NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Terwijl de CDU in crisis is, gaat het de SPD voor de wind. Na een moeizame start in de regering, heeft de partij orde op zaken gesteld. Kanselier Gerd Schröder kan zijn geluk niet op.

Door onze correspondent MICHÈLE DE WAARD

BERLIJN, 12 FEB. Handenwrijvend volgen bondskanselier Gerhard Schröder en zijn adviseurs vanuit Berlijn de politieke overlevingsstrijd van de CDU. Ditmaal kan een leugentje in het zwart- geld-schandaal het politieke talent Roland Koch, minister-president van Hessen, de kop kosten. Geen probleem, menen Schröder en zijn helpers. Komt het in Hessen tot nieuwe verkiezingen, hebben zij hun kandidaat allang klaar staan om het heft in handen te nemen. Gerd im Glück. De kanselier kan zijn geluk niet op. Niet alleen ligt zijn SPD sinds het uitbreken van de Kohl-affaire in de landelijke opiniepeilingen ver voor op de CDU. Ook de verkiezingen in Sleeswijk-Holstein eind deze maand beloven een zege op te leveren. In het geval van nieuwe verkiezingen in Hessen zou de SPD zelfs de meerderheid in de Bondsraad (Eerste Kamer) kunnen heroveren.

De zwaar aangeslagen oppositie functioneert nauwelijks meer. "Duitsland is zonder oppositie", schreef Die Welt deze week. Duitsland heeft een sterke oppositie nodig, stelde ook de ondernemer Michael Fuchs, president van de Duitse handelsvereniging. Al twee maanden wordt geen oppositie meer gevoerd tegen de plannen van de rood- groene regering; er wordt alleen nog naar geldrekeningen gezocht, klaagde Fuchs. De Beierse CSU-premier Edmund Stoiber waarschuwde de CDU bij het beheersen van de partijcrisis, de controle op de regering niet uit het oog te verliezen.

In Schröders voorlopige bondskanselarij, waar de club van Friends of Gerd (Frog) zetelt, is de stemming Amerikaans ontspannen, zelfs laconiek. Van een staatscrisis is volgens de kanselier geen sprake, hooguit van een crisis in de CDU. In het Berlijnse Staatsratsgebude waar eens communistenleider Erich Honecker de scepter zwaaide, wordt gewoon gewerkt. "Ik ben opgelucht dat de schijnwerpers nu eens niet op interne strubbelingen bij de regering zijn gericht", zegt Frank-Walter Steinmeier, de chef van Schröders bondskanselarij in een gesprek met Nederlandse journalisten.

Sinds december is de stemming omgeslagen ten gunste van de regering, signaleert Steinmeier. En de waarheid gebiedt te melden, dat dit niet uitsluitend is terug te voeren op de Kohl-affaire. Na een aaneenschakeling van verkiezingsnederlagen in september hebben Schröder en zijn politieke vrienden hun inspanningen erop gericht de eigen partij en de fractie in het gareel te krijgen.

De linkervleugel, die de wonden nog likte vanwege het verlies van hun leider Oskar Lafontaine, verzette zich in de zomer hevig tegen de bezuinigingsplannen van Schröder en minister van Financiën Hans Eichel. Fractieleider Peter Struck vond dat de belastingverlaging lang niet ver genoeg ging. Minister-president Reinhard Klimmt van Saarland wierp zich op als spreekbuis van de linkse ziel. Openlijk probeerde hij Schröders moderniseringskoers te torpederen. In de regering zelf dreigde een grote crisis tussen SPD en Groenen over het tempo waarin de kerncentrales moesten worden afgeschaft. Desastreuze nederlagen bij deelstaatverkiezingen dwongen Schröder snel orde op zaken te stellen in zijn partij om het verloren vertrouwen bij de kiezers te herwinnen. Met succes. Franz Müntefering, voormalig minister van Verkeer, heeft als Ausputzer (manager) van de partij de openlijke ruzies weten te beslechten. Hij kreeg het in enkele maanden voor elkaar geholpen door Schröders spectaculaire reddingsactie van het bouwbedrijf Holzmann - dat de kanselier in december door een overgrote meerderheid van de SPD als voorzitter werd herkozen. Steinmeier nam het management tussen regering, fractie en partij ter hand en wist de eigengereide fractieleider Struck zover te krijgen om deel te nemen een vaste overlegronde op de kanselarij (de zogeheten Bundeskanzlerlage). Drie keer per week bespreekt een kleine groep bestaande uit Schröder, Steinmeier, Struck, Müntefering en regeringswoordvoerder Uwe-Karsten Heye hete en minder hete politieke thema's. "Het overleg leidt ertoe dat er meer sensibiliteit ontstaat voor de vraag waar problemen kunnen opduiken. Dat kun je beter 14 dagen van tevoren weten dan pas 24 uur", zegt Steinmeier. Het overleg is intensief en het vertrouwen tussen de deelnemers is groot. Tenslotte staan Steinmeier en Heye te boek als intimi van de kanselier. Al op de Staatskanzlei in Hannover werkten ze nauw samen met Schröder, toenmalig minister-president van Nedersaksen. In Bonn vormden Steinmeier en Heye met Schröder zelfs korte tijd een zogenaamde WG (Wohängemeinschaft) onder het dak van de kanseliersbungalow aan de Rijn. Het hechte overleg heeft de regering-Schröder geen windeieren gelegd. Eichel wist het bezuinigingsprogramma in november redelijk geruisloos door de Bondsdag geaccepteerd te krijgen en wordt intussen door vriend en vijand geprezen als verreweg de 'sterkste minister'. De belastingen voor burgers en het bedrijfsleven worden eerder en sterker verlaagd dan was aangekondigd. Vlak voor kerstmis lukte het na slepende onderhandelingen een akkoord te bereiken over een schadevergoeding voor voormalige dwangarbeiders tijdens het nazi-regime.

Bij het ronde-tafel-overleg voor een Bündnis für Arbeit (alliantie voor werk) werd belangrijke winst geboekt omdat werkgevers en vakbonden een compromis bereikten over vervroegd pensioen in ruil voor banen. En met de belastingplannen voor ondernemingen, die een einde maken aan kruisverbanden in het bedrijfsleven, weet de regering-Schröder zich zelfs verzekerd van de steun van de vroegere aartsvijand, de beurs. De kritiek van links in de SPD, die het nog had voorzien op een belasting voor miljonairs, is zo goed als verstomd. Bovendien zijn SPD en Groenen het onlangs geruisloos eens geworden over een termijn van dertig jaar waarop de kerncentrales moeten zijn uitgeschakeld. Lang zal het politiek zorgeloze leven van de bondskanselier niet meer duren, weten politieke specialisten. Steinmeier prepareert zich op nieuwe blusactiviteiten. In ieder geval is de basis van het kabinet stabieler. De zaak-Helmut 'Kohleone' mag op korte termijn politieke winst opleveren, Schröder en zijn mannen zijn vast van plan hun politiek-economische consolideringskoers voort te zetten.

Één ding is zeker, zegt Steinmeier. "We zijn in ieder geval uitgerust met betere schokdempers dan een half jaar geleden".

Zie ook:

Rol CDU in Hessen in opspraak (11 februari 2000)
Onderzoek CDU naar donaties stokt (5 februari 2000)
Meer zwart geld in CDU dan gedacht (25 januari 2000)
'Mitterrand gaf Kohl miljoenen voor campagne' (24 januari 2000)
'CDU is, ondanks alles, sterke partij' (22 januari 2000)
Kopstuk van CDU pleegt zelfmoord (21 januari 2000)
Weinig begrip voor Helmut Kohl (21 januari 2000)
Kohl niet langer erevoorzitter CDU (19 januari 2000)
CDU-parlementslid weg om zwart geld (18 januari 2000)
Aanzien van de Duitse democratie in geding (17 januari 2000)
Schäuble is nog lang niet weg (14 januari 2000)
Schäuble bekent illegaal geld te hebben ontvangen (11 januari 2000)
Een SPD'er ging zelfs met de bank op berenjacht (6 januari 2000)
Onderzoek Kohl ontzet Duitsers (30 december 1999)
Oud-kanselier Kohl verliest steun CDU-top (22 december 1999)
Kohl: ik heb nooit zelf geld ontvangen (17 december 1999)
Kohl: ik beheerde geheime gelden (1 december 1999)

( a d v e r t e n t i e s )