Kroonprins Willem-Alexander schept verwarring met een verwijzing naar een brief van oud-dictator Videla. Een dwaze moeder deelt in de verbazing.

Door onze redacteuren JACO ALBERTS en MARJON VAN ROYEN

NEW YORK/RIO DE JANEIRO, 7 MAART. Een verwijzing naar een brief van de Argentijnse ex-dictator Videla. Het lijkt op zijn zachtst gezegd niet de meest voor de hand liggende manier om een standpunt te bekrachtigen. Toch deed kroonprins Willem-Alexander dat gisteravond in de Nederlandse club in New York, ten overstaan van tientallen journalisten.

Het blijven moeizame gebeurtenissen, georganiseerde gesprekken van leden van het koninklijk huis met de pers die meereist op een staats- of werkbezoek. Medewerkers van de Rijks Voorlichtingsdienst (RVD) maken zich al uren van tevoren zorgen. En natuurlijk wil de pers voor de beleefdheid wel wat vragen stellen over de bezoekjes die aan rechtbanken, kunsthallen of waterbeheer-projecten zijn gebracht. Maar echt spannend zijn de 'verboden vragen', de kwesties die in Nederland tot verhitte politieke debatten leiden. In dit geval de vraag welke rol Jorge Zorreguieta mag spelen bij een eventueel huwelijk van de kroonprins met diens dochter Máxima. Niet altijd hebben journalisten de moed om de toorn van de gehele hofhouding op zich te laden.

Het gesprekje begint ontspannen. De prins neemt onmiddellijk het heft in handen en legt uit waarom het zo'n "positief" bezoek is geweest in New York. Vragen volgen over wat er voor Nederland te leren valt, onder meer over het zero-tolerance-beleid van de New Yorkse justitie. Wordt het e-mailarchief van de prins voor het nageslacht bewaard? Dan volgen de gevaarlijke woorden: "Wat vindt u van de commotie in Nederland rond de vader van uw vriendin?"Het gezicht van de kroonprins verstrakt. Hier wil hij niet over praten. Het gesprek gaat over zijn werkbezoek. Natuurlijk volgt hij de discussie in Nederland wel, zegt de prins. En dan komt plotseling - als een duvel uit een doosje - de brief. De pers moet maar eens in La Nación van 27 februari kijken. Daar staat in een ingezonden brief dat "de interviews" niet hebben plaatsgevonden. Welke brief? Welke interviews? Welke schrijver? Dat laatste zegt de prins niet te weten en voor de rest geeft hij geen toelichting. Hij willen maar zeggen dat er meer bronnen zijn die geraadpleegd kunnen worden, " open bronnen". Daar nodigt hij het journaille toe uit.

De verwarring na afloop is compleet. Waar had de prins het over? De televisie doet het met vier camera's als een soort vuurpeleton nog eens dunnetjes over, maar komt ook niet verder. De RVD-functionarissen zijn alleen maar zenuwachtiger geworden. De afspraak was echt dat hij niets over het verboden onderwerp zou zeggen, zegt een van hen. Over een brief weet de RVD niets, dat komt van de prins zelf. Een poging van de RVD om opheldering te krijgen maakt de verwarring alleen maar groter. Voor het eerst heeft Willem-Alexander iets over de vader van Máxima gezegd, maar we weten niet wat het betekent. Een blik op de rubriek ingezonden brieven in de Argentijnse La Nación van 27 februari leert dat de prins moet verwijzen een brief van de ex- dictator Jorge Rafael Videla zelf. Andere brieven van die dag gaan over het gebrek aan onderhoud aan een nieuwe provinciale weg en over de slechte Argentijnse postbestelling. En er is een brief over een jonge vrouw wier ouders onder het regime van Videla gemarteld en vermoord zijn. Eindelijk heeft ze haar door de militairen ontvoerde broer Guillermo teruggevonden. De ontvoerders zijn door de rechter veroordeeld. En de briefschrijver klaagt: 'Waarom moeten degenen worden gestraft die van Guillermo een man gemaakt hebben? Willen de heren en dames rechters soms wraak?'De brief van Videla is een reactie op de korte aankondiging van een dag eerder dat binnenkort het boek El Dictador verschijnt, een 'ongeautoriseerde biografie' over hem van de Argentijnse onderzoeksjournalisten Maria Seoane en Vicente Muleiro van het concurrerende dagblad El Clarín. La Nación had in de aankondiging geschreven dat Videla in het boek 'geen spijt betuigt', noch over zijn rol tijdens de staatsgreep, noch over de verdwijningen van 30.000 mensen, noch over de martelingen onder zijn regime. 'Hij zegt dat hij alles wist wat er in zijn regering gebeurde', en 'openlijk de gruwelen erkent die onder de laatste dictatuur zijn begaan', stelt de krant.

In zijn ingezonden brief ontkent de ex-dictator dit niet. Hij wijst slechts op een brief die hij vijftien jaar geleden aan het Argentijnse parlement stuurde. Daarin 'betreurde' hij 'de gruwelen van een oorlog die was uitgelokt door extremistische krachten'. Maar ook toen betuigde hij geen spijt.

Als in de Nederlandse Club duidelijk wordt dat de brief waarnaar de prins verwees van de hand van Videla zelf is, slaat de verwarring om in ongeloof. Hoe kan de prins in 'zijn zaak' de dictator zelf als getuige oproepen? Heeft hij op deze opvallende wijze geprobeerd zijn mogelijk toekomstige schoonvader een duwtje in de rug te geven? Antwoorden geeft de prins dan niet meer. Hij zit inmiddels in de trein die zich door de sneeuw naar Boston ploegt. "Vreemde uitspraken voor een aanstaand staatshoofd", zegt in Buenos Aires Laura Bonaparte van de Moeders van de Plaza de Mayo. In Argentinië ontstond juist gisteren voor het eerst na achttien jaar de mogelijkheid militairen en politiemannen te berechten voor moord, marteling en het laten 'verdwijnen' van mensen tijdens Videla's vuile oorlog. Tot nu toe werden de daders, inclusief Videla, beschermd door amnestiewetten. Meer dan 1100 militairen en politiemensen ontkwamen aan vervolging. Een Argentijnse rechter heeft deze amnestiewetten nu echter 'ongrondwettelijk' verklaard en in strijd met internationale verdragen. Mensenrechtengroeperingen juichen de uitspraak toe. , ,Na Chili lijkt nu eindelijk Argentinië aan de beurt om de sluier op te lichten van haar vuile verleden", aldus Bonaparte.

Zie ook:

Premier Kok roept prins tot de orde (7 maart 2001)
Prins is voor open discussie (7 maart 2001)
'Videla is wél geinterviewd' (7 maart 2001)
Brief Videla (7 maart 2001)
'Ook Jorge Zorreguieta was een couppleger' (2 maart 2001)