Wat staat er in Joegoslavië te gebeuren na de verkiezingen van afgelopen zondag? Komt er een machtswisseling of tovert Milosevic een nieuwe kaart uit zijn mouw? Enkele scenario's.

Door onze correspondent YAËL VINCKX

PODGORICA, 26 SEPT. En weer heeft Slobodan Milosevic zijn tegenstanders op het verkeerde been gezet. Neem oppositieleider Zoran Djindjic. Daags voor de verkiezingen waarschuwde hij voor een te snelle claim van de Joegoslavische president. "Milosevic zal twee uur na het sluiten van de stembureau's de overwinning opeisen - ongeacht de uitslag."

Maar anderhalve dag na de verkiezingen heeft Milosevic nog altijd niets van zich laten horen. Rond het middaguur had alleen de kandidaat van de oppositie, Vojislav Kostunica, de overwinning opgeëist. In het kamp van Milosevic bleef het stil. Opmerkelijk stil.

Het sterkt de speculaties in Joegoslavië. In Belgrado viert de aanhang van de oppositie tot diep in de nacht feest, maar tegelijk vraagt men zich bezorgd af wat er de komende dagen zal gebeuren. Verklaart Milosevic de verkiezingen ongeldig? Gaat hij een tweede ronde aan? Roept hij de noodtoestand uit?

Natuurlijk, Milosevic kan het presidentschap in de komende uren alsnog opeisen. De centrale kiescommisie moet uiterlijk donderdagavond om acht uur de resultaten bekendmaken.

Claimt Milosevic de overwinning, zoals hij gisteren van plan leek, dan heeft hij een probleem. Niet met de internationale gemeenschap, die hem al heeft opgeroepen de macht over te dragen. Die internationale gemeenschap zal hem worst zijn. Wel met zijn eigen bevolking, want meer en meer Serviërs raken ervan overtuigd dat Kostunica heeft gewonnen. Tienduizenden aanhangers van de oppositie vieren al twee nachten feest. Belgrado rockt onvermoeibaar op I can't get no satisfaction van de Rolling Stones.

Niet eerder voelde het Servische volk zich zo sterk in haar strijd tegen het regime. "Milosevic, hang jezelf op", scanderen ze de hele nacht - een verwijzing naar de zelfmoord van zijn vader en moeder. Maar het feest zou wel eens in een opstand kunnen omslaan als Milosevic de overwinning afkondigt. Zo'n opstand wordt op een geweldadige manier de kop ingedrukt. En dat versterkt de positie van de 'nieuw gekozen' president Milosevic allerminst.

Een tweede ronde dan maar? Haalt geen van de kandidaten de absolute meerderheid, dan moet Joegoslavië op 8 oktober opnieuw naar de stembus. Het lijkt het meest voor de hand liggende scenario voor Slobodan Milosevic. Een tweede ronde geeft hem de tijd om een harde campagne te voeren en zet de oppositie voor het blok. Deze heeft de regering namelijk beschuldigd van grootscheepse stemfraude. Gaat de oppositie akkoord met een tweede ronde, dan erkent ze de zondag gehouden verkiezingen. Dan is er geen weg terug.

De truc is bekend. In 1996 hield Milosevic een tweede ronde in de federale parlementsverkiezingen. Tienduizenden demonstranten gingen maandenlang de straat op. Maar toen Milosevic niet toegaf en de temperaturen onder het vriespunt daalden, liepen de demonstraties op hun eind. En bleef Milosevic in het zadel.

In de pro-Westers georiënteerde deelrepubliek Montenegro houdt men rekening met een ander scenario: provocaties. "We zijn geduldig en wachten af, maar onze politie is paraat", zegt vice-premier Dragisa Burzan desgevraagd. Milosevic heeft wel vaker problemen gemaakt in een Joegoslavische zusterrepubliek om de aandacht van de binnenlandse problemen af te leiden. Montenegro ligt als doelwit voor de hand, omdat haar regering streeft naar afscheiding van Servië. Bovendien is Montenegro, na vier recente oorlogen in Joegoslavië, de enig overgebleven republiek om ruzie mee te maken.

De Montenegrijnse regering zal zich de provocaties niet laten welgevallen. In de afgelopen jaren heeft ze een goed bewapende politiemacht opgebouwd, loyaal aan haar streven naar onafhankelijkheid. Milosevic daarentegen, heeft zo'n twintigduizend soldaten van het Joegoslavische leger in de republiek gestationeerd. Hij zal er niet voor terugdeinzen deze manschappen daadwerkelijk in te zetten. Dat biedt hem bovendien de gelegenheid de noodtoestand uit te roepen en de uitslag van de verkiezingen naast zich neer te leggen.

Er is nog een andere mogelijkheid om de verkiezingen ongeldig te verklaren. De beschuldigingen over intimidatie en manipulatie rond de stemhokjes en het tellen de stemmen zijn legio. Niet alleen de Servische oppositie beticht Milosevic van het stelen van stemmen (en omgekeerd), ook de Verenigde Staten en de Europese Unie spreken van "een enorm aantal onregelmatigheden".

Zo heeft de internationale gemeenschap - ongewild weliswaar - Milosevic nog een reden gegeven om de uitslag van de verkiezingen naast zich te leggen. Bij een dergelijke fraude, moet ik de verkiezingen wel ongeldig verklaren, zal hij kunnen zeggen.

Het laatste scenario is het onwaarschijnlijkste: Milosevic draagt de macht over aan Kostunica. Dan nog is de strijd tussen beide partijen niet gestreden. Want volgens de wet kan Milosevic tot volgend jaar zomer aanblijven. En in die tijd kan hij de positie van de president van Joegoslavie 'uitkleden'. Dan kan Kostunica alleen nog linten doorknippen.

In Belgrado is de oppositie zich bewust van dit gevaar. Je zult zien, zeggen ze onder elkaar, Milosevic benoemt zichzelf tot hoofd van de brandweer en dan gaat de brandweer dit land leiden. Milosevic heeft zijn tegenstanders immers wel vaker op het verkeerde been gezet.

Zie ook:

Stembusfraude dreigt in Joegoslavië (23 september 2000)
Beide kandidaten claimen de winst (25 september 2000)
Stapel stembiljetten op de koffietafel (25 september 2000)

( a d v e r t e n t i e s )