OSLO, 13 OKT. De Nobelprijs voor de vrede is vanochtend toegekend aan de Zuid-Koreaanse president Kim Dae-jung. Hij krijgt de prijs voor zijn pogingen de relatie van zijn land met het stalinistische Noord-Korea te verbeteren.

Gunnar Berge, de voorzitter van het Nobelcomité, prees vanochtend bij de bekendmaking Kims "zonneschijnbeleid" voor het verminderen van de spanningen tussen beide Korea's. Kim Dae-jung zei vanmiddag in een reactie dat hij zal blijven werken aan de vrede en de mensenrechten.

De 74-jarige Zuid-Koreaanse president, voorheen dissident tijdens een autoritair regime, had in juni in het Noord-Koreaanse Pyongyang een historische ontmoeting met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-il. Die ontmoeting leidde tot toenadering tussen beide landen. Officieel zijn de twee naties nog steeds in oorlog sinds de Koreaanse oorlog (1950-1953) eindigde met een bestand. Langs hun grenzen zijn nog steeds meer dan een miljoen soldaten gelegerd.

Het Nobelcomité prijst Kim Dae-jung "om zijn werk voor democratie en mensenrechten in Zuid-Korea en in Oost-Azië in het algemeen, en voor vrede en verzoening met Noord-Korea in het bijzonder". "Zijn verkiezing in 1997 als de president van de republiek markeerde de definitieve toetreding van Zuid-Korea tot de democratieën van de wereld", meent het comité. "Door zijn zonneschijnbeleid heeft Kim Dae-jung geprobeerd meer dan vijftig jaar van oorlog en vijandigheid tussen Noord- en Zuid-Korea te boven te komen. Er kan nu hoop zijn dat de Koude Oorlog tot een einde zal komen in Korea", aldus het Nobel- comité.

Sinds de topontmoeting van juni zijn de twee landen gestopt met propagandauitzendingen en hebben de defensiechefs voor het eerst overleg gevoerd. Ook is er een beperkte reünie van familieleden geweest en worden voorbereidingen getroffen om het treinverkeer weer op gang te brengen. Bij wijze van verzoeningsgebaar liepen atleten uit Noord- en Zuid-Korea samen achter de Olympische vlag bij de openingsceremomie van Olympische Spelen in Sydney. Ook de betrekkingen tussen Noord-Korea en de VS zijn verbeterd. President Clinton overweegt Pyongyang te bezoeken voordat hij in januari aftreedt. Het Nobelcomité spreekt zijn "waardering uit voor de bijdragen van Noord-Korea en andere landen om de verzoening en mogelijke hereniging op het Koreaanse schiereiland dichterbij te brengen".

Voor de vredesprijs was een recordaantal van 150 kandidaten aangemeld. Aan de prijs, die op 10 december in Oslo wordt uitgereikt, is een geldbedrag van 908.000 dollar verbonden. (AP, Reuters)

Kim moet hoogste prijs nog krijgen

De Nobelprijs is een eerste erkenning voor Kim Dae-jung. Maar Koreaanse eenwording is de hoogste prijs, die nog veel inspanning zal vergen.

Door onze redacteur WIM BRUMMELMAN

ROTTERDAM, 13 OKT. Het besluit om de Nobelprijs voor de vrede toe te kennen aan de 74-jarige Zuid-Koreaanse president Kim Dae-jung is ingegeven door een soortgelijke overweging als die welke het Nobelcomité er negen jaar geleden toe bracht om de Birmese oppositieleidster Aung San Suu Kyi te eren. Beiden hebben hun leven gewijd aan de strijd tegen dictatuur, aan het onvermoeid ijveren voor democratische veranderingen en voor het respecteren van mensenrechten. Er is een groot verschil: waar Aung San Suu Kyi nog steeds monddood wordt gehouden door de junta in Rangoon, slaagde Kim er in zich te nestelen op het pluche van de regeringsmacht. Op 25 februari 1998 werd hij beëdigd als zesde president van Zuid-Korea.

Het 'zonneschijnbeleid' dat Kim sinds zijn aantreden heeft gevoerd, leidde afgelopen zomer tot een historische ontmoeting met zijn Noord- Koreaanse rivaal Kim Jong-il, maar nog niet tot een definitieve doorbraak. Veel zal nog afhangen van de werkelijke intenties van de Noord-Koreaanse leider Kim - een man die is verguisd om zijn stalinistische beleid, maar die nu salonfähig is geworden en zelfs mogelijk een ontmoeting met de Amerikaanse president Clinton krijgt. Er is onmiskenbaar sprake van een snelle de-escalatie op het Koreaanse schiereiland, maar de uiteindelijke uitkomst is nog ongewis. Kennelijk wil het Nobelcomité dit keer niet op de zaken vooruitlopen door ook de Noord-Koreaanse Kim bij de prijsuitreiking te betrekken, zoals in 1994 toen de 'vredespartners' in het Midden-Oosten, Arafat, Rabin en Peres, de prijs in ontvangst mochten nemen. De naam van Kim Dae-jung is onlosmakelijk verbonden met het regime van repressie dat het naoorlogse Zuid-Korea lange tijd in zijn greep had, afwisseld onder leiding van dictatoriale generaals en corrupte presidenten. Kim heeft de onderdrukking aan den lijve ervaren. In 1973 klopten geheime agenten uit zijn vaderland op de deur van zijn hotelkamer in Tokio, waar hij in ballingschap verbleef. De mannen knevelden Kim en voerden hem per schip af richting Zuid-Korea. Hij zou ongetwijfeld in zee zijn geworpen indien de Amerikaanse CIA het regime in Seoul (toen onder leiding van president Park Chung Hee die in 1961 een militaire staatsgreep pleegde) niet had duidelijk gemaakt dat dat te ver ging. Kim eindigde met huisarrest in Seoul. Toen Kim Dae-jung in december 1997 de verkiezingen won, en een andere oud-oppositieleider, Kim Young-sam, de loef afstak, werd in Seoul nauwelijk feest gevierd, maar wel in de zuidwestelijke stad Kwangju. Kwangju, dat Kim eert als een volksheld, was in 1980 het toneel van een volksopstand tegen de militaire dictatuur, waarbij de bevolking de autoriteiten uit de stad verdreef. Elitetroepen sloegen de opstand neer, waarbij honderden, mogelijk duizenden doden vielen. Wegens de opstand kreeg Kim Dae-jung de doodstraf, maar opnieuw onder Amerikaanse druk werd die straf nooit uitgevoerd en ging Kim in de VS in ballingschap.

Rivaliteit binnen de oppositie heeft verhinderd dat de huidige Nobelprijswinnaar niet al eerder, eind jaren tachtig toen de ontspanning in de Zuid-Koreaanse politiek begon, de eerste democratisch gekozen burgerpresident werd. Kim Dae-jung en Kim Young-sam konden het onderling niet eens worden, met als resultaat dat een derde, generaal Roh Tae-woo, in december 1987 met 37 procent van de stemmen de verkiezingen won. In 1982 stonden beide Kims weer tegenover elkaar en won Kim Young-sam.

Kim Dae-jung stapte uit de politiek, maar keerde toch terug. Zijn aanpak van de Aziatische financiële crisis, heeft hem internationaal veel krediet opgeleverd. Nog opmerkelijker is zijn toenadering tot het noorden. Hij noemt een toekomstige hereniging van Korea 'de Tweede Bevrijding van onze natie', na de bevrijding van het Japanse kolonialisme.

Zie ook:

Gao krijgt Nobelprijs literatuur
Nobelprijs economie voor twee Amerikanen (11 oktober 2000)
Nobelprijs voor drie IT-pioniers (10 oktober 2000)
Onderzoek zenuwcellen met Nobelprijs bekroond
(9 oktober 2000)

( a d v e r t e n t i e s )