NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

GUILLY KOSTER
"Wie is de man die zijn nek riskeert voor zijn brother-man?" kweelt Isaac Hayes vragend in 1971. Het antwoord was bij iedere zelfbewuste zwarte bioscoopbezoeker in dat jaar bekend: John Shaft! John Shaft is een privédetective gespeeld door Richard Roundtree. Shaft is een man die doorgaans alleen door het leven gaat, een vrij rommelig kantoor heeft en het van tijd tot tijd doet met vrouwen van dubieuze allure. In deze opzichten lijkt hij veel op andere filmdetectives zoals Philip Marlowe of Mike Hammer. Het essentiële verschil is dat Shaft zwart is.

Dat is waarschijnlijk ook de reden dat juist hij ingehuurd wordt door Bumpy Jonas (gespeeld door de legendarische karakteracteur Moses Gunn), een eveneens zwarte crimineel uit Harlem. Jonas' dochter is na een machtsconflict door de mafia gekidnapt. Shaft moet haar terugvinden in een wirwar van intriges die niet overal even uitgewerkt zijn.

De film sleept het publiek door alle denkbare clichés over macht, seks en geweld. Is dat erg? Nee, want je gaat ook niet naar een western om cowboys op kamelen te zien rijden.

Gordon Parks was de eerste zwarte regisseur die in 1969 voor de grote studio's een film mocht regisseren. The Learning Tree had ondanks zijn lyrische schoonheid weinig succes. Shaft was Parks' revanche en poging het grote publiek voor zich te winnen. Zijn kracht als regisseur ligt in zijn bereidheid Shaft volledig te integreren in het detectivegenre met alle obligate consequenties van dien. Zijn zwakte is dat hij, waarschijnlijk door zijn zwart zijn, deze bereidwilligheid niet optimaal cinematografisch vorm geeft. Hierdoor balanceert Shaft op de gevoelige lijn tussen goed en kwaad, recht of onrecht en zwart of wit. Dilemma's die overigens uitstekend in het tijdsbeeld van begin jaren 70 passen. Vraagstukken die ook terugkomen in andere zogenaamde 'Blaxploitation' films als Cotton Comes to Harlem. Shaft was indertijd zo'n succes dat er nog twee sequels: Shaft's Big Score! (1972), Shaft in Africa (1973) en een televisieserie op volgden. Een van de kenmerken van een klassieker is dat hij lang na dato nog steeds gezien mag worden. Ondanks het vele bloed en de vele seks.

Shaft (Gordon Parks, VS, 1971), zaterdag, BBC2, 21.55-23.40u.