NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondent MARC LEIJENDEKKER
ROME, 8 MAART. In een ceremonie zonder precedenten zal paus Johannes Paulus II zondag namens heel de katholieke kerk vergiffenis vragen voor in het verleden gemaakte fouten. Dit moet een van de hoogtepunten van zijn pausschap worden, een gebaar van verzoening.

Dit mea culpa wordt door de paus gezien als een essentieel onderdeel van het jubeljaar. Het is een "zuivering van het geheugen", zei zijn woordvoerder Navarro Valls gisteren op een persconferentie. De 'dag van vergiffenis' zondag is bedoeld om met een schone lei te kunnen beginnen aan het derde millennium. Het Vaticaan onderstreept dat het in eerste instantie om een religieuze gebeurtenis gaat, in een mis met een speciaal hiervoor opgestelde liturgie. De kerk wil de indruk vermijden dat de katholieke kerk hiermee afstand neemt van haar eigen geschiedenis. "Een dergelijke stap van berouw, bovendien in het openbaar, mag niet de vorm aannemen van een spectaculaire zelfkastijding", zei kardinaal Roger Etchegaray, voorzitter van de commissie voor het jubeljaar. "Het lichaam van de kerk zit vol littekens en protheses, en haar boekje staat vol afspraken die door nalatigheid of laksheid zijn gemist", zei Etchegaray. Maar "als de kerk nederig kijkt naar haar verleden, is dat om in het heden haar rol beter te kunnen vervullen en vastberaden het nieuwe millennium binnen te gaan." Kardinaal Ratzinger, prefect van de Congregatie voor de geloofsleer (de vroegere Inquisitie) zei dat het mea culpa geen proces tegen het verleden van de kerk zal worden. Het is juist bedoeld om de geloofwaardigheid van de katholieke kerk te vergroten, zei hij. Monseigneur Piero Marini, die de mis heeft opgesteld, onderstreepte dat de paus zondag geen namen zal noemen.

Het gaat niet om de individuele verantwoordelijkheid van bepaalde personen, zei Marini, het gaat erom fouten en vergissingen uit het verleden op te biechten. In welke woorden dat precies zal gebeuren, is nog onduidelijk. Een theologische commissie heeft gisteren het boekje Geheugen en verzoening: de Kerk en de schuld voor het verleden gepresenteerd, dat de theologische en historische achtergrond biedt voor het mea culpa. Daarin worden alleen algemene termen gebruikt. Bijvoorbeeld: "De vijandigheid en het wantrouwen van veel christenen tegenover de joden is een pijnlijk historisch feit." Marini was gisteren explicieter. Hij herinnerde aan de thema's die paus Johannes Paulus II zelf eerder heeft aangestipt. In zijn overzicht noemde Marini "minachting, daden van vijandigheid, stilte" jegens joden en " onverdraagzaamheid en geweld tegenover dissidenten, godsdienstoorlogen". Hij refereerde ook aan de kruistochten en de inquisitie, aan een gebrek aan respect voor andere culturen bij de evangelisatiepogingen, aan onheus gedrag jegens "vrouwen, rassen, etnische groepen".

Binnen het Vaticaan is niet iedereen even enthousiast. Sommige kardinalen vrezen dat uit dit mea culpa het beeld wordt gedistilleerd van een kerk die in vrijwel alle opzichten verkeerd is geweest. "Het is altijd moeilijk om de geschiedenis van gisteren met de ogen van nu te beoordelen," zegt kardinaal Alfons Maria Stickler, emeritus bibliothecaris van de Heilige Stoel. Als voorbeeld noemt hij de kruistochten. Die kun je in zijn ogen niet beschouwen als één grote vergissing, omdat veel kruisvaarders werden gedreven door idealisme en diep geloof. "Het is niet eenvoudig een oordeel te vellen over gedrag van vele eeuwen geleden, met gevoeligheden en morele opvattingen die heel anders zijn dan nu", zegt Stickler. De reacties uit joodse kring zijn vooralsnog afwachtend. Het document dat gisteren is gepresenteerd "zegt in wezen niets nieuws", vindt Amos Luzzatto, president van de Unie van joodse gemeenschappen in Italië. "Het zijn belangrijke woorden, maar nog niet erg duidelijk."

Hij zou bijvoorbeeld specifieke uitspraken willen zien over de houding van de kerkelijke hiërarchie tegenover de holocaust, in plaats van algemene opmerkingen over christenen die zich niet kracht hebben verzet tegen het nazisme. Hij zou ook erkenning willen zien dat de kerk door het vormen en stimuleren van getto's een politieke verantwoordelijkheid heeft voor vervolging van joden.

( a d v e r t e n t i e s )