STAATSSECRETARIS Ybema van Economische Zaken gaat deze week op bezoek naar Kiev om de banden met de Oekraïne aan te halen. Ybema vertrekt op een ongelukkig moment. De vooruitzichten voor betere economische betrekkingen met de Oekraïne zijn slechter dan ooit.

In het zesde land van Europa - met vijftig miljoen inwoners komt de Oekraïne na Rusland, Duitsland, Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië wat betreft het aantal inwoners - dient zich bovendien een politieke crisis aan die niet mag worden onderschat. Nu de oppositie in de Oekraïne zich voorzichtig begint te verenigen en in Kiev voortdurend grotere en kleinere demonstraties op de been weet te krijgen, kiest president Leonid Koetsjma voor de confrontatie. Nadat Koetsjma eerder tijdens een bliksembezoek van president Poetin van Rusland de top van de geheime dienst had gewijzigd en een paar dagen later voormalig vice-premier Timosjenko wegens smokkelen gevangen liet nemen, heeft hij zijn politieke tegenstanders en het parlement stevig gewaarschuwd. In een verklaring die hij mede heeft laten ondertekenen door premier Joesjtsjenko en parlementsvoorzitter Pljoesj, stelt hij dat de onrust het werk is van "cynische beroepsrevolutionairen". Volgens Koetsjma is de beschuldiging dat hij verantwoordelijk zou zijn voor de moord op een journalist (deze moord was de lont in het politieke kruitvat), in elkaar gezet door lieden die gebruikmaken van "vuile technologie". "We zullen anarchie, tirannie en wetteloosheid niet toestaan", aldus de verklaring.

Het staat er niet met zoveel woorden, maar de boodschap is duidelijk: Koetsjma is bereid zich desnoods gewapend te verdedigen. Hij gokt erop dat dit signaal door de oppositie wordt begrepen. Het parlement heeft hem gevolgd bij de behandeling van een vijftal moties over de moord op de journalist. Suïcidale heldhaftigheid is in de Oekraïense politieke cultuur niet het hoogste goed. Maar daarmee is Koetsjma nog niet zeker van zijn zaak. De frustraties onder zijn tegenstanders, die maar één ding gemeen hebben (hun afkeer van Koetsjma), zijn zo hoog opgelopen dat ze zich vermoedelijk niet met één persbericht in hun hok laten jagen.

Koetsjma heeft dit aan zichzelf te wijten. Toen hij in 1994 president werd, beloofde hij de burgers het land naar Europa te leiden. Zijn geopolitieke instinct liet hem daarbij niet in de steek. Zonder Rusland (waarvan de Oekraïne voor zijn energie afhankelijk was en bleef) voor het hoofd te stoten, begon hij te flirten met Europa. Het Westen op zijn beurt hield hem de hand boven het hoofd uit angst dat hij anders zou worden opgeslorpt door zijn grote buurland. De Oekraïne zelf bleef Koetsjma byzantijns regeren. Zijn vertrouwelingen uit de militaire industriestad Dnepropetrovsk, het bolwerk van de president, hebben geprofiteerd van het 'nieuwe kapitalisme', de rest van het land veel minder. Het inkomen per hoofd van de bevolking is er drie keer lager dan in Rusland en dertig maal minder dan in Nederland. Tegelijkertijd is de Oekraïne verworden tot een corrupte staat, die op de Europese ranglijst alleen in Joegoslavië zijn meerdere moet erkennen.

BUITENLANDSE investeringen in de Oekraïne mogen geen naam hebben. Vorig jaar ging het om slechts twee miljard gulden, waarvan ruim driekwart uit de Verenigde Staten. Na Cyprus (waar Russisch en Oekraïens vluchtkapitaal is ondergebracht) staat Nederland weliswaar op de derde plaats, maar de 25 miljoen gulden (evenveel als het bedrag dat de Nederlandse rijksoverheid in Amsterdam investeert) is een wassen neus. Het bezoek van Ybema zal hier niets aan veranderen. Als Koetsjma in de politieke slag met de oppositie een paar veren moet laten, is chaos het gevolg en zal Rusland zijn vleugels met genoegen uitspreiden. Blijft Koetsjma in het zadel, dan zal de corruptie welig blijven tieren. Geen aantrekkelijk perspectief voor ondernemers die fatsoenlijk zaken willen doen.