Belastingplan doorgekookt

Vandaag behandelt de Kamer de Belastingherziening 2001. De Kamerleden stellen hun vragen vaak met hulp van lobbyisten. Voor Zalm en Vermeend is dat wel zo overzichtelijk.

Door onze redacteur EGBERT KALSE

DEN HAAG, 17 JAN. Belastingen zijn van iedereen. Dat hebben Kamerleden en het ministerie van Financiën de afgelopen weken en maanden aan den lijve ondervonden. Ter voorbereiding op de Belastingherziening 2001 hebben honderden lobbygroepen hun kritiek, vragen en complimenten over de herziening kenbaar gemaakt.

Naast de professionele lobby's van vakcentrales, werkgeversbonden, verzekeraars, belastingadviseurs en banken liepen ook musici, onderwijsinstellingen, afvalverwerkers, groenbeleggers, de scheepvaart, de filmindustrie, hondenclubs, kinderopvanghuizen en vele anderen de deur plat op het Korte Voorhout, waar het ministerie van Financiën huist.

Zelden kwamen zoveel lobby's in actie als bij de invoering van de Belastingherziening 2001. En dat is logisch, want deze belastingoperatie behelst het meest ingrijpende pakket wijzigingen sinds de Tweede Wereldoorlog. Sommige lobby's zijn uiterst effectief. In samenspraak met de Kamer hebben de werkgevers en werknemers inmiddels de positie van de zogenoemde middeninkomens, de 'inkomensplaatjes' voor deeltijdwerkers en gezinnen met kinderen succesvol weten aan te passen. Verzekeraars, belastingadviseurs, accountants en consultants hebben dankzij hun kritiek ook al enige onregelmatigheden uit de plannen weten te halen. "Constructieve en noodzakelijke lobby's", zo oordeelt het ministerie.

Maar ook minder professionele lobbygroepen kunnen een eind komen. De beroepsmusici bijvoorbeeld maken zich zorgen over de zogenoemde werkelijke kostenaftrek. Musici dreigen in het nieuwe plan de kosten voor hun instrumenten, de lesboeken, de galakledij en de noodzakelijk isolatie in hun woonhuizen niet meer volledig te mogen aftrekken van de belastingen. Vakorganisaties van beroepsmusici, de KNTV en de NTB, vinden de optredende inkomensdaling "niet te motiveren en onrechtmatig".

En wat te denken van de Gehandicaptenraad, die de afgelopen weken meermalen op het ministerie is geweest om te pleiten voor een korting voor gehandicapten en chronisch zieken. Met uitgebreide rapporten, een reeks gesprekken en brede maatschappelijke steun heeft de Raad uiteindelijk voor elkaar gekregen wat ze wilde. Financiën werkt nog aan een korting voor deze groepen.

De Kamerleden die vandaag de wetswijziging behandelen, laten zich bij het stellen van hun vragen aan de regering vaak leiden door lobbygroeperingen. Zeker bij een ingewikkeld onderwerp als een belastingherziening moet je als Kamerlid van goeden huize komen om alle bezwaren zelf te bedenken. Een goede lobbyclub weet het juiste Kamerlid de juiste vraag op het juiste moment te laten stellen.

Soms zijn de vragen vanuit de Kamer wel erg makkelijk te herleiden tot een bepaalde lobby. "Ongeveer driekwart van de vragen die het CDA tot nu toe over het belastingplan heeft gesteld, is rechtstreeks afkomstig van lobbygroepen. We krijgen ze gewoon dubbel, zowel van de lobbygroep als van het CDA", zegt een ambtenaar van het ministerie van Financiën een beetje lacherig. Ingewijden vertellen dat Vermeend, die veel vragen zelf beantwoordt, af en toe " hoorndol" wordt van de stroom dubbele vragen.

Het voeren van een goede lobby luistert kortom nauw, en het gaat ook wel eens fout. Afgelopen vrijdag nog lekte een brief uit van zes hoogleraren die zich op de valreep keerden tegen de plannen met de belasting op vermogens. Naast verdeeldheid in eigen kring (een aantal hoogleraren nam inmiddels openlijk afstand van de poging de Kamer op het laatste moment nog te beïnvloeden) kwamen de zes er per ongeluk achter dat de gewenste publicatie van hun brief, vandaag op de opiniepagina van deze krant, rijkelijk laat was. Immers, de Tweede Kamer zou er bij het verschijnen van de krant, tegen de avond, dan al bijna een dag vergaderen op hebben zitten. Inderhaast werd besloten een ochtendkrant te benaderen teneinde de Kamer nog voor aanvang van het debat kond te doen van de kritiek op het plan. Overigens tevergeefs.

Zonder iets af te willen doen aan het constructieve en noodzakelijke werk van vele belangenorganisaties blijken ook "lobby's zonder duidelijk motief actief de media te bestoken", zo heet het op het ministerie. "De belastingherziening 2001 is een erg handig instrument om media-aandacht te krijgen", aldus een woordvoerster van Financiën.

De lobby van kunstminnend Nederland bijvoorbeeld, die vorige week de media haalde met de stelling dat kunstbezitters voortaan rendementsheffing moeten betalen over hun schilderijen, heeft de ambtenaren op het ministerie aardig beziggehouden. Hoewel in de eerste versie van de herziening nog sprake was van een heffing op in kunst geïnvesteerd vermogen, is in samenspraak met staatssecretaris Van der Ploeg (Cultuur) inmiddels een vrijstelling opgenomen , ,voor voorwerpen van kunst en wetenschap". Geen belasting dus op een Corneille in de gang, noch op een Brood in de slaapkamer. Alleen als mensen vlak voor de dag dat ze belasting over hun vermogen moeten betalen hun spaargeld in een kunstvoorwerp investeren om dit vlak daarna weer te verkopen, grijpt de fiscus in. Zoals ook te lezen valt in de nota van wijzigingen op de herziening van 7 januari. Het is voor Zalm en Vermeend al met al een van tevoren redelijk inzichtelijk debat. Zij kennen alle bezwaren van de Kamer al, bezwaren die sterk lijken op die van de lobbygroepen. Verrassingen worden dan ook niet verwacht.