NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In Congo is op initiatief van de kerken de Consultation Nationale begonnen. Een sprankje hoop, genoeg om duizenden mensen op de been te krijgen.

Door onze correspondent DICK WITTENBERG

KINSHASA, 2 MAART. Duizenden mensen hebben zich al 's ochtends verzameld langs de Avenue de la 30 Juin in de Congolese hoofdstad Kinshasa. Ze zingen, ze dansen. Ze doden de tijd. Ze weten dat het nog uren zal duren voordat ze vervoer hebben bemachtigd naar de protestantse Cathédrale du Centennaire in het stadsdeel Lingwala. Van de vrachtwagens die passeren, dreigen de assen te bezijken onder de mensenlast. Bij de bussen puilen de mensen uit de ramen en staan ze op de treeplanken. Ook de bestelbusjes die in heel Afrika als groepstaxi fungeren, zijn meer dan vol.

De volharding van al die wachtenden in de drukkende hitte is des te opmerkelijker omdat de meesten hier maandag ook al stonden. Toen was het nog moeilijker om bij de kathedraal te komen omdat de taxichauffeurs staakten. De gelukkigen die hun doel wel bereikten, kregen te horen dat de bijeenkomst in de kerk naar dinsdag was verschoven. De bijeenkomst zou aanvankelijk vorige week maandag beginnen. Ze is al drie keer verdaagd.

Maar dinsdag, op de openingsdag, zijn de 'Kinois', zoals de bewoners van Kinshasa zich trots noemen, opnieuw massaal komen opdagen voor een spektakel waar ze zelf niet eens bij mogen zijn. Zij moeten buiten wachten terwijl binnen in de kathedraal de 'Consultation Nationale' officieel wordt geopend. Een meerdaagse conferentie die is georganiseerd door de gezamenlijke kerken van Congo en die door de All-African Conference of Churches financieel wordt gesteund. De bijeenkomst moet de immense problemen van het land inventariseren en met suggesties voor oplossingen komen. De conferentie moet de vrede bevorderen en de strijdende partijen verzoenen. De doelen zijn hooggestemd.

Wat is er zo bijzonder aan een vrijblijvende praatmarathon, een Poolse landdag met meer dan 1.500 deelnemers die een hele week gaat duren? Zo uitzonderlijk, dat niet alleen de twee staatszenders maar ook de vier private tv-stations de opening rechtstreeks uitzenden. Zo buitengewoon dat het volk er ervoor te hoop loopt en president Laurent-Desiré Kabila ervoor opdraaft, gevolgd door ministers en diplomaten.

Het gaat om Congo, een land in oorlog, een natie die sinds de onafhankelijkheid van België in 1960 geen democratie heeft gekend. Het land is feitelijk opgedeeld in vieren: het westen en zuiden worden gecontroleerd door de regering, het noorden en oosten worden beheerst door drie rivaliserende rebellenorganisaties. Uit alle vier delen zijn delegaties voor de 'Consultation Nationale' naar Kinshasa gekomen, een kunststuk in een land zo groot als West-Europa met niet meer 1.200 kilometer aan geasfalteerde weg. Ook de rebellenorganisaties zijn vertegenwoordigd, naast regering, vakbonden, mensenrechtenorganisaties, wetenschappers, religieuze groeperingen en Congolezen die in het buitenland wonen. Zelfs leden van de oppositie hebben zich ingeschreven hoewel hun partijen, waaronder de UDPS, PALU, MPR en PDSC, de conferentie officieel boycotten. Voor het eerst sinds Kabila in 1997 de gehate Mobutu verdreef is Congo verenigd in de Cathedrale du Centennaire.

Sommige kerkelijke leiders aarzelen niet harde woorden te gebruiken tijdens de lange openingssessie. "De Congolezen zijn bezig met een broederoorlog", zegt monseigneur Buse, elke kritische noot met een luidkeels 'Hallelujah' besluitend.

Monseigneur Buse: "Politici hebben zich niet in staat getoond dit land behoorlijk te besturen. Hallelujah. Ons volk is een volk van bedelaars geworden. Hallelujah. Onze fabuleuze rijkdommen zijn geplunderd. Hallelujah. De gewapende oppositie moet zich verzoenen met het volk anders is haar strijd zonder enige zin geweest."

Monseigneur Marini Bodo, de vicevoorzitter van het organiserend comité, wijst op het enorme lijden van het volk, op de misdrijven en gruweldaden die nog steeds worden gepleegd, op de grote verdeeldheid in het land, niet alleen tussen regering en rebellen, maar ook tussen regering en volk, regering en oppositie en tussen de politici onderling. Wat het volk nodig heeft? De prelaat wijst op de preekstoel waarop in sierletters 'paix' staat geschreven: vrede.

President Kabila - in antraciet maopak - laat tijdens de toespraken geen moment zijn afkeuring of instemming blijken. Hij bet zijn voorhoofd met een witte zakdoek. De hoeken van zijn mond wijzen omlaag, maar dat is zijn standaarduitdrukking waaraan weinig af te lezen valt. Dat de staatszender RTNC 's avonds in het journaal geen beelden meer van de openingszitting uitzendt, kan wijzen op zijn ongenoegen, maar net zo goed op een technisch mankement. Oppositieleiders zeggen dat Kabila de democratie nooit anders dan met de mond heeft beleden. Hij beloofde verkiezingen nadat hij Mobutu met een spectaculaire militaire opmars uit Kinshasa had verjaagd. Maar al snel daarna verbood hij de oude politieke partijen. En nog steeds mogen ze geen bijeenkomsten houden hoewel het oorspronkelijk verbod sinds vorig jaar is versoepeld.

De oppositieleiders beschuldigen Kabila ervan dat hij de 'Consultation Nationale' gekaapt heeft. De president heeft vorige zomer het vredesakkoord van Lusaka getekend, dat vorige week nog door alle strijdende partijen is herbevestigd. Dat akkoord voorziet onder meer in een binnenlandse dialoog over de politieke toekomst van de natie. Die dialoog zou ook moeten leiden tot de instelling van een overgangskabinet.

Volgens secretaris Godefroid Mayombo van de oppositiepartij PALU (Parti Lumumbiste Unifié) probeert de president onder die binnenlandse dialoog uit te komen door nu het initiatief van de kerken te omarmen, wat hem tot niets verplicht. In de aanloop naar de 'Consultation Nationale' is de stad volgehangen met spandoeken die Kabila als grote verzoener en vredebrenger portretteren. 'Allemaal verenigd voor de wederopbouw'. En: 'Patriots, La main dans La Main avec L.D. Kabila' , een variant op het clublied van Feyenoord.

Als de president de discussies van deze week zou willen gebruiken om een binnenlandse politieke dialoog te mijden, hebben de kerkelijke leiders het hem niet gemakkelijk gemaakt. Ze presenteerden de nationale consultatie gisteren nadrukkelijk als voorbereiding en opmaat voor die dialoog. Ze zeiden dat de discussies van de komende week misschien ook tot een vermindering van het onderlinge wantrouwen kunnen leiden, wat een binnenlandse dialoog alleen maar ten goede komt.

Buiten de kathedraal verwachten de mensen geen wonderen van de conferentie. Zoals een biddende vrouw verklaart: "We zijn al blij met een teken van hoop."

Zie ook:

VN sturen 5.500 man naar Congo (25 februari 2000)

( a d v e r t e n t i e s )