De Duckman

Door PAUL STEENHUIS
AMSTERDAM, 26 AUG. Tekenaar en stripschrijver Carl Barks, die gisteren op 99-jarige leeftijd overleed in zijn woonplaats Grants Pass in de VS, is niet alleen de man die Donald Duck zijn definitieve opvliegende karakter gaf. Hij bedacht ook Oom Dagobert, de gierige eend die zwemt in het geld, uitvinder Willie Wortel en zijn Lampje, de Zware Jongens, Guus Geluk en nog meer beroemde inwoners van Duckstad. Sterker nog: Barks was de man die Duckstad bedacht.

Hij was het die van de bijfiguur Donald Duck, die debuteerde in een Disney-tekenfilm uit 1934 (The Wise Little Hen), een ster maakte, een wereldberoemde stripheld. Hij werd daarom wel de 'Duckman'genoemd.

Tussen 1942 en 1966 ontwikkelde Barks Donald Duck tot de eend die in een wrede wereld steeds opnieuw probeert geld te verdienen met allerlei baantjes en als een bezetene succes najaagt. "Er zit wel iets in mij van Donald," zei hij ooit.

Dat is een understatement als je zijn levensgeschiedenis bekijkt. Carl Barks werd geboren in 1901, op een boerderij in de Amerikaanse staat Oregon. Meer dan de lagere school (een houten keet in de Amerikaanse wildernis) bezocht hij niet, want hij moest zijn vader op de boerderij helpen. Nadat zijn moeder overleed en zijn vader de zenuwinzinkingen niet meer te boven kwam, begon hij aan een zwervend bestaan door Oregon en Californië, en werkte als boerenknecht, leerling-drukker, cowboy, muilezeldrijver, houthakker en spoorwegwerker, om maar een paar van de baantjes te noemen waarmee hij geld hoopte te verdienen. Ondertussen probeerde hij in zijn vrije tijd door krantestrips te kopieëren, tekenen te leren. Jarenlang stuurde hij vergeefs zelfgemaakte cartoons naar bladen. Tot in 1928 een moppenblaadje werk van hem kocht. Hij werkte voor dat blad tot 1935, toen de Disney- studio's tekenaars zochten voor een reeks Donald Duck-tekenfilms. Hij werd al snel grappenbedenker op de verhalenafdeling. Maar in 1942 had hij genoeg van tekenfilms, nam ontslag en begon een kippenboerderij in de buurt van Los Angeles. En na werktijd probeerde hij een eigen superheldstripfiguur te ontwerpen. Maar zover kwam het niet. De Western Publishing Company, die in licentie Disney-strips maakte, vroeg hem Donald Duck-strips te tekenen. Met een niet aflatende ijver begon hij Duckstrips te maken: in totaal maakte hij er zes- of zevenduizend pagina's met Duckverhalen. En die zijn van uitzonderlijke hoge kwaliteit, menen kenners, zoals de Nederlandse striptekenaar Daan Jippes. Zowel verhaaltechnisch als tekentechnisch behoort het werk van Barks tot de top van de stripkunst, en zijn verhalen worden nog steeds uitgegeven: VNU geeft de reeks 'De beste verhalen van Donald Duck' uit, en dat zijn louter door Barks bedachte en meestal ook door hem getekende verhalen. Om de oude meester te eren haalde het Nederlandse blad Donald Duck Barks in 1994 naar ons land: de 93-jarige, die Donald in zijn avonturen rond de hele wereld liet reizen, was nog nooit Amerika uit geweest. Hij bezocht ondermeer het Rijksmuseum in Amsterdam, waar hij met aandacht het werk van Rembrandt bestudeerde. "Ik schilder zelf nu namelijk ook," zei hij. Na zijn pensioenering was Barks olieverfschilderijen van de Duck-figuren gaan maken, waarmee hij eindelijk veel geld kon verdienen. Toen Disney daar achterkwam verboden ze het hem, om copyright-redenen, maar het geschil werd bijgelegd. Barks was actief tot op hoge leeftijd, maar kreeg 13 maanden geleden leukemie. Serene Hunicke, die de zieke verpleegde tot hij in zijn slaap overleed, zei: " Hij was grappig tot het einde."

( a d v e r t e n t i e s )