Dat de Russen aanvankelijk geen buitenlandse hulp toestonden, kan ook te maken hebben met vrees voor spionage. De Koersk herbergt veel geheimen.

Door Menno Steketee

ROTTERDAM, 17 AUG. De Koude Oorlog is allang afgelopen, maar dat betekent niet dat de voormalige tegenstanders geen geheimen meer voor elkaar hebben. Het is niet voor niets dat in de Barentsz-Zee tijdens het noodlottige ongeluk met de Koersk twee Amerikaanse onderzeeboten in de buurt van het oefenende Russische smaldeel aanwezig waren. Volgens de Russen waren het er drie. Bovendien lag op enkele honderden kilometers afstand van de Russische schepen het Amerikaanse 'surveillance'-schip Loyal, een modern vaartuig dat is uitgerust met een reeks elektronische 'oren' om het radioverkeer en de geluidskarakteristieken van 'vijandelijke' onderzeeboten te registreren. Spiedende NAVO-schepen bij Russische manoeuvres zijn routine. De Russische terughoudendheid om een reddingsonderzeeër van een NAVO- lid - Groot-Brittannië - neer te laten bij een van haar modernste onderzeeboten is dan ook niet louter op gezichtsverlies gebaseerd. De onderzeeboot van de 'Oscar II'-klasse herbergt namelijk een schat aan militaire en technische geheimen. Waar gaat het om?

In de Koersk zijn de kroonjuwelen van de Russische strijdkrachten te vinden: de codeboeken en communicatie-apparatuur waarmee het berichtenverkeer tussen de boot en het hoofdkwartier wordt versleuteld en verzonden. Wie de encryptiecodes in handen heeft kan het ultrageheime berichtenverkeer van de Koersk achterhalen en wellicht ook het coderingssysteem van de gehele Russische vloot van de afgelopen jaren herleiden. Strategieën en tactieken zullen dan een open boek zijn. Opgeviste codeboeken van Duitse onderzeeërs waren in de Tweede Wereldoorlog onmisbaar om de Britse codekrakers in staat te stellen de Duitse Enigma-code te ontcijferen. Begin jaren zeventig gaven de Verenigde Staten een half miljard dollar uit om met een 'exploratieschip' een in 1968 gezonken Sovjet-onderzeeër van de Golf-klasse mét de codeboeken omhoog te halen. De takelwerkzaamheden mislukten echter.

Wanneer de Britse reddingsonderzeeër bij de Koersk wordt ingezet zal de bemanning van drie koppen zeer waarschijnlijk worden begeleid door een Russisch bemanningslid dat de verrichtingen van de Britten in de gaten houdt. Na de codes is voor de NAVO de technologie interessant waarmee de Russen het geluidsniveau van hun onderzeeërs hebben weten te reduceren. Amerikaanse experts zeggen verbaasd te zijn dat de Sovjet-, later Russische bouwers iedere nieuwe generatie onderzeeërs wéér veel stiller weten te maken. In 1985 bleek dat de Russen dat niet helemaal op eigen houtje deden. Een overgelopen KGB'er vertelde dat een spionagegroep in de VS, geleid door een marineman, John Walker, de Sovjet-Unie alles vertelde over de tactieken van de Amerikaanse onderzeedienst waardoor de Sovjet-boten een voorsprong hadden bij het kat-en-muis-spel in de diepte. De stilste Russische onderzeebootklasse, de Akoela, heet in de Amerikaanse marine nog steeds de 'Walker-klasse.'De NAVO wil graag weten hoe de Russen hun onderzeeërs geruisloos maken, omdat de gevreesde, met kernraketten bewapende boomers - pijlers van de Russische kernmacht - met de dezelfde fluistertechnologie zijn uitgerust.

Het geluidsniveau wordt onder andere verminderd door een aantal 'tegels' op de romp. De tegels isoleren het motorgeluid - vooral de pompen van de kernreactoren - van de Koersk zelf en absorberen ook de geluidsenergie van vijandelijke sonar-pings. Als bekend is welke frequentie de tegels het meest effectief 'opslorpen' zouden wapenlaboratoria van de NAVO tegenmaatregelen kunnen ontwikkelen. Wanneer de Britse reddingsonderzeeër op de huid van de Koersk landt is het een karweitje van niks om een stukje tegel los te maken en mee te nemen.

Ook een blik van nabij op de wapensystemen, zoals de kruisvluchtwapens en sensoren van de Koersk staat ongetwijfeld hoog op de verlanglijst van de NAVO-inlichtingendiensten.

Zie ook:

In Moskou domineren de oude reflexen (17 augustus 2000)
Reddingspoging Koersk mislukt (16 augustus 2000)
Onder water komt het aan op kalmte (16 augustus 2000)
Bemanning Koerksk kàn nog ontsnappen (15 augustus 2000)
Kernonderzeeër Russen ligt defect op bodem van zee (14 augustus 2000)

( a d v e r t e n t i e s )