Dossier Computerbeveiliging

Nieuws

Lekken

Privacy

Hackers

Pentagon

Virussen

Tips

Boeken

Films

De Echelon-methode

ONDER HET CODEWOORD ,,Echelon'' luistert de Amerikaanse inlichtingendienst NSA Europees elektronisch berichtenverkeer af, meldt het Europese Parlement.

Dat het om enorme gegevensstromen gaat, is geen bezwaar: slimme computerprogramma's filteren het berichtenverkeer aan de hand van trefwoorden. Zo kan het woord 'bom' nog lastig worden voor bommoeders (bewust ongehuwde moeders), maar een kniesoor die zich daar in de wereld van Echelon om bekreunt. Een voorafgaande verdenking lijkt ook al niet nodig te zijn zoals in de ouderwetse rechtsstaat. We leven nu in een informatiemaatschappij.

De Echelon-methode van de supermacht Amerika lijkt ver verwijderd van ons Nederlandse bedje. Toch is het ook hier de vraag hoe lang het duurt tot politie- en inlichtingendiensten (de twee categorieën overlappen trouwens elkaar) computercontrolepunten inrichten op de elektronische snelweg. Deze vormt zoals bekend voor de regering een speerpunt voor de ontwikkeling van Nederland. Een nieuwe Telecommunicatiewet moet helpen de snelweg te ontsluiten. Tegelijk worden ongekende verplichtingen gelegd op de verzorgers van telecomdiensten om hun netten aftapbaar te maken. Op eigen kosten.

Dit zijn slechts technische voorzieningen die niets zeggen over het gebruik van tapbevoegdheden, luidt de officiële verklaring. En deze bevoegdheden zijn zorgvuldig afgewogen in aparte wetten voor de strafvordering en de inlichtingendiensten. Daar wordt dan niet bij gezegd dat er pakweg een half dozijn voorstellen aanhangig zijn om die wetten te veranderen, lees: uit te breiden. Niemand die zo langzamerhand nog precies overziet wat er allemaal moet kunnen.

AL IN HET ouderwetse telefoontijdperk was de klacht dat de wettelijke beperkingen door de zogeheten NN-tap tegen een onbekende verdachte zo werden uitgehold dat geheel in strijd met de geest van de wet allerlei visexpedities op touw konden worden gezet. Dat doen politie en justitie alleen in bijzondere gevallen, heet het. Maar dit argument heeft een beetje van zijn glans verloren na de IRT -enquête naar bijzondere politiemethoden. Alleen bij uitzondering zouden speurders zendingen drugs doorlaten. Het gevolg was dat ongeveer de halve jaaromzet aan softdrugs onder politiebegeleiding op de illegale markt kwam.

De voorgestelde verplichting telecommunicatienetten aftapbaar te maken, is niet louter technisch, maar verruimt substantieel de feitelijke tapmogelijkheden voor de politie en dus de kans op ongelukken. Dat komt doordat het onderscheid tussen carrier (de verzorger van een kale verbinding) en provider (die toegang biedt tot het Internet en bijvoorbeeld ook elektronische brievenbussen levert) wordt vervaagd. Niet alleen de lijn, maar ook de toegang of de brievenbus moeten onder de nieuwe wet aftapbaar zijn.

De providers hebben daar zelf toe bijgedragen. Zonder wettelijke verplichting verstrekken zij nu al inlichtingen over hun klanten aan de politie. Naam en adresgegevens, verkeersgegevens (wie mailt met wie?) en desnoods een kijkje in de elektronische brievenbus. Dat maakt het straks een stuk gemakkelijker voor het parlement akkoord te gaan met een wettelijke medewerkingsplicht. Toch is er alle aanleiding voor een denkpauze. Al was het alleen omdat deze plicht zich ook uitstrekt tot iedere willekeurige pc-bezitter met een Internetvoorziening. VOOR DE GOEDE orde worden meteen anonieme telefoonkaarten verboden. Justitie laat geen twijfel bestaan over zijn bedoeling: het net moet ,,breed aftapbaar'' zijn. De grote boeven zijn gewaarschuwd en wijken uit naar ingenieuze - gemakkelijk verkrijgbare en vrijwel niet te kraken - vormen van encryptie. Daardoor neemt de druk toe om andere afluistermethoden in te zetten. Een 'bug' om het toetsenbord of de computermuis te registreren is al helemaal in beeld. Ook wettelijk. De last van de nieuwe aftapbaarheid van de telecommunicatie komt daarmee te liggen bij de dienstenaanbieders en de gewone gebruiker. Dat de bedrijven voor de kosten opdraaien, is volgens sommigen een blessing in disguise: hun kostenbewustzijn vormt tenminste nog enige rem op een tapbeluste overheid. Maar vreemd is het wel: het stadion betaalt ook niet de inzet van de Mobiele Eenheid.

De regering zegt dat de kosten voor het aftapbaar maken van de moderne datanetten voor haar te groot zijn. Is dat vanuit het oogpunt van een kosten-batenanalyse niet juist een argument de beslissing geheel voor rekening bij de overheid te laten? Gezien de uitwijkmogelijkheden voor de grote vissen is het gevaar niet denkbeeldig dat de nieuwe tapmogelijkheden uitdraaien op schepnettechnieken waarin vooral de ondermaatse visjes blijven hangen. De Echelon-methode is minder ver weg dan we denken.