De Koersk ligt met 118 mensen op de zeebodem, maar de president blijft vakantie vieren, admiraals liegen en familieleden van de stervende jongens worden aan hun lot overgelaten: in Moskou overheersen oude reflexen van de Sovjet-supermacht.

Door onze correspondent FRANK WESTERMAN

MOSKOU, 17 AUG. Terwijl de matrozen op de bodem van de Barentsz-Zee wanhopig tegen de binnenwand van hun gezonken onderzeeër bonkten, was president Vladimir Poetin op de Zwarte Zee druk doende zijn waterskitechniek te verbeteren.

Niet minder dan vier etmalen na de ramp gaf hij zijn eerste commentaar ("De toestand is ernstig, ik zou zelfs willen zeggen: kritiek"), om in één adem door de aangeboden Westerse assistentie bij het reddingswerk af te slaan. Dat drama voltrok zich gisterochtend, toen de bemanning van de Koersk al enige uren geen SOS-klopsignalen meer liet horen.

Pas gisteravond, na een telefoontje met Bill Clinton (wiens herhaalde hulpaanbod hij opnieuw afwees), ging Poetin overstag: vanaf zijn vakantieadres gaf hij zijn admiraals toestemming om de Britse en Noorse hulp te accepteren.

"Die jongens happen naar adem, en niemand doet iets", riep een verkoopster van Warenhuis Nummer 100 vanmorgen. In de gezaghebbende krant Izvestija kon zij vanmorgen lezen dat "tegelijk met de onderzeeër Koersk ook het Russische staatsapparaat aan de grond is gelopen".

In ieder beschaafd land, los van de vraag of de opvarenden nog leven, zou de nalatigheid, de huichelarij en de incompetentie van de verantwoordelijke bewindslieden inzake het ongeluk met de Koersk nu al voldoende materiaal hebben opgeleverd voor pijnlijke hoorzittingen en parlementaire enquêtes. Beschuldigingen als "dood door schuld" of "het weigeren van hulp aan mensen in nood" zouden in de context van deze ramp niet uit de lucht zijn gegrepen.

Izvestija constateert dat de bemanning van de Koersk de verstikkingsdood sterft door de besluiteloosheid van de admiraals. Om te beginnen logen zij over het tijdstip van de ramp (zaterdag en niet zondag). Al met al duurde het twee etmalen voordat de ramp wereldkundig werd gemaakt, en dan nog in de meest verhullende bewoordingen. Izvestija: "Onze kernonderzeeërs 'zinken' zogezegd niet, die 'lopen aan de grond'. Maar het bezigen van eufemismen is slechts het halve probleem. Regelrecht catastrofaal is dat de autoriteiten ook in de geest daarvan handelen."

De botte afwijzing van Westerse hulp - maandag bij monde van vice- premier Ilja Klebanov ("onze technische capaciteiten zijn heus niet slechter dan die van de Amerikanen") - is nu de grootste steen des aanstoots. Omstandig tonen de media aan in welk een lamentabele toestand de tot nog toe gebruikte Russische reddingscapsules zich bevinden. Tel daarbij op het informatievacuüm waarin de familieleden verkeren (pas gisteren konden zij bij de marine navraag doen of hun geliefden zich aan boord van de Koersk bevinden), en de herinnering aan de Sovjet- praktijk van verdoezelen en verhullen (Tsjernobyl!) is op slag springlevend. Wat steekt hier achter? Gekrenkte trots? Angst voor gezichtsverlies? Een oude Sovjet-reflex die militaire geheimen belangrijker acht dan mensenlevens?

Alsof de reddingsoperatie op het tweede plan komt, toont maarschalk Igor Sergejev, de minister van Defensie, zich vrijwel uitsluitend geïnteresseerd in de oorzaken van het ongeluk. Het enige verschil met vroeger is de openheid van de pers, die vandaag het complete landsbestuur lijkt aan te klagen. TV-zender NTV doet dat indirect, zich verschuilend achter de The Financial Times: "Als president Poetin denkt dat hij als democratisch leider op de achtergrond kan blijven, vergist hij zich."

Het zakenblad Kommersant publiceert vanmorgen een overzicht van wereldleiders die bij nationale tragedies hun vakantie onderbraken, met als kop: 'Hoe echte staatshoofden zich in zulke gevallen gedragen'. Maar bovenal moet de inertie van de admiraals het ontgelden. "Zij zouden de dappersten van allen moeten zijn", schrijft Izvestija. "Maar in werkelijkheid zijn ze banger dan wie dan ook. Bang om de waarheid te spreken, bang om hun post te verliezen en bang om onverwijld hulp aan het Westen te vragen." Toch durft ook deze krant president Poetin slechts indirect en impliciet aan te pakken: via een subtiel bericht over diens watersportactiviteiten in de badplaats Sotsji aan de Zwarte Zee.

Zie ook:

Koersk herbergt schat aan geheimen (17 augustus 2000)
Reddingspoging Koersk mislukt (16 augustus 2000)
Onder water komt het aan op kalmte (16 augustus 2000)
Bemanning Koerksk kàn nog ontsnappen (15 augustus 2000)
Kernonderzeeër Russen ligt defect op bodem van zee (14 augustus 2000)

( a d v e r t e n t i e s )