Centrum-rechts is in Roemenië afgestraft voor vier jaar van ruzies en voor het onvermogen de levensstandaard te verbeteren. De grote verrassing is de winst voor de ultra-nationalisten rond Corneliu Vadim Tudor.

Door onze correspondent Renée Postma

BOEDAPEST/BOEKAREST, 27 NOV. Wanhopig en teleurgesteld hebben de Roemeense kiezers zich in de armen gestort van uiterst links en uiterst rechts. Het politieke midden dat de afgelopen vier jaar aan de macht was, bleek geen optie meer. Ruzies en corruptieschandalen brachten de opeenvolgende centrum-rechtse coalities volledig in diskrediet. Zelfs president Emil Constantinescu moest aan het einde van zijn ambtstermijn vaststellen dat de met veel tamtam aangekondigde strijd tegen corruptie volstrekt mislukt was. Hij stelde zich niet herkiesbaar.

De Roemeense kiezers zagen hun levensstandaard deze vier jaar alleen maar verder dalen. Terwijl de prijzen werden vrijgegeven, bleven hun salarissen steken op gemiddeld tweehonderd gulden per maand. Tegelijkertijd verschenen er wel steeds meer blinkende jeeps en andere dure auto's in de straten omdat een klein deel van de bevolking zich schandelijk aan het verrijken was. Even buiten Boekarest is de afgelopen jaren een wijk voor de 'nieuwe rijken' verschenen met Hollywood-achtige dimensies.

De politici van het midden zijn keihard afgestraft. De Democratische Conventie, een alliantie van centrum-rechtse partijen, is weggevaagd. Ze heeft niet eens de kiesdrempel gehaald die nodig is voor een alliantie van partijen (tien procent). De Democratische Partij van Petre Roman, minister van Buitenlandse Zaken, lijkt met de hakken over de sloot de kiesdrempel van vijf procent te halen.

De voormalige communisten, nu sociaal-democraten van Roemenië (PDSR) genoemd, werden met rond veertig procent de grootste partij in het parlement. Hun winst was voorspeld. Hun strakke partijdiscipline vormt een schril contrast met het onverkwikkelijke gesteggel tussen en binnen de partijen van het politieke midden. Bovendien wierpen Ion Iliescu en zijn PDSR zich op als beschermers van de armen. "Ion is onze vader", roepen de arbeiders van de grote staatsbedrijven die op het punt staan de deuren te sluiten.

De grote verrassing is de enorme opkomst van de Groot Roemenië Partij van Corneliu Vadim Tudor. Bij de lokale verkiezingen van het afgelopen voorjaar kwam zijn partij nauwelijks boven de twee procent. In het parlement is die aanhang nu vertienvoudigd. De extreem- nationalisten die het land met machinegeweren willen regeren en joden, zigeuners en Hongaren op hun plaats en de nieuwe rijken achter slot en grendel willen zetten, hebben een gevoelige snaar geraakt. Zij worden in het nieuwe parlement de grootste oppositiepartij. Voor de verkiezingen heeft de PDSR altijd gezegd onder geen voorwaarde met de ultra-nationalisten te willen samenwerken in een coalitie. Verwacht wordt dat de sociaal-democraten hun coalitiepartner zullen zoeken in de hoek van de liberale PNL (ongeveer tien procent) of de partij van de Hongaarse minderheid (iets meer dan zeven procent). Al zal dat laatste moeilijk worden omdat de kiezers met hun stem voor de extreem- nationalisten in feite ook een stem tegen de Hongaren hebben afgegeven.

Voor een nieuwe president moeten de Roemenen nog tot 10 december wachten. Corneliu Vadim Tudor is de verrassende tegenkandidaat van Ion Iliescu in de beslissende ronde. De bijna dertig procent die de flamboyante xenofoob wist binnen te halen komt als een grote schok. De Roemeense president heeft niet bijzonder veel macht, maar bepaalt wel het gezicht van het land. Voor de Europese Unie moeten onderhandelingen met een land dat geleid wordt door een extreem-nationalistisch staatshoofd en een regering van voormalige communisten een nachtmerrie zijn. Het zou ook ingaan tegen wat de Roemenen echt willen: zo snel mogelijk lid worden van de Europese Unie. De verwachting is dat de kiezers op 10 december tactisch tegen Tudor zullen stemmen, ook al betekent dat dat veel rabiate anti-communisten hun stem op Iliescu zullen moeten uitbrengen. Zijn uiteindelijke zege lijkt zeker, zij het dat Tudor tot dan een gevaarlijke onvoorspelbare factor blijft.

Zie ook:

De Roemenen kiezen voor het verleden (22 november 2000)

( a d v e r t e n t i e s )