NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het conflict in Zimbabwe tussen zwart en blank over grondbezit heeft deze week in Zuid-Afrika geleid tot de vraag: kan het hier ook gebeuren? Afgaande op een opiniepeiling onder de Zuid-Afrikaanse bevolking, luidt het antwoord ja.

Door onze correspondent LOLKE VAN DER HEIDE

JOHANNESBURG, 8 APRIL. Een meerderheid van de Zuid-Afrikanen keurt de bezetting van boerderijen in Zimbabwe en de anti-blanke houding van de regering aldaar goed. Boerenorganisaties en oppositiepartijen hebben president Thabo Mbeki inmiddels gemaand zijn veroordeling uit te spreken over de situatie in het noordelijke buurland, maar Pretoria doet er vooralsnog het zwijgen toe.

Het instituut Plus 94 Harris stelde begin deze week via internet en straatinterviews de vraag of de zwarte Zimbabweaanse veteranen uit de vroegere bevrijdingsstrijd gelijk hebben bij hun bezettingsacties van boerderijen in blank eigendom. 54 procent van de mensen bleek het met de acties eens te zijn, 43 procent sprak zich uit tegen de bezettingen. "De zwarten zijn de rechtmatige eigenaars van het land", zo luidde de essentie van de ja-stemmers. Een meerderheid (52 procent) van de respondenten zei ervan uit te gaan dat Zuid-Afrika soortgelijke ontwikkelingen als in Zimbabwe te wachten kan staan.

De Zuid-Afrikaanse Kamer van Koophandel in Johannesburg deed gisteren een dringend beroep op president Mbeki om zijn afkeuring te laten blijken over de situatie in Zimbabwe. "De Zuid-Afrikaanse regering moet de verkrachting van eigendomsrechten en de aanvallen op boeren in ondubbelzinnige bewoordingen veroordelen", zei Kevin Wakeford, voorzitter van de Kamer. Boeren en zakenlieden in Zuid-Afrika zijn van mening dat het achterwege laten van commentaar kan worden uitgelegd als ondersteuning.

De kwestie kwam ook aan de orde tijdens een debat in het Zuid-Afrikaanse parlement. Oppositiepartijen drongen er bij het regerende ANC op aan stappen te nemen tegen Zimbabwe. Volgens de Democratische Partij (DP) schendt president Robert Mugabe van Zimbabwe alle regels van democratie, mensenrechten en de rechtstaat door eerst de bezettingen van de boerderijen goed te praten en daarna (donderdag) een wet door de volksvertegenwoordiging te loodsen die Harare het recht geeft beslag te leggen op blanke boerderijen zonder waarschuwing of financiële compensatie. Zuid-Afrika moet hiertegen krachtig stelling nemen, aldus de DP, de grootste oppositiepartij. Maar minister van handel en industrie, Alec Erwin, zei namens de regering dat Zuid-Afrika zich dient te houden aan de regels van de Ontwikkelingsgemeenschap van Zuidelijk Afrika (SADC), die voorschrijven dat kritiek op de binnenlandse aangelegenheden van een der 14 lidstaten alleen via de SADC zelf is toegestaan, niet bilateraal. De gemeenschap heeft zich nog niet over Zimbabwe gebogen.

De Zuid-Afrikaanse minister van landbouw, Thoko Didiza, onderstreepte gisteren naar aanleiding van de chaos in Zimbabwe het belang van een goede herverdeling van land. In Zimbabwe zowel als Zuid-Afrika zijn in het verleden onder beider blanke minderheidsregeringen regelmatig zwarte grondbezitters van hun land verjaagd, zonder enige vorm van compensatie. Om deze historische onrechtvaardigheid recht te zetten is Zuid-Afrika bezig met een geleidelijke landhervorming, vastgelegd in een aantal wetten uit de jaren negentig. Een persoon of gemeenschap van wie na 1913 op raciale gronden land is afgenomen heeft recht op teruggave of compensatie. Het Zuid-Afrikaanse ministerie van landbouw stelt verder, onder meer met steun van de Europese Unie, leningen en startpremies beschikbaar voor beginnende (zwarte) boeren. Over een periode van 20 jaar moeten zo 200.000 zwarte boeren op weg worden geholpen, ten dele op bestaande landbouwgronden, ten dele op nieuw te ontwikkelen akkers. Bij wet hebben blanke boeren op hun beurt recht op financiële genoegdoening als blijkt dat hun bedrijf is gevestigd op grond die in het verleden onrechtmatig is verkregen. Tot nu toe heeft dit beleid in Zuid-Afrika nog tot weinig problemen geleid, mensen krijgen inderdaad land terug waar men vroeger over beschikte. Het grootste probleem is het lage tempo van de landhervorming en de beperkte financiën die ervoor beschikbaar zijn. Ongeduld over de trage gang van zaken was voor de Zimbabweaanse veteranen een van de redenen om boerderijen te bezetten. Blanke boeren in Zuid-Afrika vrezen dat onder radicale zwarte Zuid-Afrikaanse groeperingen op den duur eveneens stemmen zouden kunnen opgaan voor boerderijbezettingen, zeker nu blijkt dat een meerderheid van de bevolking daar geen been in ziet.

( a d v e r t e n t i e s )