NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

RUIM ZEVEN JAAR geleden veroorzaakten de toenmalige PvdA-staatssecretaris van Justitie en zijn partijvoorzitter in eigen kring rumoer met uitspraken dat illegalen uit Nederland moeten "verdwijnen", zeker de criminelen onder hen van wie de burgers "last" hebben. De reactie daarop was fel en kwam onder meer tot uitdrukking in een advertentiecampagne die door Nederlanders van goede naam en faam werd ondertekend.

Nu zou zo'n conflict in de boezem van de PvdA ondenkbaar zijn. De koppelingswet bijvoorbeeld wordt door een grote meerderheid van de Tweede Kamer gedragen. Nagenoeg iedereen is het erover eens dat er een einde moest komen aan de verkokering van de bureaucratie, waardoor de ene hand van de overheid niet wist wat de andere hand deed.

De rechter heeft over de consequenties inmiddels weliswaar enkele noten gekraakt. Als het gaat om bijstand of kinderbijslag en de controle op illegale arbeiders kan de praktijk volgens de rechter de toets der (Europese) kritiek niet doorstaan. Maar dat laat onverlet dat de wet over de hele linie redelijk werkt. Er wordt geen jacht gemaakt op illegalen. Omgekeerd weten de laatsten waaraan ze toe zijn. Alleen een klassiek Nederlands verlangen - die behoefte om alles en iedereen in de samenleving te administreren - is tot nu toe niet bevredigd. Hoeveel illegalen in Nederland wonen, is niet bekend. De schattingen lopen uiteen van vijftig- tot tweehonderdduizend.

OP TWEE TERREINEN heeft de koppelingswet geen rechte lijn getrokken. Onderwijs en gezondheidszorg worden subtieler behandeld dan andere overheidsdiensten. Onderwijs is een recht, dat je niet kan onthouden aan kinderen die er niets aan kunnen doen dat hun ouders illegaal in Nederland verblijven. Medische zorg mag zelfs niemand geweigerd worden.

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Wat moet een onderwijzer doen als hij een illegaal in de klas heeft die volgens de wet niet meer leerplichtig is. Hem de toegang tot het lokaal weigeren? Nee, zeggen leraren vaak, wij werken nu niet voor de politie maar zijn er om kennis over te dragen. Dat is een eerbare beroepsopvatting waartegen geen wet is opgewassen. Nog moeilijker is het in de gezondheidszorg. Bij hun diplomering moeten artsen de belofte of een eed op God afleggen. In de Koppelingswet is dat gehonoreerd met de formulering dat ook illegalen aanspraak kunnen maken op "medisch noodzakelijke zorg" en een fonds waarvoor het rijk jaarlijks elf miljoen gulden beschikbaar stelt.

Volgende week buigt de Tweede Kamer zich over de vraag of deze constructie adequaat is. Ter voorbereiding hebben minister Borst (Volksgezondheid) en staatssecretaris Cohen (Justitie) laten weten dat de medische zorg voor illegalen in de zogeheten 'eerste lijn' goed functioneert. In een aantal grote steden zijn, al dan niet christelijk geïnspireerde, klinieken waar artsen grotendeels vrijwillig hun werk doen. Als er problemen zijn, doemen die vooral op bij de duurdere specialistische behandelingen. Ziekenhuizen staan niet te springen om patiënten die ze moeten afboeken op de post "dubieuze debiteuren".

HET IS IN verscheidene opzichten van belang deze praktijk niet af te knijpen, ook al is ze niet consequent. Ter wille van de volksgezondheid moet iedereen zich kunnen laten behandelen. Illegale tuberculose, om een voorbeeld te noemen, is niet alleen een gevaar voor de zieken ondergronds maar ook voor de gezonden bovengronds. Politieke rechtlijnigheid is, daarmee vergeleken, van ondergeschikt belang.

( a d v e r t e n t i e s )