NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondent HANS BUDDINGH
SEATTLE, 3 DEC. Grote onvrede bij veel landen over de Amerikaanse leiding van de wereldhandelsconferentie (WTO) in Seattle heeft het resultaat van de bijeenkomst, die vandaag moet eindigen en moet leiden tot een agenda voor een nieuwe wereldhandelsronde, hoogst onzeker gemaakt.

De Nederlandse staatssecretaris Gerrit Ybema (handel) zei vannacht de situatie bij de ministersconferentie van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) "buitengewoon zorgelijk" te vinden. "De optie wordt steeds serieuzer dat we er niet uitkomen", aldus Ybema. Hij sprak van een "Poolse landdag". Ook de Duitse minister Müller liet zich pessimistisch uit. De Noorse minister van Buitenlandse Zaken, Knut Vollebaeck, noemde de Amerikaanse leiding bij de conferentie vannacht "chaotisch".

Bij een eventuele mislukking van de conferentie in Seattle blijven overigens de afspraken over handelsliberalisering van 1994 (het zogenoemde GATT-akkoord) gehandhaafd. Eurocommissaris Pascal Lamy, die namens de Europese Unie onderhandelt, had eerder gisteren al zware kritiek geuit op de "inefficiency en non-transparantie" van de consultatie en besluitvorming. De Afrikaanse handelsministers gaven vannacht een hoogst ongebruikelijke verklaring uit waarin ze dezelfde kritiek uitten. "Er is geen transparantie in de procedures en de Afrikaanse landen worden uitgesloten bij zaken van vitaal belang."

Lamy zei tijdens een persconferentie zijn kritiek niet op de Amerikaanse handelsvertegenwoordigster, Charlene Barshefsky, te richten. Volgens hem is er sprake van een "systeemprobleem" bij de WTO, waar met 135 landen consensus moet worden bereikt.

Maar volgens ingewijden was de frustratie bij Lamy groot dat Barshefsky een Europees werkdocument, opgesteld met Japan, Zuid-Korea, Hongarije en Turkije, terzijde had gelegd. Barshefsky had eerder deze week vier werkgroepen onder voorzitterschap van verschillende landen aan het werk gezet om een slotverklaring voor te bereiden. Het door de EU geïnitieerde document, dat het karakter heeft van een ontwerp- slotverklaring, doorkruiste de strategie van de Amerikaanse voorzitter.

Barshefsky verwierp gisteren alle kritiek en sprak van "werkelijke participatie" van alle landen aan de WTO-meeting. Gisteren werd duidelijk dat de EU met haar werkdocument het ongenoegen van de VS heeft gewekt. Tijdens een besloten bijeenkomst met alle 135 delegaties noemde volgens een van de aanwezigen Barshefsky, die de WTO-bijeenkomst in Seattle voorzit, de Europese stap "onconstructief en niet transparant".

Veel werkgroepen waren vanmorgen niet veel verder gekomen dan een inventarisatie van de verschillende standpunten. Er was wel een tekst over landbouw, een belangrijk twistpunt tussen met name de EU en de VS. Maar dit compromisvoorstel bleek onaanvaardbaar voor de Europese Unie.

Eurocommissaris Franz Fischler (landbouw) liet in een schriftelijke verklaring weten dat het stuk "onvoldoende onze belangrijkste posities weerspiegelt" al was volgens hem wel van een "positieve ontwikkeling" sprake.

In de tekst is wel de door de EU gewenste 'multifunctionaliteit' van de landbouw terug te vinden, al wordt dat woord niet gebruikt. Erkend wordt dat het boerenbedrijf ook een sociale en milieufunctie heeft. Dit betekent dat de EU boeren hiervoor financieel kan belonen. Op het gebied van exportsubsidies is sprake van "substantiële reductie". Maar in de tekst staat in dit verband ook nog de voor de EU onaanvaardbare term 'eliminering'.

Op het laatste moment werd gisteren ook een werkgroep ingesteld voor de voor ontwikkelingslanden zeer gevoelige kwestie van minimale sociale en arbeidsnormen. De Verenigde Staten willen binnen WTO-verband over arbeidsnormen praten. Maar ontwikkelingslanden vrezen dat dit de deur openzet naar protectionistische maatregelen tegen landen die niet aan dergelijke normen voldoen. Volgens veel landen heeft president Clinton een compromis over de kwestie ernstig bemoeilijkt door in een lokale krant in Seattle de term 'sancties' te gebruiken. Arbeidsnormen zijn een belangrijk thema van de Amerikaanse vakcentrale AFL/CIO, die voor de Democratische Partij (van Clinton) belangrijk is in de presidentsverkiezingen eind volgend jaar. De Amerikaanse delegatie in Seattle probeerde gisteren de schade als gevolg van Clintons uitlatingen te beperken. Eurocommissaris Lamy verwierp de suggestie van Clinton en onderstreepte dat in de Europese benadering van de kwestie sancties juist niet ter sprake komen.

Staatssecretaris Ybema zei gisteren te verwachten dat het Europese voorstel om in een WTO-werkgroep over biotechnologie (o.a. transgeen voedsel) te praten van tafel gaat. Dit voorstel van Eurocommissaris Lamy is gekritiseerd door verschillende EU-ministers, die vinden dat hij zich hiermee niet geheel aan zijn mandaat heeft gehouden.

Lamy zei gisteren dat hij met het voorstel in de richting van de VS de onderhandelingen "in beweging" wilde brengen. De EU wil de mogelijkheid houden uit voorzorg transgene producten tijdelijk te weren.

Zie ook:

EU bereid over minder steun landbouw te praten (2 december 1999)
Hooligans tegen globalisering (1 december 1999)
Werkgroepen voor WTO-conflicten (8 november 1999)

( a d v e r t e n t i e s )