NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Big Brother versus de BBC-dinosaurussen, minimale versus maximale televisie, commercieel versus publiek, daar gaat het om. Voorlopig overwint de minimale televisie, het format dat verrassend scoort.

Big Brother is een droom die uitkomt. Een project met vijf uur gegarandeerde televisie per week. Negen mensen gedurende 100 dagen in een met camera's gevulde keet en steeds valt er na stemmingen eentje af. Dagelijks bekeken en besproken door een tot twee miljoen mensen, net als voetbal. Nu het zeker 15 miljoen gulden kostende format succesvol is, kan het eindeloos worden herhaald. Dat is een kenmerk van de nieuwe economie, je kopieert het succesvolle bestand zonder veel extra kosten.

De Britse dinosaurussen, die nu bij de NCRV zijn te zien, waren een duurdere gok. Dino's door het jurawoud laten wandelen in de hoop dat de grote investering via merchandising en internationale verkoop terug wordt geploegd. Zes miljoen pond voor slechts zes uitzendingen.

Maximalistisch zijn ook de Geheimnisse unseres Universums op het Duitse ZDF waarin met geanimeerde beelden sterrenkunde, de relativiteitstheorie en delen van de quantummechanica voor een groot publiek toegankelijk werden. Zo'n serie betekent meer dan al de Kies Exact-spotjes van Postbus 51. Dat is de kerntaak van publieke televisie. De films maken exacte wetenschappen leuk. In Nederland is televisie alleen maar leuk als het over mensen en gevoelens gaat. Dat is ook een stuk goedkoper.

Andere maximale televisie. De kinderopera Carmen op Net 3, afgelopen zondag. De VPRO-documentaires over treurliederen. Wim Kayzers interviews. De films van Michiel van Erp. De dramaserie Oud Geld die het milieu van Gooise bankierskringen in beeld brachten. Door acteurs voor wie hun andere werk gewoon door gaat.

RTL4's Westenwind is een minimale variant op Oud Geld. De acteurs zijn meer sexy chippendales, de plot onwaarschijnlijker. En het verhaal moet over twee uitzendingen per week worden uitgesmeerd. "Es ist bezahlt, es soll herunter." Liefst had de Avro Oud Geld ook zo uitgerekt, maar dat wilde tekstschrijfster Maria Goos niet. Minimaal zijn de gesprekjes in het door Unilever gesponsorde Koffietijd!, elke ochtend. Nederland heeft te veel zenders en omroepen die om geld, talent en producties vragen. Publieke televisie heeft ook zijn minimale varianten. Documentaires, waarbij de camera wordt opengezet en in twee afleveringen van een uur een verhaal van een kwartier wordt verteld. Niet de feiten, maar de gevoelens die breedsprakig worden geuit. Ik zag ze bij sommige uitzendingen van Dokument of bij de RVU. Niet iedere filmmaker is een cineast die de beelden voor zichzelf kan laten spreken. Dat hoeft ook niet. De meeste onderwerpen ontrollen zich niet vanzelf. Sommige docu's doen soms denken aan papa die als een blinde de videocamera een uur laat rollen als zijn kind zwemles heeft. Omroepen moeten zuinig aan doen met grappen en maken gebruik van kringloophumor. Een geslaagde grap wordt een format voor tien tot vijftien uitzendingen hergebruik. Dat geldt voor Nachtcrème van Wim de Bie, voor de reclamemannen van Jiskefet. Elke uitzending weer opnieuw. Bij gebrek aan ideeën moet Robert Muntz vele avonden met het typetje van tv- dominee voort. Een cabaretier kan voor telkens andere zalen dezelfde grappen opnieuw vertellen maar de televisie heeft elke avond dezelfde kijkers.

Minimaal is een lang gesprek op een laboratorium waarbij de prof - net als in de begintijd van de televisie - voor de camera op een kladpapiertje een schetsje maakt, zoals ik wel eens bij Noorderlicht heb gezien, helaas het enige regelmatige wetenschapsprogramma. Ik ken ook wel goede uitzendingen maar je merkt dat het een zware druk legt op een redactie, elke week een nieuw item - het kan niet altijd even goed worden uitgezocht. Vaak wordt de visie van de geïnterviewde kritiekloos overgenomen. Het is een gewone actualiteitenrubriek met wetenschappelijke onderwerpen. Het mooiste voor de omroep is het bezit van een tv-ster, die met zijn stralende aanwezigheid de inhoud van een programma kan zegenen. Zo'n persoonlijkheid moet goed worden betaald. Ze treden ook in elkaars shows op om de kijkcijfers een beetje te helpen. Iedereen zit wel eens verlegen om een gast. Zoveel televisie. Jack Spijkerman komt bij Barend en Van Dorp of buurt bij Laat de Leeuw.

Het is waar, een half uurtje Jeroen Pauw tegenover een gast in Kwestie van Kiezen is de moeite waard. Maar daar staat ook het maximale nieuwsapparaat van RTL achter, een dure investering die niet meteen wordt terugbetaald. Barend en Witteman moet een sterke redactie hebben om elke avond een goed onderwerp te organiseren. Zo'n interview is minder minimaal dan het lijkt. Veronica doet het liever zonder dat dure nieuws en wil uit het samenwerkingsverband met RTL stappen.

Minimale televisie is niet verkeerd, maar er zou meer ruimte moeten zijn voor maximale producties. Die zijn belangrijker dan die dure pluriformiteit. Het verschil tussen Netwerk (KRO, AVRO, NCRV) of Nova van VARA/NPS is niet ideologisch maar stilistisch. De een is luidruchtiger dan de ander.

Zijn drie netten niet te veel? Als de VARA er met een machtige lobbystunt in slaagt om de politiek voor haar eisen te laten buigen en de vermolmde omroepzuilen van stutten voorziet, komt een moslim-omroep naderbij. Wat let hen dan een vereniging op te richten, als de EO? Met veel leden en weinig kijkers. BNN is hen al voorgegaan. Nog meer versplintering en reclameblokken om al die verenigingen te bekostigen en nog minder onderscheid met de commerciële omroep. Waarom dan geen privatisering? De toekomst is aan minimale televisie.