Dossier Spoorwegen

Nieuws

Nederlandse Spoorwegen

Overheid

Overige partijen

Knelpunten

Discussie

Documenten

Links

Door onze redacteur FLORIS VAN STRAATEN
DEN HAAG, 16 NOV. Kok II is begonnen aan de tweede helft van de kabinetsperiode. Minister Netelenbos (Verkeer en Waterstaat) wil dit jaar gaan oogsten.

Enige voorzichtigheid lijkt daarbij geboden.

De ster van Tineke Netelenbos is de afgelopen paar jaar tot een zo grote hoogte gestegen dat haar naam soms circuleert als toekomstig premier. Ze wijst deze suggestie weliswaar zelf van de hand, maar één ding is zeker: de minister van Verkeer en Waterstaat zit momenteel lekker in haar vel.

En het kan allemaal nog mooier worden voor de voormalige staatssecretaris van onderwijs, die door premier Kok in het vorige kabinet soms nog op nadrukkelijk vingergetrommel op de tafel werd onthaald als ze even te lang het woord nam. Blakend van zelfvertrouwen liet Netelenbos tijdens de presentatie van haar begroting in september weten dat de komende twaalf maanden wat haar betreft ,,een oogstjaar'' moeten worden.

Als alles volgens plan verloopt, is de toekomst van Schiphol vóór prinsjesdag 2001 geregeld, is tegen die tijd ook het prestatiecontract met de Nederlandse Spoorwegen ruimschoots rond en kan er een begin worden gemaakt met de uitvoering van de plannen om de files in de Randstad terug te dringen.

Zelfs de oppositie, die aanvankelijk sceptisch was over Netelenbos, spreekt nu met respect over de doortastende manier waarop ze te werk gaat en over de wijze waarop ze zich aan haar afspraken houdt. ,,Ze is een van de steunpilaren van dit kabinet'', stelt het Tweede-Kamerlid Leers (CDA). ,,Ze is een minister die er staat.'' Het Kamerlid Stellingwerf (ChristenUnie) sluit zich daarbij aan: ,,Ze is een slagvaardige minister.''

Ondanks het optimisme dat Netelenbos etaleert, zou het oogstjaar nog wel eens kunnen tegenvallen. Dat geldt in het bijzonder voor haar 'troetelkind', het zogeheten Bereikbaarheidsoffensief Randstad (BOR). Hoewel de minister het rekeningrijden met veel politieke creativiteit aan drie van de vier grote steden wist te slijten in ruil voor miljarden guldens aan investeringen in de infrastructuur, blijft het tot op de dag van vandaag hevig omstreden.

De regio Utrecht weigerde zich te laten paaien met beloftes over nieuwe wegen en voorzieningen voor het openbaar vervoer. De Utrechters speculeerden erop dat ze die ook zonder het rekeningrijden wel zouden krijgen. En inderdaad hadden ze daarvoor eind september bijna de steun van de Tweede Kamer gekregen. Een motie daarover, mede door de VVD ingediend, haalde het nét niet. Een definitief besluit is echter nog niet gevallen.

Behalve de VVD, die er nooit een geheim van heeft gemaakt weinig te verwachten van het experiment met het rekeningrijden, is ook een andere coalitiegenoot, D66, allerminst geestdriftig over het Bereikbaarheidsoffensief Randstad. De liberaal-democraten vinden dat er meer nadruk had moeten liggen op het openbaar vervoer. De enige partij die vrijwel onvoorwaardelijk achter Netelenbos blijft staan, is haar eigen PvdA.

Een bijkomend probleem is dat ook de Raad van State op een aantal essentiële punten kritiek heeft op het nieuwe wetsontwerp voor het rekeningrijden. Zo voorspelt de Raad van State dat Nederlanders naar de rechter zullen stappen wegens rechtsongelijkheid als buitenlanders gratis door de tolpoorten mogen rijden, zoals de minister heeft voorgesteld.

Ook het dossier-Schiphol, dat onder de vorige minister, Jorritsma (VVD), voor veel onrust in Den Haag zorgde, kan nog niet worden gesloten. Wel bestaat er over vrijwel de hele linie waardering voor de manier waarop Netelenbos deze zaak in rustiger vaarwater heeft weten te brengen. Voor de periode na 2003, wanneer de zogeheten Vijfde Baan ter beschikking komt, wil de minister de luchthaven laten opereren op grond van een strenge milieuvergunning. Zolang Schiphol zich daaraan houdt, mag het zoveel vluchten uitvoeren als het wil. De opzet die het ministerie hiervoor had gekozen, kon vooralsnog echter geen genade vinden in de ogen van de Raad van State en het is de vraag of Netelenbos hier snel een oplossing voor zal weten te vinden.

Ook het vervoer per spoor zal Netelenbos nog het nodige werk opleveren. Het prestatiecontract met de voorwaarden waaronder de NS tot 2010 het monopolie mag behouden op het personenvervoer op het 'kernnet', is op hoofdlijnen klaar. Maar daarmee is de toekomst voor de NS nog allerminst zeker. Veel hangt er immers vanaf of de NS bij de lopende aanbestedingsprocedure tevens het contract voor de HSL-Zuid richting Brussel en Parijs in de wacht sleept. De uitkomst van de aanbestedingsprocedure zal verregaande gevolgen hebben voor de bedrijfsvoering van de NS. Mocht de NS achter het net vissen, dan zal er ongetwijfeld nieuwe onrust ontstaan in de Tweede Kamer, die tot dusverre de NS nooit volledig aan de tucht van de markt heeft willen blootstellen.

Netelenbos moet verder nog het Nationaal Verkeers- en Vervoersplan (NVVP), dat ze onlangs presenteerde, ongeschonden door de Kamer zien te krijgen. Hierin laat ze de pogingen varen om de mobiliteit aan grenzen te binden. Mobiliteit mag niet alleen, maar is zelfs fun volgens de minister. Zelfs haar partijgenoot Van Gijzel vindt dat Netelenbos hiermee nogal overdrijft. ,,Daarmee biedt Tineke geen reëel beeld van wat mogelijk is'', meent hij.

Ondanks alle lof voor de doortastende manier waarop Netelenbos politiek bedrijft, is er ook kritiek, met name van de kant van de oppositie. Die wijst erop dat ze haar wil soms wel erg nadrukkelijk en zonder tegenspraak probeert door te drukken. ,,Ze geniet soms duidelijk van de macht die ze kan uitoefenen'', meent Stellingwerf. Ook Leers heeft deze trek bij haar waargenomen en houdt de minister voor: ,,Als de minister de inspanningen van de laatste paar jaar wil verzilveren, vergt dat een meer verzoenende houding. Als kracht ontaardt in doordrijvende kracht, dan komt ze in de problemen.''