Door een onzer redacteuren
DEN HAAG, 7 FEBR. De reacties uit zowel China als Nederland op de plotselinge afzegging van een reis naar Peking door minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken) zijn tot dusver gematigd van toon.

Alleen het Nederlandse bedrijfsleven is uitgesproken ongelukkig met de gevolgen van de Nederlands-Chinese ruzie over de geloofsbeweging Falun Gong. Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken stelt zich blijkens een verklaring in Peking terughoudend op. De deur blijft openstaan voor Nederland. Zowel minister Hermans (Onderwijs) als minister Netelenbos (Verkeer en Waterstaat) maakt zich intussen op om de komende weken China te bezoeken. Ook Van Aartsen zelf zal op 24 en 25 mei naar Peking gaan om Aziatische en Europese leiders te ontmoeten. In de marge daarvan zal hij proberen de relatie met de Chinezen weer vlot te trekken, aldus de woordvoerder van de minister vanmorgen.

Van Aartsen was gisteren de eerste die er op hamerde dat het allemaal wel meevalt, ondanks de botsing tussen Den Haag en Peking over een voorgenomen ontmoeting tussen een Nederlandse ambassadeur en de Falun Gong in Hongkong. De beweging is in China verboden, maar niet in Hongkong. De relatie met Peking is volgens hem helemaal "niet zo fragiel" als sommigen menen en er is slechts sprake van uitstel van zijn reis, niet van afstel.

Nederland begint intussen enigszins te wennen aan de periodieke terugslagen in de betrekkingen met China wegens meningsverschillen over de rechten van de mens. Doorgaans veert de relatie weer snel op. Vier jaar geleden beleefde Nederland een vorige dip in de relatie. Toen kapittelde Van Aartsens voorganger Van Mierlo de Chinezen publiekelijk over de aanhoudende schendingen van de mensenrechten. Dat irriteerde Peking extra, omdat Nederland op dat moment voorzitter van de EU was. Minister Wijers (Economische Zaken) mocht voor straf enige tijd niet op bezoek komen met veel zakenlieden in zijn kielzog. De economische contacten bleven desondanks bloeien en later dat jaar al kon Van Aartsen, die toen nog minister van Landbouw was, wel zijn opwachting maken in Peking.

Van Aartsen wijst er verder op dat zijn beleid in overeenstemming is met de besluiten van de Europese ministers van Buitenlandse Zaken van vorige maand. De Europese ministers besloten dat de EU de toestand van de rechten van de mens in zijn contacten met China op alle niveaus ter sprake moet blijven brengen. De behandeling van de Falun Gong werd daarbij uitdrukkelijk genoemd als een van zaken die aandacht vroegen. Desondanks moet Van Aartsen nog een oplossing zien te vinden voor één groot probleem: wat te doen met de voorgenomen ontmoeting in Hongkong tussen zijn ambassadeur voor de rechten van de mens, Renée Jones-Bos, en de Falun Gong? Juist doordat de ruzie tussen Den Haag en Peking hierover in de openbaarheid is gekomen, is het moeilijk voor beide zijden om hierover nu concesssies te doen. De buitenlandspecialisten in de Tweede Kamer zwaaiden Van Aartsen gisteren unaniem lof toe voor zijn besluit het bezoek te elfder ure af te zeggen, een plezierige gewaarwording voor de minister die de afgelopen maanden wat dat betreft niet is verwend. Maar juist op het punt van het gesprek met Falun Gong laten ze de minister weinig ruimte. "Het zou niet geloofwaardig zijn om in een later stadium van zo'n gesprek af te zien", stelde Verhagen (CDA). "Dan wijk je alsnog voor chantage." Ook andere Kamerleden verklaarden er zo over te denken. Buitenlandse Zaken wil er nog niet op vooruitlopen hoe Van Aartsen dit karwei denkt te gaan klaren.

Vooral in kringen van het bedrijfsleven is er intussen wel teleurstelling en zelfs enige irritatie over de manier waarop Van Aartsen de zaak heeft afgewikkeld. Volgens werkgeversorganisatie VNO- NCW heeft de Nederlandse regering met het voorgenomen bezoek aan Falun Gong de contacten tussen Nederland en China onnodig op scherp heeft gezet. Dat kan negatieve invloed hebben op de economische betrekkingen omdat Nederlandse bedrijven de overheid nodig hebben om daar zaken te doen. "Ontactisch en weinig zinvol", zegt ook G. Westenberg van het Nederlands-Chinees Centrum voor Handelsbevording.

Zie ook:

Van Aartsen zegt reis naar China af (6 februari 2001)
Slecht voor de pr van China (6 februari 2001)