NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

EDO DIJKSTERHUIS
"Anything, anywhere, anytime, with no reason at all." Zelden had iemand een toepasselijker lijfspreuk dan muzikaal anarchist Frank Zappa. Zoetgevooisde Doo-Wop, rauwe bluesakkoorden, elektronische muziek en dadaïstische experimenten; hij mengde ze met groot gemak tot een eigenzinnige cocktail.

In de documentaire Frank Zappa - The present-day Composer refuses to die probeert filmmaker Frank Scheffer de essentie van Zappa's muzikale nalatenschap te doorgronden. Scheffer reisde voor zijn impressionistische portret - bedoeld als afsluiting van het, grotendeels aan Zappa gewijde, Holland Festival en een voorproefje van een nog later te verschijnen bioscoopversie op speelfilmlengte - naar Californë om daar Zappa's weduwe Gail, zijn zoon Dweezil en verscheidene muzikanten te interviewen. Bovendien mocht hij daar grasduinen in het beeldarchief van de Zappa Family Trust. Dat leverde onder andere een opmerkelijk fragment op van de Steve Allen show uit het einde van de jaren vijftig. Een jonge, nog onbesnorde Frank Zappa betoont zich daar een vaardig leerling van zijn grote voorbeeld Edgar Varese door een toonloze compositie te fabriceren met behulp van een geprepareerde piano en twee fietsen. Een concertregistratie van latere datum getuigt van zijn voorliefde voor ellenlange en onnavolgbare gitaarsolo's die hij volgens zoon Dweezil 'luchtsculpturen' noemde. Diezelfde term zou ook prima van toepassing zijn op het abstracte dirigeerwerk uit zijn 'klassieke periode' waarvan de documentaire een paar mooie voorbeelden laat zien.

In een collage van vraaggesprekken, archiefbeelden en eigen opnamen, vaak gemonteerd op het ritme van altijd aanwezige muzikale klanken, brengt Scheffer een passende ode aan de in 1993 overleden alleskunner en allesdoener. De vraag of Zappa's werk nog van belang is voor de hedendaagse muziek wordt echter minder duidelijk uitgewerkt. In de stelligheid van de documentairetitel lijkt Scheffer die vraag al bij voorbaat positief te beantwoorden. Maar de overtuiging dat Zappa's erfenis nog springlevend is, wordt tegengesproken door de praktijk. Zowel zijn populaire als klassieke oeuvre wordt tegenwoordig maar weinig gespeeld - uitzonderingen als het Holland Festival daargelaten. Een verklaring daarvoor kan gezocht worden in de woorden van de geïnterviewden. Zo zegt dirigent Pierre Boulez dat Zappa "in de pop werkte maar geen popmuzikant was". En Dweezil kwalificeert het gitaargeluid van zijn vader als "even individueel als dat van Eddie Van Halen en Jimmi Hendrix maar niet te imiteren". Jazz-pianist George Duke vat het uiteindelijk kernachtig samen door Zappa "a universe on his own" te noemen. En een zelfstandig universum heeft geen behoefte aan navolging en schoolvorming; dat heeft genoeg aan zichzelf.

Frank Zappa - The present-day Composer refuses to die, zondag, Ned.3, 23.10-0.06u.

( a d v e r t e n t i e s )