ALAN GREENSPAN, de voorzitter van het Amerikaanse stelsel van centrale banken, wordt in de Verenigde Staten een haast bovenmenselijke status als ziener toegedacht. Hij bezit een uitzonderlijke gave om uit alle mogelijke economische details de brede ontwikkelingen van de economie te kunnen lezen.

Met de sturing van het rentebeleid is hij in belangrijke mate verantwoordelijk geweest voor de ongeëvenaarde economische groeiperiode van de afgelopen tien jaar. Veel Amerikanen koesteren een heilig vertrouwen in de ervaren Fed-voorzitter. Op de tweede werkdag van het nieuwe jaar kondigde Greenspan een onverwachte renteverlaging aan. Op zichzelf lag dit in de lijn der verwachtingen, maar zowel de omvang, een half procentpunt, als het moment waarop deze werd aangekondigd, buiten het vaste vergaderritme van de Federal Reserve, waren opmerkelijk. Na de kortstondige euforie over goedkoper geld kwamen de financiële markten snel bij zinnen. En men vroeg zich onmiddellijk af: wat weet Greenspan dat hij een dergelijke verrassende stap neemt? Is hij bezorgd of in paniek over de perspectieven van de Amerikaanse economie?

In 1998 verlaagde Greenspan in snel tempo de rente om een dreigende ineenstorting van het financiële stelsel af te wenden. Na onder meer het Russische bankroet sprak president Clinton toen van 'de ergste financiële crisis van de afgelopen vijftig jaar'. Die paniek ebde snel weg en vanaf midden 1999 heeft Greenspan de rente verhoogd om de groei van de Amerikaanse economie te beteugelen. De laatste renteverhoging, van mei 2000, heeft hij nu weer teruggedraaid en de weg staat open naar verdere rentedalingen. Kennelijk is Greenspan van mening dat het rentebeleid zijn remmende werking heeft vervuld.

ZOVEEL IS ZEKER, de Amerikaanse economie koelt af. Na de langdurigste periode van onafgebroken economische expansie die de Verenigde Staten ooit hebben meegemaakt, is dat op zichzelf goed nieuws. Economische ontwikkelingen kenmerken zich immers door golfbewegingen en er dreigden vroeg of laat knelpunten. De Amerikaanse economie produceerde op volle toeren, maar de consumptieve vraag was chronisch groter. Importen van kapitaal en van goederen uit de rest van de wereld dekten het verschil. Eigenlijk leefde de Amerikaanse economie boven haar stand en staken de Amerikanen zich steeds dieper in de schulden.

De expansie werd mede gevoed door de spectaculair stijgende beurskoersen op Wall Street, die enerzijds een gevoel van welvaart gaven en anderzijds kapitaal uit het buitenland aantrokken. De aantrekkingskracht werd versterkt door de zegeningen van de 'nieuwe economie', de verhoogde productiviteit als gevolg van de informatie- en communicatietechnologieën. Voor de risico's hiervan heeft Greenspan herhaaldelijk gewaarschuwd; al in december 1996 sprak hij van 'irrationele uitbundigheid' op de effectenbeurzen. De beurskoersen zijn het afgelopen half jaar fors gedaald, vooral op de technologiegevoelige Nasdaq. Wellicht heeft de vrees voor verdere koersdalingen vlak voor de beëdiging van de nieuwe Amerikaanse president bij Greenspan tot de onverwachte timing van zijn rentebesluit geleid: in oktober 1987 - hij was toen amper twee weken voorzitter van de Federal Reserve - moest hij een echte beurskrach afwenden.

MAAR OOK STAPELEN de aanwijzingen zich op dat de Amerikaanse economie afstevent op een recessie. Een recessie wordt gedefinieerd door twee achtereenvolgende kwartalen van een krimpende economie. Hiervan is tot nu toe geen sprake, maar een aantal economische deskundigen beweert dat de eerste twee kwartalen van 2001 een echte daling van de economie te zien zullen geven. Het probleem voor centrale bankiers is dat de uitwerking van het rentebeleid pas na zes negen maanden merkbaar wordt. Als de Amerikaanse economie inderdaad in een recessie belandt, zal men Greenspan verwijten dat hij te laat is gekomen met de verlaging van de rente. Als Amerika langs de rand van een recessie scheert, zal de Fed-voorzitter de hemel in worden geprezen voor zijn strategische inzichten. Vooralsnog ziet het er naar uit dat veel opwinding is ingegeven door de hijgerigheid van de financiële markten die gefixeerd zijn op de dalende beurskoersen. Een beetje afkoeling van de Amerikaanse economie kan geen kwaad en Greenspan kan als geen ander voor de nodige rust zorgen.

Zie ook:

Stilte voor de storm voor inflatie Nederland (8 januari 2001)
Rente VS lager na verrassingsactie (4 januari 2001)
Rentestap Greenspan is ook politiek signaal (4 januari 2001)

( a d v e r t e n t i e s )