NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

PIETER STEINZ
Met een beetje fantasie kun je Kaas (1933) de meest filmische van de romans van Willem Elsschot noemen. Het thema - burgerman jaagt droom na en raakt ontgoocheld - zou het zelfs goed doen in Hollywood; en alsof Elsschot zich dat realiseerde, liet hij het verhaal over de zakenperikelen van Frans Laarmans voorafgaan door een lijst van personages en een opsomming van rekwisieten, variërend van `kaasbol' en `kaaswagen' tot `een tric-trac doos' en `een mandvalies'.

Misschien was het alleen al daarom dat het 60 bladzijden tellende boekje in de afgelopen decennia twee keer werd verfilmd. In 1968 gebeurde dat door Walter van der Kamp voor de NCRV-televisie, en onlangs door Orlow Seunke voor de NPS.

Net als Van der Kamp volgt Seunke in zijn film nauwgezet de woorden en beschrijvingen van Elsschot, al situeerde hij de Werdegang van Laarmans - van ontevreden klerk bij de Antwerpse General Marine and Shipbuilding Company tot mislukt handelaar in volvette Edammers tot tevreden klerk - in de jaren vijftig en niet in de jaren dertig. Af en toe verbetert hij het origineel, bijvoorbeeld door het eigenaardige en nergens hernomen begin-in-briefvorm (`Eindelijk schrijf ik je weer...') aan het eind van de verfilming netjes te laten terugkomen. En natuurlijk is hij gedwongen om de gedachten van Elsschots alter ego Laarmans, gespeeld door Josse de Pauw, door middel van kunstgrepen te ensceneren. Maar verder is het een getrouwe verbeelding van het boek, in gedekte kleuren gefilmd, met goede rollen (onder meer van A.J. Heerma van Voss als Hollandse superkaaskop) en met mooie visuele details.

En toch. ,,De enorme macht van de schrijver kan men alleen geheel ondergaan als men de tv uitdoet en het boek leest'', schreef Simon Carmiggelt naar aanleiding van de televisiebewerking van dertig jaar geleden. Hoe elegant en integer Seunkes Kaas ook is, die opmerking heeft zijn waarde niet verloren. Elsschots meesterschap zit in de stijl, niet in de plot, en het (her)lezen van Kaas kost misschien een halfuurtje meer dan het bekijken van de film. Tegen dat onsje meer zou niemand nee moeten zeggen.

Kaas (Nederland, 1999, Orlow Seunke). Ned.3, 23.10-00.40 u.