Door een onzer redacteuren
ROTTERDAM, 10 NOV. Met stijgende verbazing en soms verbijstering en schamperheid neemt het 'buitenland' kennis van de verwarring over de presidentsverkiezingen van de Verenigde Staten van afgelopen dinsdag.

Onregelmatigheden bij verkiezingen zijn schering en inslag. Maar dat het de VS overkomt, het land dat zo trots is op zijn democratische traditie en dat zijn systeem over de hele wereld energiek uitdraagt als een geschikt paradigma voor moderne natiestaten, dat is "verbijsterend", aldus het hoofdartikel van het Britse dagblad The Guardian.In andere Britse commentaren klinkt, nauwelijks verholen, minachting voor het Amerikaanse systeem door. "Terwijl deze bizarre verkiezingen veel drama hebben opgeleverd, was het een parodie van democratie", schrijft The Times. In een opinie-artikel in hetzelfde blad heet het: "Wat alleen als een absolute schertsvertoning kan worden beschreven, zal overal dictators hoop hebben gegeven." Volgens het boulevardblad Daily Mirror zijn de VS "mikpunt van algemene spot" geworden. "Dit is iets dat je van een bananenrepubliek zou verwachten."

Dezelfde associatie is terug te vinden in andere kranten. Het Italiaanse dagblad La Repubblica kopt op zijn voorpagina: 'Een dag uit een bananenrepubliek', en voegt daar aan toe: "Bij de eerste verkiezingen in het nieuwe millennium is Amerika in het rijk van het surrealisme gestapt."

Het Franse Libération schrijft dat "de verkiezingen van 7 november zijn besmeurd door een mengsel van een klucht uit een bananenrepubliek en de spanning uit een finale van een wereldkampioenschap voetbal die wordt beslist door strafschoppen". Het hoofdartikel in Le Monde is minder alarmerend. Wel wijst de krant op enkele ernstige tekortkomingen - de geldverslindende campagnes, de kiesmannen - van het Amerikaanse systeem.

Ook de Frankfurter Allgemeine Zeitung houdt het hoofd koel. De onzekerheid hoeft de legitimiteit van de volgende president niet te ondermijnen, meent de Duitse krant. "Ook een kleine marge is een marge." Daarentegen staan in andere Duitse dagbladen felle aanklachten. "Het is geen goedkoop detectiveverhaal, geen soapopera, maar een debacle dat op een komedie zou kunnen uitdraaien", aldus Die Welt. En de "met stomheid geslagen" Berliner Zeitung schrijft: "Men zou er een amusant commentaar aan kunnen wijden als het ging over de burgemeester van Chicago en niet over de machtigste man van de wereld."

Het Japanse dagblad Yomiuri dringt aan op "snelle, accurate en overtuigende hertelling" om te voorkomen dat er een politiek verzwakte president in het Witte Huis belandt. "De verwarring over de uitslag zou geen schaduw mogen werpen over het gezag van de president." Volgens de Indiase krant The Statesman zullen de gebeurtenissen in Florida er uiteindelijk toe leiden dat het VS-systeem op de helling gaat. "Het is een veilige gok te veronderstellen dat er, als het stof eenmaal is neergedaald, een luide roep zal opstijgen om het kiessysteem te hervormen."

Rusland: stembus hier begrijpelijker

Voor Rusland maakt het weinig uit of Bush dan wel Gore wint, al overheerst misschien een lichte voorkeur voor Bush. De stembusperikelen leiden wel tot leedvermaak.

Door onze correspondent COEN VAN ZWOL

MOSKOU, 10 NOV. Ook Rusland leed deze week aan premature felicitatie. Het Kremlin had woensdagochtend zijn gelukwensen al naar het hoofdkwartier van George W. Bush gestuurd, toen president Poetin daarop persoonlijk moest terugkomen. De Russische leider bood even later gekscherend de diensten aan van Aleksandr Vesjnjakov, het hoofd van de centrale Russische kiescommissie. "Als het nodig is, kan hij zijn Amerikaanse collega's uitleggen hoe te handelen." Een grap die voor meerdere uitleg vatbaar is. De krant Moscow Times constateerde onlangs na grondig onderzoek dat Poetin zijn verkiezing dit jaar te danken had aan massale stembusfraude, met name in de zuidelijke republiek Dagestan. Vesjnjakov zelf liet de kans om revanche te nemen op Amerikaanse critici niet onbenut. "In Rusland verlopen presidentiële verkiezingen op meer democratische wijze en zijn ze begrijpelijker voor de kiezer."

De Russen verkneukelen zich deze week over de bizarre verwikkelingen in Amerika. Of het een les in democratie is of juist niet, is de vraag. Opvallend dat het team van een zittend president niet in staat is die paar duizend extra stemmen even te 'regelen', stelde een commentator. Michail Leontijev van staatszender ORT vond de gang van zaken juist "heel Russisch". "Daar hebben we die staat Florida, en de gouverneur heet Bush. Hij is de broer van die andere Bush. Aha, juist."Hebben de Russen een favoriet? De communisten in elk geval wel. Verkiezingsdag in Amerika viel in Rusland samen met de 83ste herdenking van de Oktoberrevolutie. In de snijdende wind klampten oudjes zich dinsdag vast aan hun vaandels, handelden in Stalin-kalenders en luisterden naar sprekers die een rode restauratie eisten. Er was ook een stemadvies: George W. Bush, dat is de man van de Russische communisten. "Onder Bush zal er weer een serieuze samenwerking zijn", voorspelde Doema- voorzitter Gennadi Seleznjov. Alle belangrijke akkoorden zijn gesloten onder Republikeinse presidenten, legde hij uit. Communistenleider Zjoeganov vatte de Clinton-jaren zo samen: "Clinton en Gore voerden een neerbuigende politiek tegenover Rusland, zij hebben met hun blinde steun voor Jeltsin en zijn zogenaamde hervormers miljoenen Russen verdriet, armoede en leed gebracht."

Weldenkende kringen rekenen deze week voor dat Rusland beter af is met Al Gore als president. Amerika-kenner en Doemalid Aleksej Arbatov voorspelde dat de regering-Bush Rusland zal negeren, keihard zal optreden tegen export van gevoelige technologie en unilateraal een antirakettenschild zal opwerpen. Gore, aldus die weldenkende kringen, kent Moskou en zijn politici als zijn broekzak. Hij zal tegemoetkomender zijn in de onderhandelingen over de Russische staatsschuld en eerder bereid een oogje dicht te knijpen bij Russische export van gevoelige technologie. Als vice-president was hij nauw betrokken bij Clintons Ruslandpolitiek en onderhield hij een innige band met oud-premier Viktor Tsjernomyrdin.

Aan de andere kant staat Gore ook voor de aspecten die Moskou minder waardeert van de Clinton-jaren: uitbreiding van de NAVO, Amerikaanse leiderschap op de Balkan en een als expansionistisch ervaren politiek van 'humanitaire interventie' en 'wereldwijd moralisme'.

Wat dat betreft zijn de geluiden uit het kamp van George W. Bush voor veel Russen een verademing. Met hem, zo luidt de verwachting, keren de pragmatici uit de school van Kissinger terug die onder George Bush sr. de dienst uitmaakten. Dus geen geweeklaag over mensenrechten in Tsjetsjenië, gezond respect voor traditionele invloedssferen en Amerikaans ingrijpen alleen waar 'vitale belangen' op het spel staan. Bush' enthousiasme voor een antirakettensysteem spreekt tegen hem, maar dat plan zelf komt uit de koker van de regering-Clinton. Bush steunt het hooguit iets 'harder en duidelijker'. Verlangen naar Republikeinse Realpolitik blijft niet beperkt tot de communisten. Gore herinnert aan een recent verleden dat men liever vergeet. Een verleden waarin de NAVO een Slavisch broedervolk bombardeerde terwijl Russische leiders op bedelmissie moesten in Washington. Dat is de context van de 'neerbuigendheid' waarvan Zjoeganov repte. In het Kremlin heeft met Poetin de nieuwe zakelijkheid al ingezet. Uit Washington verwacht men geen liefde, maar respect.

( a d v e r t e n t i e s )