Door onze correspondent
SEOUL, 13 JUNI. De eerste ontmoeting ooit tussen de leiders van de vijandige buren Noord- en Zuid-Korea is vandaag begonnen in de Noord-Koreaanse hoofdstad Pyongyang. De Zuid-Koreaanse president Kim Dae-Jung zei te zijn gekomen voor "vrede, samenwerking en hereniging".

De twee leiders hebben elkaar vandaag slechts een half uur gesproken. , ,Meer een vrije uitwisseling van meningen dan een diepgaande discussie van kwesties", aldus een Zuid-Koreaans persbericht. De Noord-Koreanen hebben slechts 50 journalisten, uitsluitend Zuid-Koreaanse, toegelaten. De Zuid-Koreanen hebben wel een directe satellietverbinding tot stand gebracht zodat heel Zuid-Korea de gebeurtenissen op tv kan volgen.

De ontmoeting is een doorbraak in de relaties tussen het communistische noorden en kapitalistische zuiden die formeel nog steeds in staat van oorlog zijn. De Zuid-Koreaanse regering houdt de verwachtingen beperkt en hoopt concreet slechts een regeling voor familiehereniging te kunnen treffen. Miljoenen Koreanen aan beide zijden van de grens hebben al bijna 50 jaar geen contact meer. Zelfs het sturen van brieven is onmogelijk.

Kim Dae-Jung arriveerde vanmorgen op het vliegveld van Pyongyang waar de noordelijke leider Kim Jong-il hem opwachtte. Met rode loper, militaire erewacht en enkele honderden enthousiast zwaaiende burgers werd Kim Dae- Jung onthaald. De tekst die in Seoul werd uitgedeeld als Kim Dae-Jungs 'verklaring bij aankomst' werd nooit uitgesproken en, naar later bleek, slechts schriftelijk aan de Noord-Koreanen overhandigd. De beelden van de ontvangst tonen een zeer surrealistische wereld. Het vliegveld is vrijwel verlaten want de Noord-Koreaanse maatschappij Koryo Airline verzorgt gemiddeld slechts één internationale vlucht per dag. De burgers op het vliegveld onthaalden Kim Dae-Jung met een bijna hysterisch scanderen van de namen van beide leiders. Langs de weg naar de stad stonden volgens een Zuid-Koreaans persbericht zeker een half miljoen Noord-Koreanen.

Bericht uit 'het Paradijs op Aarde'

Enkele jaren geleden vluchtte de Noord-Koreaan An Hyok naar China. Nu houdt hij lezingen over het harde leven in 'het paradijs'.

Door onze correspondent HANS VAN DER LUGT

SEOUL, 13 JUNI. Toen An Hyok in Noord-Korea opgroeide was de 'Grote Leider' Kim Il-sung voor hem een belangrijker persoon dan zijn eigen vader of moeder. Het eerste ritueel dat elke morgen in huize An plaats had, was het afstoffen van de foto's van de in 1994 overleden Kim Il- sung en diens zoon Kim Jong-il, de huidige leider van Noord-Korea. In elk huis in Noord-Korea hangen hun foto's, bij sommige mensen zelfs in elke kamer. "Op feestdagen of bijvoorbeeld de eerste dag dat een kind naar school gaat, krijgen Noord-Koreanen cadeaus uit naam van de leider", vertelt An. "Schoenen, kleren of voedsel. Dingen waar m'n ouders niet voor konden zorgen maar Kim Il-sung wel, Zodoende kreeg Kim een grote betekenis, belangrijker dan mijn ouders." Om deze 'Grote Leider' te beschermen tegen de vijand leerde An al op 15-jarige leeftijd op school met een geweer om te gaan. Elke Noord-Koreaan, man of vrouw, is tevens soldaat.

An Hyok vertelt zijn verhaal in een hotelkamer in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul. Na een jarenlang verblijf in een kamp voor politieke gevangenen is hij het noorden ontvlucht. Hij heeft zijn levensverhaal in boekvorm gepubliceerd en leeft nu van lezingen in binnen- en buitenland over het leven in Noord-Korea. De in 1967 geboren An heeft als baldadige jongere eind jaren tachtig een grote 'fout' gemaakt, dat wil zeggen in de ogen van het regime. Hij stak uit nieuwsgierigheid de bevroren grensrivier over naar China. Hij reisde enkele maanden rond en was verwonderd over de grote vrijheid waarin mensen leefden. Vanuit het westen mag China onvrij lijken, voor een Noord-Koreaan als An was het een land van melk en honing. Na terugkomst dacht An naïef niets verkeerds te hebben gedaan, maar voor de Noord-Koreaanse autoriteiten was zijn trip een politieke misdaad. Hij kwam in een werkkamp voor politieke gevangenen waar hem mishandeling, dwangarbeid en slechte voeding wachtten. Opvallend vond hij dat er vooral landgenoten zaten die weet hadden van de buitenwereld, zoals kinderen van diplomaten en Koreanen uit Japan, die juist uit idealistische motieven in de jaren zestig in groten getale naar Noord-Korea waren gekomen. An mocht na enkele jaren weer naar buiten maar bleef als besmet persoon onder toezicht. Ook zijn familie was inmiddels besmet. Zijn ouders verloren hun werk en werden gedwongen te scheiden wegens het 'contra- revolutionaire gedrag' van hun zoon. An Hyok koos uiteindelijk voor de vlucht naar China, voor hij weer in het kamp terecht zou komen. An heeft geen idee of zijn ouders en zusje nog in leven zijn.

De topontmoeting die dezer dagen plaats heeft tussen de leiders van Noord- en Zuid-Korea doet de hoop op veranderingen in het noorden opleven, maar de enorme persoonsverheerlijking in Noord-Korea is een groot obstakel. Het noorden heeft zich tot 'Paradijs op Aarde' uitgeroepen terwijl het zuiden wordt afgeschilderd als 'De Hel'. "Met het doorvoeren van veranderingen zou Kim Jong-il zijn eigen raison d'tre ondergraven", zegt An. "Maar anderzijds is het huidige systeem aan zijn grenzen gekomen." Noord-Korea lijdt al jaren onder hongersnood en heeft een steeds verder inzakkende economie.

Het grote voordeel voor Kim Jong-il is "dat de zuidelijke president Kim Dae-jung naar het noorden komt om daar een buiging te maken", zegt An. In confucianistisch Korea is respect voor leeftijd zeer belangrijk. De jongere Kim Jong-il zou eigenlijk zijn respect moeten betuigen aan de oudere Kim Dae-jung door naar het zuiden te reizen. Het is nu omgekeerd en bovendien heeft het zuiden economische hulp beloofd. Kim Jong-il kan hiermee in Noord-Korea voor de eigen bevolking goede sier maken. Het is net of de zuidelijke leider als trouwe vazal eerbetoon komt brengen aan het superieure noorden, zoals de Koreanen in vroeger eeuwen eer bewezen aan het machtige Chinese keizerrijk. Kim Dae-jung accepteert dit omdat voor hem het belangrijkste is dat hij de directe dialoog aan kan gaan. Het is echter wel zo, zegt een Zuid-Koreaanse diplomaat, dat de volgende keer Kim Jong-il een gebaar zal moeten maken. De grote vraag is hoe de bevolking in het zeer gesloten Noord-Korea op uitbreiding van contacten met het buitenland zal reageren. "De bevolking in het noorden weet heel weinig", zegt An. "Vandaar dat ik zelf ook zo schrok in China en China als vrij land beschouwde. Men heeft in Noord-Korea een vaag besef dat er meer elektronica is in het buitenland en iets meer vrijheid. Er sijpelt iets door via het kleine aantal mensen dat ervaring in het buitenland heeft. Diplomaten, studenten, zakenlieden, maar vooral via de Japanse connectie." In Noord-Korea wonen zo'n honderdduizend Koreanen die in de jaren zestig uit Japan zijn teruggekeerd. Enkele honderdduizenden Koreanen wonen nog steeds in Japan en zij die loyaal zijn aan Noord- Korea kunnen vrijelijk tussen beide landen heen en weer reizen via een speciale scheepsverbinding. De Japanse yen is daarom een belangrijk betaalmiddel in Noord-Korea. Overal zijn winkels waar alleen met buitenlandse valuta kan worden afgerekend. Deze Japanse connectie is een erfenis van de annexatie van Korea door Japan in de eerste helft van de twintigste eeuw toen de Japanners honderdduizenden Koreanen als dwangarbeiders naar Japan overbrachten.

Opvallend in Ans levensverhaal is de grote corruptie in Noord-Korea. Dankzij deze corruptie heeft hij het land kunnen ontvluchten want binnenlandse reisvergunningen, naar de grensstreek bijvoorbeeld, zijn te koop voor buitenlandse valuta. "Er is geen besef dat dat corruptie is", zegt An. "Het is niet meer dan een betaling voor een dienst, zoals men eeuwenlang gewend is. Niemand denkt er over na dat dat in strijd zou kunnen zijn met de communistische ideologie. Het is simpelweg een overlevingsstrijd, waarin oude waarden zoals verplichtingen tegenover familie en vrienden voortleven. Iemand met een Japanse connectie verkoopt goederen die hij op die manier kan krijgen via de achterdeur, een directeur van een schoenfabriek houdt schoenen achter om weer andere schaarse goederen te krijgen. Dat corruptie niet als delict wordt beschouwd blijkt uit het feit dat er geen kampen zijn voor economische delinquenten, zoals voor politieke gevangenen."

De economische gebreken bieden het zuiden een kans invloed te verwerven in het noorden. De grote vraag is of de 'Geliefde Leider' Kim Jong-il het failliet van zijn economische politiek weet te combineren met de verheerlijking van zijn persoon als een goddelijk weldoener.

( a d v e r t e n t i e s )