NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteuren RAYMOND VAN DEN BOOGAARD en MENNO TAMMINGA
LAREN, 17 DEC. Dat de wedstrijden uit de hoogste klasse van het betaalde voetbal om tien uur zondagavond ook bij de NOS te zien waren - dat beschouwt John de Mol, ruim een week na de beëindiging van het Sport7-avontuur, nog steeds als de voornaamste oorzaak van de mislukking van de sportzender. Geslagen is De Mol, president van het Endemol-concern dat het initiatief tot Sport7 heeft genomen, niet. ,,Ik ga tot het gaatje om Endemol Sports overeind te houden'', zegt hij, sprekend over de dochteronderneming die de voornaamste programmaleverancier was van Sport7 en die nu - terwijl een groot deel van het personeel afvloeit - op zoek gaat naar nieuwe afnemers. ,,Helaas moet je soms eerst afbreken om iets nieuws te kunnen opbouwen''.

Zelfs een nieuw bod van Endemol op de voetbal-televisierechten behoort tot de mogelijkheden. Als de KNVB - die op het moment dat we elkaar spreken net weer aan een nieuwe 'circusvoorstelling' (De Mol) begint waarbij de clubs met elkaar om de rechten strijden - tenminste uit de vraag komt van wie die rechten zijn. ,,Wij kunnen straks weer meebieden. Ik sluit niet uit dat Endemol, om de produktie-ontwikkeling die mij voor ogen staat te realiseren, zich weer zou kunnen mengen in het bieden om de uitzendrechten.'' Niet omdat het bedrijf Endemol, dat in 1994 ontstond uit een samenwerking van de televisie-produktiebedrijven van John de Mol en Joop van den Ende en vorige maand naar de beurs ging, zelf nu zo graag als broadcaster wil optreden. Programma's maken is en blijft de core business. Maar soms kan het nodig zijn om - terwille van het sluiten van aantrekkelijke produktiecontracten - een belang te nemen in een televisiezender. Die opzet is geslaagd toen Endemol vorig jaar in Holland Media Groep (HMG, exploitant van RTL 4 en 5 en Veronica) stapte. Ook al floot de Europese Commissie Endemol als aandeelhouder later terug - de produktiecontracten bleven. Sport7, een Endemol-initiatief uit december 1995, eindigde in een met stormen van negatieve publiciteit omgeven echec.

,,Gekte, waanzin'', is De Mols oordeel over veel van die publiciteit. ,,We hebben ervan geleerd dat we te lang alle onzin die er gezegd en geschreven is over ons heen hebben laten gaan, dat we bij een volgende keer eerder tegengas moeten geven.'' Nu volgt dat tegengas achteraf, na de ondergang van Sport7 die De Mol persoonlijk als 'een groot debacle' heeft ervaren. ,,Het was voor het eerst van mijn leven dat ik een project van die omvang mis zag gaan. Op zich is dat nog niet zo erg, maar voor het eerst van je leven voor zo'n hoop mensen te moeten vertellen hoe slecht het wel niet ging - dat wens ik mijn ergste vijand niet toe. Dat weekeinde was het rotste moment van mijn leven.''

De Mol, die zich tijdens het gesprek laat seconderen door A. Schouwenaar, lid van de raad van bestuur van Endemol, bevestigt wat al in brede kring werd vermoed: Endemol bracht eind vorig jaar een bod uit op de uitzendrechten van de KNVB, terwijl de andere bieders (waaronder de combinatie NOS-HMG-Filmnet) in de veronderstelling verkeerden dat Endemol alleen een oogje had op de produktierechten. Het was Endemol duidelijk geworden dat produktie- en uitzendrechten onlosmakelijk verbonden waren. De Mol: ,,Ik had nog contact opgenomen met de NOS, over de mogelijkheid dat wij voor hen het voetbal zouden gaan produceren. Hun reactie was schamper: er was geen enkele kans op samenwerking van Endemol met de NOS.''

De verdachtmaking dat Endemol en de KNVB al in de zomer van 1995 samen in het geniep plannen smeedden voor een voetbalzender, zoals vorige week verwoord in het KRO-programma Reporter, wijst De Mol krachtig van de hand. ,,Inderdaad is Ruud Hendriks (Endemol-bestuurder die later tijdelijk directeur van Sport7 zou worden, red.) met heren van de KNVB naar de Verenigde Staten geweest om te laten zien wat je allemaal met sporttelevisie kon doen, maar op dat moment ging het ons nog alleen om de produktierechten'', aldus De Mol. ,,En de heren van de KNVB hebben toen trouwens zelf hun hotelrekeningen en alles betaald.''

In februari van dit jaar werd de oprichting van Sport7 bekend. Kort daarop begon Hendriks het televisiestation op poten te zetten. Op 18 augustus begonnen de uitzendingen. De forse aanloopverliezen (vier ton per week) waren geen verrassing: ,,Er is in de wereld geen televisiezender zonder aanloopverliezen.'' De lage kijkcijfers voor de meeste programma's verrasten evenmin: ,,Sport7 was door de aandeelhouders opgezet als een doelgroepenzender. Er was ingeschat dat bepaalde programma's een enorme kijkdichtheid zouden halen, terwijl andere het met 40.000 of 60.000 kijkers zouden moeten doen.''

Al was Endemol minderheidsaandeelhouder en dochter Endemol Sports veruit de grootste programmaleverancier, Sport7 werd autonoom door zijn eigen directie geleid, stelt De Mol. ,,Het probleem was dat het management al die maanden nauwelijks tijd had om zich met de zender zelf en de programma's bezig te houden. Van de eerste tot de laatste minuut was iedereen bij Sport7 druk met externe problemen, met knokken tegen de buitenwereld.''

Eén zo'n confrontatie met de buitenwereld is Sport7 noodlottig geworden, vindt De Mol: de sublicentie aan de NOS, die op zondagavond na tien uur de uitgebreide samenvattingen van het betaald voetbal mocht uitzenden, terwijl Sport7 de oude rol van Studio Sport van kwart voor zeven probeerde over te nemen. Sport7 was opeens niet langer onmisbaar voor de voetbalkijker, voor zover hij drie uurtjes geduld kon hebben. Als het aan Sport7-aandeelhouder Endemol had gelegen, was de NOS niet zo'n ruime sublicentie verstrekt. ,,Tot het laatst heeft Endemol op dit punt dwars gelegen.'' Hij is ervan overtuigd dat Sport7 ook de weerstand van de kabelnetten tegen de zender had kunnen overwinnen, als Sport7 'onmisbaarder' was geweest.

De druk op het gebied van de sublicentie aan de NOS was drieledig. Ten eerste was er de Europese Commissie die Endemol, sinds de omstreden deelname aan HMG, scherp in de gaten houdt en sublicenties zag als een voorwaarde voor de totstandkoming van Sport7. ,,Maar van Brussel hadden die sublicenties niet noodzakelijkerwijze naar de NOS hoeven gaan'', zegt Schouwenaar.

Dan was er de Nederlandse wetgeving, die een 'voorkeursrecht' voor de NOS voorschrijft. Daar viel misschien niet omheen te komen, ,,maar we hadden liever gezien dat voetbal bij de NOS om elf uur of half twaalf was begonnen - een tijdstip waarop er minder kijkers zijn'', aldus De Mol. Het Commissariaat voor de Media dreigde echter tegelijkertijd Sport7 een uitzendvergunning te onthouden. Wilde Sport7 tegelijk beginnen met de start van de voetbalcompetitie, dan was er geen tijd meer om ergens in het buitenland een Europese uitzendvergunning te ritselen - naar het voorbeeld van RTL4, RTL5 of het Vlaamse VT4. ,,Het was de keuze tussen galg of elektrische stoel.'' Niet Endemol, maar aandeelhouders KPN, Philips en ING bezweken ten slotte voor de informele druk van overheidswege om de NOS ruim in het voetbal te zetten. ,, Hoe dat nu precies gelopen is zal wel nooit precies boven water komen'', zegt de president van Endemol met evidente bitterheid.

Evenmin was het Endemol dat begin deze maand de stoot heeft gegeven tot de opheffing van Sport7. ,,Tot het laatste toe hebben wij in dit huis gezocht naar alternatieven, doorstartscenario's.'' Maar toen de heibel in de KNVB het onduidelijk maakte over welke voetbalrechten Sport7 nu precies beschikte, verdween het licht aan het eind van de tunnel. Het besluit tot opheffing op 6 december was het resultaat van 'democratische besluitvorming', aldus De Mol. Onder leiding van president-commissaris J. Timmer (ex-Philips-president) werden de potentiële uitwegen uit de vicieuze cirkel één voor één doorgenomen en als ondeugdelijk verworpen. Of sommige aandeelhouders meer geporteerd waren voor de opheffing van de zender dan anderen acht De Mol kennelijk geen relevante vraag. Op die vergadering was Endemol geen aandeelhouder: in november hadden De Mol en Van den Ende persoonlijk die aandelen in Sport7 van hun bedrijf overgenomen, zoals zij zich ook sinds 6 december persoonlijk garant hebben gesteld voor bijna alle mogelijke stroppen die het avontuur-Sport7 Endemol oplevert. ,,De bedoeling van het overnemen van de aandelen was vooral om rust te scheppen rond Endemol'', legt De Mol uit. ,,Toen de prospectus voor de beursgang van Endemol naar de drukker ging, hadden we een maximaal risico van de deelname in Sport7 moeten aangeven en een bedrag van 39 miljoen gulden ingevuld.''

Bijna letterlijk daags na de beursgang bleek dat opnieuw geld moest worden geïnvesteerd in Sport7, zodat de 39 miljoen niet meer het maximale risico was. Formeel gezien rustte op de Endemol-oprichters geen verplichting om privé garant te staan voor het Endemol-aandeel in het Sport-debacle, maar Van den Ende en De Mol besloten daartoe toch omdat men vreesde voor het aanzien van het bedrijf. ,,Er was zo onwaarschijnlijk veel onzin en desinformatie in omloop, niemand snapte meer hoe het zat. Door alles wat aan Sport7 vastzat uit Endemol te halen en te privatiseren hoopten we rust aan het front tussen Endemol en de beleggers te creëren. Dat werkte naar twee kanten: als privé-aandeelhouders zaten wij veel rustiger aan tafel bij Sport7, zonder het gehijg van de beurs in onze nek. Er lag op dat moment (medio november, red.) overigens nog geen enkel scenario op tafel voor de sluiting van Sport7. Als we ons toen, onder druk van de beurs, genoodzaakt hadden gevoeld uit Sport7 te stappen, had dat de nekslag voor het station betekend en dat wilden we niet op ons geweten hebben.''

Schouwenaar vult aan: ,,De heren hadden zelf het nodige geld verdiend met de beursgang. Zij wilden niet de geschiedenis ingaan als zakkenvullers.'' Door de ingreep van De Mol en Van den Ende is het verscheiden van de onfortuinlijke sportzender geen klap van betekenis voor het bedrijf Endemol, betoogt Schouwenaar ook. Het is natuurlijk jammer, vindt hij, van de vijftig zestig miljoen gulden die Endemol via Endemol Sports jaarlijks extra had willen omzetten met levering van programma's aan Sport7. Dat zijn er maar twintig dertig geworden, op een totale omzet in het laatste boekjaar van 642 miljoen.

Door 'onevenredig grote aandacht', meent de Mol, dreigt het belang van de zaak voor Endemol te worden overschat: ,,Endemol is een projectenbedrijf, we hebben per jaar honderden projecten, waarvan negentig procent lukt. Dit is geen wilde onderneming waar wilde risico's genomen worden. Wij handhaven glashard onze prognose uit de prospectus bij de beursgang van vijftien twintig procent omzet- en winststijging voor het lopende jaar, en een verdubbeling van omzet en winst in de komende vijf jaar. De televisiemarkt in binnen- en buitenland is nog lang niet verzadigd.''

Wat somberder liggen de vooruitzichten voor Van den Ende en De Mol, die van hun inkomsten uit de verkoop van aandelen in november misschien wel voor negentig miljoen kwijt zijn aan privé-verplichtingen in verband met de opheffing van Sport7, geeft Schouwenaar toe. ,,Maar dat bedrag zal alleen worden gehaald in een worst case scenario: als Endemol Sports zijn totale vordering op Sport7 kwijt zou zijn, als de aandelen Sport7 in het geheel niets meer waard zouden zijn, als door de KNVB de bankgarantie kan worden getrokken.'' Dat alles moet nog worden afgewacht.

En bovendien gloort er hoop in het voornemen van de aandeelhouders van Sport7 de zaak 'op een nette manier' af te handelen, vertelt De Mol. ,,Zij hebben zich bereid verklaard nogmaals een fors bedrag te investeren in Sport7 om te zorgen dat degenen die gedupeerd zijn - met Endemol Sports als grootste partij - op een nette manier worden behandeld, al moet je daarbij natuurlijk niet aan honderd procent denken.''

Op die manier hopen Van den Ende en De Mol dat voor henzelf de schade, die zij voor hun concern hebben geneutraliseerd, nog zal meevallen. ,,Maar het is wel een eenmalige actie geweest'', verzucht De Mol.