'Ultieme bewijs bloedbad niet geleverd'

Een massaslachting in Racak, Kosovo, zou volgens Fins onderzoek niet in scène zijn gezet. Jan Marijnissen houdt vragen.

Door onze redacteur PETRA DE KONING

ROTTERDAM, 12 MAART. Fractieleider J. Marijnissen van de SP "zeurt", zegt hij zelf, de minister van Buitenlandse Zaken "al jaren aan zijn hoofd" over het bloedbad in Racak, Kosovo. Racak was mede aanleiding voor het begin van de NAVO-aanvallen op Joegoslavië, twee jaar geleden. Marijnissen, tegenstander van die acties, wilde weten wat er precies was gebeurd.

Op 16 januari 1999 werden daar de lijken ontdekt van 45 Albanezen. De Amerikaan William Walker, leider van de OVSE-missie in Kosovo, sprak van een "gruwelijk bloedbad". Westerse leiders waren geschokt, twee maanden later vielen de eerste NAVO-bommen. Al snel waren er twijfels over de slachtpartij. Die zou in scène zijn gezet door het Albanese bevrijdingsleger UCK. De doden zouden in de strijd zijn gevallen, ze zouden in een greppel zijn gelegd waardoor het erop leek dat ze door Serviërs waren geëxecuteerd.

Afgelopen zaterdag zei de Finse forenisch expert Helena Ranta in deze krant dat uit onderzoek blijkt dat van een 'set up' door Albanezen geen sprake was. De slachtoffers werden in de greppel en van dichtbij doodgeschoten. Ranta reageerde op een samenvatting van haar onderzoeksrapport, die beperkt openbaar werd gemaakt. In Nederland kon die door Kamerleden 'vertrouwelijk' worden ingezien. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken was de openbaarmaking het gevolg van Nederlandse inspanningen, naar aanleiding van vragen van Marijnissen. De samenvatting werd volgens de woordvoerder eind februari naar de Kamer gestuurd, maar Marijnissen heeft die nog niet gezien. "Het is mij een raadsel. Ik kán wat gemist hebben natuurlijk."

Wat waren uw belangrijkste twijfels over het bloedbad in Racak?

"Het heeft mij altijd gestoord dat Walker onmiddellijk wist wat de toedracht was, hij speelde een bepaalde rol, informeerde de NAVO- lidstaten en zo werd Racak de trigger voor bombardementen. Walker was aangesteld door de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Albright. De Amerikanen waren al heel lang van plan om tot actie over te gaan. Racak werd gebruikt. "Ook de Finse experts kunnen het ultieme bewijs niet leveren dat het een bloedbad was, zij begonnen pas een week later met hun onderzoek. In uw krant zegt Ranta dat ze 'dichtbij de waarheid zullen komen', dat laat ruimte voor interpretaties"

Ze zegt dat kan worden uitgesloten dat het bloedbad in scène werd gezet.

"Maar zij zegt niet wie de schuldigen zijn."

U bedoelt dat de Albanezen het zelf gedaan kunnen hebben, om NAVO- acties uit te lokken?

"Ik zeg: de vraag wordt door Ranta niet beantwoord, en uit een BBC- documentaire van vorig jaar blijkt dat het UCK de Serviërs had geprovoceerd, dat dat hun strategie was. Aan de andere kant: de Serviërs hebben toegegeven dat die mensen door hen gedood zijn. Voor een deel is het nu wel helder. Maar ik zou graag horen wat de mensen hiervan vinden die zeggen dat er nog geen lijken in de greppel lagen toen de Serviërs zich terugtrokken."

Welke vragen blijven er open voor u?

"Dat de slachtoffers geen kogels in hun kleren hadden, zoals Ranta zegt, is voor mij nog geen bewijs dat ze níet aan schermutselingen deelnamen. Ik blijf er ook mijn bedenkingen bij houden dat er twee jaar lang niks over het onderzoek naar buiten kwam. "Maar ik ben blij dat er nu in ieder geval wat is. Ik ga die samenvattting lezen."