Wat bezielt iemand om een vernietigend computervirus als ILOVEYOU de wereld over te sturen? Een duik in de psyche van de virusmaker.

Door MARIE-JOSÉ KLAVER

AMSTERDAM, 6 MEI. Onbegrepen door de media, door de maatschappij en door het schoolsysteem. Zo karakteriseert Sarah Gordon van het antiviruscentrum van IBM de gemiddelde virusmaker. Zijn motieven: verveling, nieuwsgierigheid en het willen exploreren van overvloedig aanwezige technologie.

De Filippijnse politie is inmiddels op zoek naar een 23-jarige man uit een voorstad van Manila. Hij zou de maker zijn van het ILOVEYOU-virus dat de afgelopen dagen voor miljarden dollars schade aanrichtte bij bedrijven en instellingen over de hele wereld, inclusief in geheime systemen van het Amerikaanse ministerie van Defensie. Nog onduidelijk is of de man echt de dader is; computer-experts vermoeden dat de email accounts die hij heeft gebruikt op hun beurt ook zijn gehackt. Ook zou hij gebruik hebben gemaakt van prepaid accounts, die met een soort telefoonkaart kunnen worden geactiveerd. Hierbij blijft de gebruiker volledig anoniem.

De Amerikaanse virusdeskundige Sarah Gordon doet sinds begin jaren negentig onderzoek naar virusmakers en heeft er in de loop der jaren ongeveer honderd geïnterviewd. Ze onderscheidt verschillende typen: de tiener, de student, de volwassen werknemer en de ex- virusmaker. De meeste virusmakers zijn tieners en jongvolwassenen die de grenzen van de techniek en de ethiek verkennen. Ze zijn vaak van het mannelijk geslacht en hebben een normaal ontwikkeld ethisch bewustzijn, maar hun geweten houdt hen niet af van het verspreiden van virussen en computerwormen. De Belgische 'Gigabyte' is zo'n jonge virusschrijver. In een interview met de computerdeskundige Frederique Dutoict op de Nederlandstalige website 'Antivirus Powercontrols' zegt de 16-jarige scholiere, een van de weinige meisjes die virussen programmeren, dat het maken van virussen vooral een vorm van kunst is. Ze verspreidt haar virussen, die volgens haar geen grote schade toebrengen, vooral via het chatnetwerk IRC. De meeste computergebruikers zijn mensen die het "verdienen om geïnfecteerd te worden", zegt Gigabyte. Ze zijn zo dom om te klikken op alles wat ze toegestuurd krijgen en horen daarom eigenlijk niet op internet thuis, vindt zij.

Maar niet alle virusmakers zijn ontevreden tieners, zegt Sarah Gordon in een recent interview met het webmagazine Office.com. De nieuwste generatie virusschrijvers bestaat volgens haar vooral uit volwassen computerdeskundigen die bijvoorbeeld een baan als programmeur hebben. Deze volwassen virusmakers gaat het voornamelijk om de 'magie van de technologie', meent Sarah Gordon. Ze aanbidden het "altaar van de technologie en maken gebruik van het gebrek aan kennis van zaken van anderen", aldus Gordeon.

Computerdeskundige Frederique Dutoict van 'Antivirus Powercontrols' bevestigt dit. Hij is van mening dat veel jonge computercriminelen "een speelse kijk hebben op het kraken van computers, waarbij moraliteit geen rol speelt. Het draait alleen maar om een technische uitdaging."

Zowel Gordon als Dutoict is van mening dat niet alle virusmakers kwaad in de zin hebben. Sommigen doen het slechts "om hun technische bekwaamheid te testen. Virussen schrijven is een enorme opdracht. De codes zijn dermate ingewikkeld dat er goed moet worden nagedacht hoe men het programma in elkaar gaat steken", aldus Dutoict.

Sinds de opkomst van het world wide web is de subcultuur van virusmakers, die al sinds de jaren tachtig bestaat, geen verborgen wereld meer. Op internet bestaat een grote, voor iedereen zichtbare virusscene. Via duizenden websites, chatboxen en nieuwsgroepen wisselen virusschrijvers virussen uit en programma's om virussen te maken. Het woord 'virus' intikken bij een grote zoekmachine is voldoende om sites te vinden met kant en klare virussen.

Pinoy Virus Writers is een van de ontmoetingsplekken voor virusmakers. "Wij zijn de toekomst van het computertijdperk. We staan voor vrijheid, niet voor anarchie. (...) We leven in (...) Utopia", begroet webmaster Brian Jan de bezoekers van de site die een chatbox, een discussieforum en een database met informatie heeft. Pinoy Virus Writers bevat ook een stuk of tien door Brian Jan en zijn vrienden gemaakte virussen die iedereen kan downloaden en verspreiden. De virusmaker waarschuwt dat de virussen alleen bedoeld zijn voor educatieve doeleinden, niet om schade aan te richten.

Tally, een programmeur die lid is van het Virus Trading Center, legt in een artikel uit wat er zo leuk is aan virussen. "Virussen zijn fascinerende programma's. (...) Het is fun om een virus over een harde schijf te zien bewegen."

Ook in Nederland zijn virusliefhebbers te vinden. Een bekende Nederlander binnen de internationale virusscene is Cicatrix. Cicatrix (wie er achter deze naam schuil gaat, is onbekend) is de samensteller van VDAT, een elektronische publicatie met interviews met virusmakers, technische documentatie en ongeveer negentig programma's om virussen mee te maken. Cicatrix verzamelt sinds 1991 virussen en heeft er zo'n 32.000. Zelf maakt hij geen virussen. Hij zegt in een reactie per e- mail geen tijd te hebben "om mezelf de technische expertise die noodzakelijk is bij te brengen".

De FBI verwacht dat ongeveer de helft van de Amerikaanse computers met de ILOVEYOU-worm besmet zal raken. De schade bedraagt miljarden dollars. Volgens Cicatrix geeft het effect van de e-mailworm aan "dat het steeds groter wordende gebruik van computers onevenredig snel verloopt vergeleken met de 'know-how' die de gemiddelde gebruiker heeft".

In de nieuwsgroep alt.comp.virus, waar virusmakers, werknemers van antivirussoftwarebedrijven, computerdeskundigen en geïnteresseerde leken met elkaar discussiëren over virussen, wordt druk gespeculeerd over de maker van ILOVEYOU. Een van de discussianten gaat ervan uit dat het iemand is met een hekel aan Microsoft (het programma maakt gebruik van zwakheden in programma's van de Amerikaanse softwaregigant) die nu stilletjes in zijn vuistje lacht. Van de internetcultuur houdt de maker waarschijnlijk ook niet, zegt een andere gebruiker in alt.comp.virus. Het virus tast namelijk internetbestanden als MP3 en JPEG aan. Tienduizenden mensen zijn door ILOVEYOU hun digitale muziek- en plaatjesverzameling kwijt geraakt.

Antivirus Power Controls

Symantec Antivirus Center

Bugfix: TSP

Sophos virus analyse

Teq Lovecleaner

McAfee Virus Information Library