F I L M V O O R A F :
Zij keek vanonder haar wimpers vandaan
MARISKA GRAVELAND
Hoe mooi kan een film beginnen:
de camera zoomt in op een topografische kaart van de Caraïbische
Zee, om uit te komen bij de haven van Fort-de-France, Martinique, anno
1940. En hoe mooi kan een filmcarrière beginnen: Lauren Bacall
was nog maar negentien jaar oud toen ze in de klassieker To Have and
Have Not debuteerde als zwoele dievegge en zangeres, naast de immer
coole Humphrey Bogart. "Anybody got a match?" is haar eerste zin,
terwijl ze een beetje scheef in de deuropening hangt.
Zwoel is eigenlijk nog een understatement: de blik in de ogen van Lauren
Bacall zuigt ongeveer net zoveel lucht weg als een tornado. Ze kijkt
afwisselend stuurs, schalks en landerig, van onder haar wimpers vandaan,
en lijkt te wachten op het onverwachte. Ze zou de rokerige nachtclubs en
het eiland het liefst ontvluchten, maar verpoost zich ondertussen met
het verleiden van de cynische visser Bogart. Hoe versiert hij een vrouw
als Bacall? Door niet terug te zoenen als zij haar lippen op de zijne
drukt. "It's even better when you help", zegt ze droogjes.
De flirtscènes tussen Bogart en Bacall (geboren als Betty Joan
Perske in 1924) werden ook buiten de decors gerepeteerd: een jaar na de
opnames trouwden 'Bogey en Baby', om een van de beroemdste filmechtparen
ooit te worden. En dat dankzij een film die gemaakt werd omdat regisseur
Howard Hawks een weddenschap met Ernest Hemingway had afgesloten,
waarbij Hawks beweerde dat hij zelfs van diens slechtste verhaal,
volgens hem To Have and Have Not, een goede film zou weten te
maken. Het is hem gelukt, niet dankzij de plot, maar dankzij de
liefdesvonken en de oneliners uit het scenario van de door Hollywood
ingehuurde William Faulkner - "You know how to whistle, don't you,
Steve? You just put your lips together and... blow", werd een van die
Casablanca-achtige klassieke filmcitaten. Twee jaar later
speelden ze weer samen in The Big Sleep, en vervolgens in Key
Largo, waar Bogart en Bacall weer op zo'n gedroomd eiland - op de
Florida Keys - vast kwamen te zitten.
Dit weekend zendt de BBC een aantal films met Bacall uit, waaronder ook
de fijne komedie How to Marry a Millionaire (1953). Hierin
bedenkt ze samen met Marilyn Monroe en Betty Grable snode plannen om een
rijke stinkerd in het huwelijksbootje te sleuren. Marilyn Monroe steelt
de show: ze is bijziend, maar te ijdel om haar bril op te zetten, en
droomt zonder nachtjapon van Arabische sultans. Maar Bacall mag er ook
wezen als nurkse geldwolf, waarbij haar eerst zo zeediepe ogen nu meer
lijken op fiere rotsen. De leukste scènes zijn die waarin ze in
een bontjas hamburgers eet aan een helverlichte bar, foeterend op haar
aanbidder. Op latere leeftijd was ze nog steeds elegant vilein in
Agatha Christies Murder on the Orient Express (1974), maar ze
werd daarna vooral in bijrollen gecast, onder andere in Stephen Kings
Misery, Barbra Streisands The Mirror Has Two Faces en
zelfs Chicago Hope. Bacall lijkt in bijna al haar rollen op de
Hemingwayse zwaardvis die in To Have and Have Not door een aantal
vissers aan de haak wordt geslagen, maar die zichzelf altijd weer weet
los te worstelen: spetterend, ongrijpbaar en ver weg.
Zaterdag: To Have and Have Not (Howard Hawks, 1944, VS), BBC2,
14.00-15.40u.; Designing Woman (Vincente Minnelli, 1957, VS), BBC2,
16.30-18.25u.; How to marry a Millionaire (Jean Negulesco, 1953, VS),
BBC2, 18.25-20.00u.; zondag: North West Frontier (J. Lee
Thompson, 1959, VS), BBC2, 17.40-19.45u.