Vannacht is de derde test voor het omstreden Amerikaanse rakettenschild. Op basis hiervan zal president Clinton beslissen tot het al dan niet invoeren van het peperdure verdedigingssysteem.

Door MENNO STEKETEE

ROTTERDAM, 7 JULI. De Verenigde Staten testen vannacht een onderscheppingsraket in het kader van de ontwikkeling van National Missile Defense (NMD), het controversiële 'schild' tegen raketaanvallen. De proefneming, hoog boven de Grote Oceaan, moet niet alleen bewijzen dat de onderscheppingsraket de doelraket met een gecombineerde snelheid van bijna twintigduizend kilometer per uur kan treffen. Maar ook moet komen vast te staan dat de radarapparatuur en hittegevoelige sensoren van het complexe verdedigingssysteem onderscheid kunnen maken tussen de echte 'lading' en een neplading wanneer die buiten de dampkring door de ruimte snelt. De test is de derde in een lange reeks. Bij de eerste twee pogingen ging van alles mis. Driemaal is scheepsrecht, maar zelfs als de proefneming aan de doelstelling voldoet, dan nog staat de haalbaarheid van NMD allesbehalve vast.

NMD is een zeer bescheiden versie van het Strategic Defense Initiative (SDI), dat president Reagan in 1983 lanceerde. SDI, beter bekend als Star Wars, voorzag in een verdediging tegen een grootschalige aanval met duizenden Sovjet-kernraketten. NMD moet vanaf 2005 de Verenigde Staten beschermen tegen een aanval met een handvol raketten afgevuurd door 'zorgstaten' - voorheen door de VS betiteld als 'schurkenstaten' - zoals Noord-Korea, Irak en Iran.

NMD behelst in eerste instantie het stationeren van zo'n honderd onderscheppingsraketten, interceptors, en de bouw van een radarstation in Alaska gericht tegen Noord-Korea. In een later stadium zou eenzelfde aantal raketten in de noordelijke staat Noord-Dakota moeten worden opgesteld ter bescherming tegen raketaanvallen vanuit het Midden-Oosten. De kosten worden nu al geraamd tussen 36 en 60 miljard dollar, al zeggen anderen dat 150 miljard dollar meer in de buurt komt.

Als de test vannacht slaagt, kan Clinton zijn zegen geven aan de bouw van een cruciaal radarstation op het noordelijke eiland Shemya. Daarmee moet volgens het Pentagon haast gemaakt worden: wil de regering volgend jaar al beginnen met de bouw, dan is een beslissing eind dit jaar noodzakelijk. Wegens voorbereidingen én winterse omstandigheden, die bouwactiviteiten maar een paar maanden mogelijk maken.

Bij het falen van de test kan het Pentagon om respijt vragen, maar de toch al zware storm van kritiek zou dan orkaansterkte bereiken. Die kritiek, niet alleen uit het buitenland maar ook uit Amerikaanse gelederen, geldt onder andere de politieke wenselijkheid. NMD zou de nucleaire afschrikking, de pijler van het Amerikaanse veiligheidsbeleid van de afgelopen vijftig jaar, ondermijnen. Wanneer potentiële tegenstanders als Rusland en China de dreiging van hun eigen kernarsenaal door NMD zouden zien afnemen, zouden ze zich mogelijk genoodzaakt zien hun arsenalen uit te breiden. Een nieuwe wapenwedloop zou hiermee onvermijdelijk zijn.

Ook is de vergelijking gemaakt tussen enerzijds NMD en anderzijds de Maginot-linie en de Atlantikwall, die respectievelijk in 1940 de Duitsers niet uit Frankrijk wist te houden en in 1944 de geallieerde invasie in Normandië niet kon verijdelen. Kernladingen, is de redenering, kunnen de VS ook via land of over zee worden binnengesmokkeld.

Twijfel aan haalbaarheid technologie

Het is echter vooral de technologische haalbaarheid van NMD die in brede kring wordt betwijfeld. Bij de eerste proefneming in oktober vorig jaar slaagde een onderscheppingsraket erin een aansnellende lading te treffen terwijl een neplading, een decoy, deze wilde misleiden. Critici voerden aan dat de sensor aan boord van de raket op de neplading afging en de échte lading per ongeluk trof. Het Pentagon kon de kritiek niet goed weerleggen. Het wordt algemeen vermoed dat dergelijke nepladingen, bestaande uit ballonnen die op de radar niet te onderscheiden zijn van de echte kernladingen, tot de eenvoudigste tegenmaatregelen behoren waarmee NMD is te omzeilen.

Een tweede test, afgelopen januari, die was bedoeld om de kritiek op de eerste proef te pareren, mislukte doordat een sensor op de onderscheppingsraket uitviel. Sceptici menen dat tegenmaatregelen de sensortechnologie wel altijd een stap voor zullen zijn. Behalve misleiding door dergelijke ballonnen, zou de échte lading ook met behulp van zogeheten stealth-technologie onzichtbaar kunnen worden gemaakt. Ook zou NMD kunnen worden verzadigd door middel van een hele 'wolk' kleine containertjes met biologische of chemische wapens in plaats van één grote kernkop.

Eén onafhankelijke onderzoeker veronderstelde dat zelfs de nog schamele resultaten het gevolg waren van doorgestoken kaart: het Pentagon zou met de proefomstandigheden hebben geknoeid. Deze aantijging is minder onwaarschijnlijk dan zij klinkt. Een vroeg type onderscheppingsraket - het Homing Overlay Experiment - dat in 1984 in het kader van SDI werd getest, bleek jaren na dato niet geheel op eigen houtje de doelraket te hebben gevonden. In de neus van de doelraket was heimelijk een zender ingebouwd die de positie prijs gaf. Ook het ambitieuze Star Wars werd indertijd door het Pentagon gepresenteerd als het ei van Columbus tegen de dreiging van raketaanvallen.

( a d v e r t e n t i e s )