omvang van de gecontroleerde doorlevering van drugs.

Wierenga cum suis kregen vorig jaar te horen dat in het kader van een speciaal onderzoek naar de allergrootste misdaadbende voor de ongebruikelijke tactiek is gekozen een infiltrant te laten groeien.

Dat de CID-Haarlem met infiltranten de afgelopen vijf jaar 56 containers met criminele goederen - waaronder ook XTC, zoals deze week bleek - inklaarde, is hem nooit verteld. Wierenga zal Van Traa binnenkort alsnog moeten uitleggen hoe hij zijn harde oordeel van vorig jaar (Amsterdam is de hoofdschuldige) nu beoordeelt. Gezien de gedrevenheid waarmee de Amsterdamse politie en het openbaar ministerie het afgelopen anderhalf jaar vechten om rehabilitatie, is het aannemelijk dat ze in de hoofdstad deze week hebben staan dansen op de bureaus. Maar enige bescheidenheid blijft op zijn plaats.

Toen de hoofdstedelijke driehoek het IRT ontbond, was dat omdat dit politieteam van plan was grote partijen cocaïne in te voeren. Dat de infiltrant ,,schathemeltjerijk" werd, aldus Welten, was destijds - evenals de schaal waarop de methode werd toegepast - zelfs in Amsterdam onbekend. Het lauwe verloop van de parlementaire enquête leert dat het echte interessante onderzoek naar de ontsporing van de opsporing momenteel wordt verricht door de rijksrecherche. Deze dienst onderzoekt de drugsimporten die de Haarlemse politie in samenwerking met andere korpsen heeft uitgevoerd.

Uit de verhoren die Van Traa tot nu toe heeft afgenomen, blijkt dat de enquêtecommissie zich dit ook realiseert. De vragen worden pas interessant zodra men duikt in de casustiek van de War on Drugs. Maar uitgerekend op die momenten blijkt steeds weer dat politie- en justitiemensen eigenlijk ook van niets weten. En dat is geen toeval want in de wereld van de misdaadbestrijding is het woord van Prediker (1:12-18) stelregel: wie kennis vermeerdert, vermeerdert smart.

,,Het is heel professioneel om zaken niet te weten", zei de Rotterdamse agent A. Broere eergisteren. Degenen die zich de komende zes weken tijdens de openbare verhoren niet veel herinneren of ,,even iets niet paraat hebben" - dat zijn de echte vaklieden.