NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Weer taboe Iran overboord

De hervormers in Iran hebben de parlementsverkiezingen glansrijk gewonnen. Het culturele leven bloeit.

Door onze redacteur CAROLIEN ROELANTS

TEHERAN, 23 FEBR. Ataollah Mohajerani is een gelukkig man. De Iraanse hervormingsbeweging waarin hij een prominente rol speelt, heeft bij de parlementsverkiezingen van vrijdag een overweldigende meerderheid behaald. En bovendien is zijn vrouw, Jamileh Kadivar, met glans in het parlement gekozen. In het district Teheran behaalde zij na president Khatami's broer Mohammad-Reza de meeste stemmen. Mohajerani, minister van Cultuur en Islamitische Leiding, heeft sinds Mohammad Khatami in 1997 als president werd gekozen, een essentiële rol gespeeld in de liberalisering van de Islamitische Republiek Iran. Onder zijn ministerschap heeft de Iraanse pers zich ontwikkeld tot een van de vrijste in het Midden-Oosten. Verbood de rechterlijke macht, hakbijl van de conservatieven, een krant, dan gaf zijn departement de eigenaren meteen vergunning onder nieuwe naam te verschijnen. Tot woede van de conservatieven, die hem vorig jaar wegens 'anti-islamitische tendenzen' probeerden af te zetten, bloeit ook het culturele leven in Iran onder zijn bewind op. De school voor nationale volksliederen heet weer gewoon muziekschool. Gisteravond werd juist weer een taboe doorbroken met het optreden van een zangeres tijdens een concert door het Armeens Symfonie Orkest voor een zaal waarin ook mannen zaten. De vrouwenstem was toch als 'provocerend' verboden verklaard? De aanwezigen reageerden blij geschokt. Die middag had Mohajerani in een vraaggesprek nog gezegd dat een optreden van een solozangeres voor een gemengde zaal wel even op zich zou laten wachten. Immers, hoe snel de veranderingen ook gaan, altijd moet nog worden afgewacht hoe zo'n vernieuwing valt waarvoor zijn departement toestemming moet hebben gegeven. Voorzichtigheid blijft raadzaam, ook na de overwinning van de hervormers.

Zag u vier, vijf jaar geleden deze ontwikkeling aankomen?

"De waarheid is dat de snelheid waarmee de zaken veranderen in ons land zeer, zeer hoog is. Ik ben natuurlijk altijd een van de pleitbezorgers van liberalisering geweest wat betreft culturele zaken, maar ik had het niet kunnen voorspellen."

U zegt dat deze ontwikkeling onmogelijk te voorspellen was. Wil dat zeggen dat het toenmalige leiderschap het contact met het volk had verloren?

"Niet iedereen. Maar een zekere groep van de leden van het leiderschap in dit land had misschien voeling verloren met wat er onder het volk leefde. Dat werd aangetoond bij de presidentsverkiezingen van 23 mei 1997, en bij de parlementsverkiezingen van 18 februari."

'Popmuziek niet gelijk aan Culturele Invasie'

Betekent de verkiezingsuitslag dat de bevolking genoeg heeft van de Islamitische Revolutie?

"Dat denk ik niet, want degenen voor wie de kiezers hebben gestemd, zijn op de een of andere manier altijd betrokken geweest bij de Islamitische Revolutie. De politiek van een zekere regering in een zekere tijd was misschien niet naar de smaak van de mensen, maar we moeten daar niet in lezen dat de bevolking tegen de Islamitische Revolutie is."

De bevolking heeft u door haar stem laten weten veranderingen te verwachten. Wat zijn de prioriteiten van de hervormers?

"Dit hangt van het nieuwe parlement af. We moeten wachten tot zij aan het werk gaan. Natuurlijk verwacht ik dat het parlement ons zal helpen ten aanzien van de persvrijheid."

Hoe essentieel is de rol van de pers in de hervormingsbeweging geweest?

"Zeer, zeer belangrijk. Misschien heeft zij wel de belangrijkste rol gespeeld in de liberalisering van de atmosfeer."

Verwacht u in de komende jaren obstructie door conservatieve facties?

"Over anderhalf jaar hebben we weer presidentsverkiezingen. Ik betwijfel of we tot die tijd enige obstructie zullen meemaken. Maar daarna zullen we zien wat we gaan doen."

Er zijn fundamentalistische groepen die democratisering en culturele liberalisering haten. Uzelf werd vorig jaar in het parlement verweten dat u naliet de islam te verdedigen. Is het denkbaar dat de democratisering wordt vertraagd, of zelfs teruggedraaid?

"De vooruitgang naar verdere liberalisering kan niet worden stopgezet. Dit proces heeft natuurlijk zijn eigen tegenstanders, maar dat is niet zo bijzonder. De hervormingsbeweging heeft juist tegenstanders nodig om in staat te zijn zich te corrigeren."

Hoe vrij en democratisch kan de Islamitische Republiek Iran worden?

"We moeten definiëren wat vrijheid en democratie zijn. We zien bijvoorbeeld in Groot-Brittannië vrijheid en democratie. In dat land accepteren ze dat homoseksuelen samenleven. "In dit land, onder de islamitische wet, is dit onacceptabel. En we kunnen bijvoorbeeld geen toestemming geven voor de publicatie van pornografie. Dus op sommige punten zou je kunnen zeggen dat de vrijheid wordt beperkt. Maar zo is het nu eenmaal."

En de rol van de niet-gekozen Raad van Hoeders van de Grondwet, die kandidaten voor verkiezingen beoordeelt en kan schrappen, en wetgeving op haar islamitische gehalte toetst? In Nederland zou dat als antidemocratisch worden gezien. Zijn hervormingen op dit gebied denkbaar?

"De rol van Raad van Hoeders is vastgelegd in de Iraanse Grondwet, die door de Iraanse bevolking is goedgekeurd. Dus moet het wel democratisch zijn. Mag ik een vraag stellen: maken de mensen in Nederland zich geen zorgen over bijvoorbeeld Saoedi-Arabië, waar de vrouwen geen enkele rol spelen en waar helemaal geen parlement is?"

Veel Iraniërs klagen dat de Raad naar hun opinie niet democratisch is, en een Grondwet kan worden geamendeerd.

"Het is mogelijk de Iraanse Grondwet te herzien, zoals tien jaar geleden ook gebeurde."

Is er enige discussie over de rol van de Raad van Hoeders?

"Het is onderwerp van discussie in de Iraanse pers en onder de mensen, met name in de verkiezingstijd."

En in de regering?

"Het kabinet heeft er niet over gesproken. De parlementariërs en de adviseurs van de president hebben er mogelijk over gesproken."

Iran is in veel opzichten heel erg veranderd. Opmerkelijk is de comeback die muziek heeft gemaakt. Is Westerse popmuziek mogelijk, of praten we nu over de Westerse Culturele Invasie?

"Popmuziek staat niet gelijk aan Culturele Invasie. Dat de film in het Westen is uitgevonden, wil niet zeggen dat gebruik van film als medium in Iran neerkomt op een culturele invasie. Wij vinden wel dat onze kunst een soort Iraanse nationale smaak moet hebben."

Wat is dan Westerse Culturele Invasie?

"Pornografie. Zowel op het filmdoek als in publicaties."

Is daarom de satelliettelevisie verboden?

"Deze wet is tegen de wil van leden van het kabinet door het parlement aangenomen. Ik denk dat het nieuwe parlement deze wet zal herzien."

Het gebruik van het Internet groeit in Iran. Er is nog geen wet dienaangaande. Wordt daaraan gewerkt?

"Nee, wij prefereren dat iedereen het Internet kan gebruiken. We denken niet aan wetten om gebruik te beperken."

Maar op het Internet zijn pornografische sites bereikbaar.

Mohajerani: "We moeten vertrouwen hebben in onze bevolking. We gaan ervan uit dat zij de juiste beslissingen neemt."

Zie ook:

In Islamshahr trekken kiezers hun eigen plan (18 februari 2000)

( a d v e r t e n t i e s )