NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Turkse regeringen beloven al jaren de economie van het Koerdische zuidoosten te stimuleren om het Koerdisch separatisme de voedingsbodem te ontnemen. Maar Murad en zijn viskwekerij merken daar niets van.

Door onze correspondent BERNARD BOUWMAN

DIYARBAKIR, 14 JAN. Alleen de vissen zijn blij in de nieuwe kwekerij bij Diyarbakir. Als de eigenaar, Murat, hen stukjes brood toewerpt springen ze een gat in de lucht. Murat zelf deelt die vreugde niet: in 1994 al kreeg hij de belofte van de Turkse autoriteiten dat ze hem kredieten zouden geven om machines te kopen, maar tot dusverre heeft hij geen cent gezien. En van de meer dan 5.000 ton vis die de kwekerij inmiddels rijk is, heeft dus nog geen enkele zijn weg gevonden naar de gloednieuwe conservenfabriek die naast het vismeertje is gebouwd. Een fortuin investeerde Murat in de kwekerij en elke dag dat hij niet kan produceren, betekent voor hem een nieuwe financiële aderlating. "Ik haat de Turkse regering", zegt hij met een grimas op zijn gezicht. "Wij kotsen bloed, en dat komt alleen door hen."

De economische ontwikkeling van het zuidoosten, ambtenaren en politici in Ankara mogen er graag over filosoferen. Eigenlijk is het Koerdische vraagstuk geen etnisch probleem, maar een economisch, vindt de Turkse regering. Het zuidoosten ligt qua rijkdom immers ver achter op de rest van Turkije en armoede leidt vrijwel altijd tot ontevredenheid. Als Ankara erin slaagt om het gebied economisch te ontwikkelen, zo luidt de redenering, dan is het ook snel bekeken met het etnische separatisme in het gebied. En dus kwam in de afgelopen jaren een lange reeks van regeringen met initiatieven om de economie van het zuidoosten nieuw leven in te blazen.

Voor Murat is dat allemaal prietpraat. Hij komt uit een oud en steenrijk Koerdisch geslacht. De viskwekerij zette hij natuurlijk vooral op om geld te verdienen, maar ook een beetje uit idealisme: hij zou graag willen dat het zuidoosten vooruit zou schieten in de vaart der volkeren. Juist dat idealisme zou zijn initiatief, zo denkt hij, populair moeten maken bij de Turkse regering. De kwekerij gaat werk bieden aan 7.000 mensen, hield hij Ankara voor, en zou dus een grote bijdrage kunnen leveren aan de oplossing van de werkloosheid in Diyarbakir. Maar dat de kwekerij in het Koerdische gebied staat, is eerder een nadeel dan een voordeel, zo denkt hij nu. "Ik weet zeker dat in Istanbul alle problemen binnen twee maanden opgelost zouden zijn." Ook dat hij zelf Koerdisch is, werkt in zijn nadeel, zegt hij nu verbitterd. "Omdat wij Koerd zijn, onderzoekt de Turkse regering al zes jaar of we sympathie hebben voor de Koerdische Arbeiderspartij (PKK)", zegt hij. Hij werpt een blik op het visvormige raam in wat ooit de ontvangsthal van de kwekerij zou moeten worden.

De militaire gouverneur van Diyarbakir en omstreken wil geen commentaar leveren op "individuele dossiers". Maar dat de Turkse regering niets doet voor het zuidoosten is absoluut een misvatting, onderstreept hij, die hij in zijn kantoor in Diyarbakir graag wil corrigeren. Een hele reeks stimulerende maatregelen laat hij de revue passeren. Bedrijven die in de regio investeren, hoeven maar de helft van hun energiekosten te betalen, zo zegt hij. En ook wat de BTW betreft, is de Turkse regering erg coulant: de eerste periode zijn die bedrijven al helemaal vrijgesteld van enige BTW en daarna zijn er coulante betalingsvoorwaarden die - in een land als Turkije met zijn torenhoge inflatie - maken dat er continu een korting is. En dat de Turkse overheid discrimineert tegen Koerden, is al helemaal onjuist, zegt de gouverneur. "Voor de Turkse regering is iedereen een Turks staatsburger, wat je komaf verder ook is. Niemand wordt een strobreed in de weg gelegd omdat hij uit dit gebied komt." De gouverneur is erg enthousiast over de toekomst. Want de economie van Diyarbakir en omstreken groeit al sneller dan die van andere gebieden in Turkije. En als de invloed van de grote Atatürk-dam merkbaar wordt, waardoor grote gebieden in het zuidoosten betere toegang krijgen tot water, zal de regio helemaal vooruitgaan, verwacht hij. Want vergeet niet, voegt hij daaraan toe, de strijd met de PKK is geluwd in deze regio en steeds meer mensen gaan ervan uit dat dat geen tijdelijke luwte is maar een definitieve. "Diyarbakir zal daardoor steeds interessanter worden voor investeerders."

Bij GUNSIAD, de zakenclub van Diyarbakir, halen ze vermoeid hun schouders op bij zoveel optimisme. "Ik zal je laten zien wat de Turkse regering voor ons doet", zegt een hoteleigenaar, terwijl hij voorgaat naar zijn bureau. "We hebben een te laag voltage hier", zegt hij, terwijl hij in zijn kantoor de lamp lager draait. "'s Avonds is er zo weinig licht in mijn hotel, dat je nauwelijks een boek kan lezen." Eigenlijk zijn ze bij GUNSIAD zwaar teleurgesteld in de Turkse autoriteiten. Al jarenlang horen ze die verhalen dat Ankara het zuidoosten wil ontwikkelen. Maar als puntje bij paaltje kwam, besteedde Ankara het geld liever aan kanonnen. De hoteleigenaar, tevens voorzitter van GUNSIAD, zucht. "Als ze maar eentiende van het geld dat ze in wapens stopten, hier hadden geïnvesteerd, dan zou dit hele land hier een paradijs zijn geworden." Nu luwt de strijd met de PKK, maar dat heeft niet tot meer optimisme bij GUNSIAD geleid. "De regering heeft geen geld meer door de aardbeving. Wij hopen nu dat buitenlandse investeerders hier komen. Water, grond, goedkope arbeid, je kunt je er geen voorstelling van maken wat Diyarbakir allemaal te bieden heeft."

Murat zucht nog eens, en gooit nog wat brood naar zijn tevreden vissen. "Ik weet heel goed wat Diyarbakir te bieden heeft", zegt hij. "Ooit heb ik eens voorgesteld aan de Turkse autoriteiten om de ontvangsthal hier tot een gratis visrestaurant te maken voor toeristen. Als mensen uit het buitenland hier dan zouden komen om naar de oude stadsmuur te kijken, zouden ze hier 's avonds lekker voor niets een hapje vis kunnen eten. Ze luisterden aandachtig toen ik het voorstelde, maar dat heeft verder allemaal nergens toe geleid." Zoveel heeft Murat al in het viscomplex geïnvesteerd dat zijn "rekenmachientjes ervan op hol slaan." Zelfs al zou hij besluiten om toch alles maar zelf te betalen, zou het complex nog niet van start kunnen gaan, want daarvoor is toestemming uit Ankara nodig en zelfs die komt er niet. Of het complex ooit open gaat. ,,Inshallah (als God het wil)", zegt hij met een vermoeide glimlach op zijn gezicht.

( a d v e r t e n t i e s )