'Paars II jaagt economie op'

Nederland voorziet van de grotere EMU-landen het laagste begrotingstekort. Dat is mooi, reageren economen, maar niet genoeg. Door niet op de rem te trappen jaagt Paars II economie en arbeidsmarkt alleen maar verder aan.

Door onze redacteur MAARTEN SCHINKEL

ROTTERDAM, 21 SEPT. Van de grote eurolanden is de begroting die Nederland vandaag indient met lengte de meest prudente. Maar dat betekent niet dat er geen kritiek is op het kabinet-Kok. Onder economen bestaat grote scepsis over de als te bescheiden beschouwde onderliggende voorspellingen van het Centraal Planbureau, dat de economische groei voor dit jaar inschat op 2, 75 procent en volgend jaar op 2,5 procent. De Rabobank voorziet 3,25 procent groei in zowel dit en volgend jaar. En ABN Amro raamt een economische groei van 3 procent dit jaar en 3,2 procent volgend jaar. Dat heeft gevolgen voor de overheidsfinanciën. Dat er dit en volgend jaar extra meevallers zullen optreden bij de inkomsten van de overheid is zeer waarschijnlijk.

De verdeelsleutel van die meevallers, zoals die in het regeerakkoord is afgesproken, komt erop neer dat, als het begrotingstekort daalt onder 0,75 procent van het bruto binnenlands product, de helft van alle meevallers zal worden besteed aan verdere tekortreductie en de andere helft aan lastenverlichting.

Het tekort is nu inderdaad minder dan 0,75 procent van het bbp: Paars II gaat nu uit van 0,6 procent in 1999 en 0,5 procent in 2000. Die raming komt volgens de banken zeker niet uit, omdat de economie er veel gunstiger voorstaat dan de onderliggende CPB-ramingen stellen. Maar of nog steeds de helft van de meevallers naar lastenverlichting moet is de vraag.Lastenverlichting heeft grosso modo twee gevolgen. Enerzijds houden de burgers meer geld over en hebben zij meer te besteden. Anderszijds zijn bedrijven minder geld kwijt aan arbeid, en dat is gunstig voor de werkgelegenheid. Volgens P. van der Ven van de Stafgroep Economisch Onderzoek van de Rabo werkt de verdeelsleutel, waarmee de helft van de meevallers naar lastenverlichting gaat, 'pro-cyclisch': verdere lastenverlichting jaagt de economie alleen maar verder op. "Je hoeft de economie niet verder te stimuleren. Het is beter om het geld achter de hand te houden voor mindere tijden."

Ook met de werkgelegenheid is er een probleem. De officiële werkloosheid bedraagt nu nog maar 3,2 procent. Wel zijn er nog bijna een miljoen arbeidsongeschikten, werken veel Nederlanders - vooral vrouwen - in deeltijd en is de arbeidsparticipatie van 55-plussers laag. Het kabinet zal zich moeite getroosten om uit deze arbeidsreserves meer mensen naar de arbeidsmarkt te dirigeren. Maar ABN Amro wijst erop dat het aantal WAO'ers dat al weer werkt veel groter is dan de statistieken laten zien. Vrouwen blijken, aldus een door de bank aangehaalde OESO-studie, veelal bewust te kiezen voor deeltijdwerk. En bovendien, zo voegt econoom B. van den Berg van ABN Amro toe, geeft een steeds groter deel van de mensen met een full-time baan aan juist minder te willen werken. Alleen waar het de deelname van senioren aan de arbeidsmarkt betreft is nog echt succes te boeken.

Lastenverlichting is dus nauwelijks nodig, kan zelfs de krapte op de arbeidsmarkt vergroten en draagt zo bij aan een dreigende oververhitting van de economie. En juist die lastenverlichting dreigt alleen nog maar hoger uit te vallen. Het kabinet zegt voor de periode van 2000 tot en met 2002 in totaal nog 7 miljard gulden aan lastenverlichting beschikbaar te hebben, maar ABN Amro becijfert dat dit bedrag door de gunstige economie op zal lopen tot 10 miljard.

Zo zijn er twee alternatieven. De ene is besteding van extra geld aan zorg, onderwijs of politie. Die uitgaven komen echter in de regel neer op intensivering van de taken in deze sectoren, en dat vergt het aannemen van meer werknemers. En die werknemers zijn er niet.

ABN Amro is voorstander van besteding van extra middelen aan de versterking van de economische structuur van Nederland - het verhogen van de kwaliteit van onderwijs, onderzoek en infrastructuur. Zo kan de arbeidsproductiviteit worden vergroot, wat de druk iets van de arbeidsmarkt afhaalt.

Van der Ven van de Rabo voelt vooral voor het tweede alternatief: openbreken van het regeerakkoord, in termen van een zogenoemde midterm review, waar D66-fractievoorzitter De Graaf op aandringt. "Niet om extra uitgaven te doen, maar om juist nog meer van de meevallers naar tekortreductie te sturen."