NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Tussen de Nederlandse Spoorwegen en minister Netelenbos wordt keihard geknokt over de concessie voor het rijden over de nieuwe HSL-Zuid.

Door onze redacteuren
MARCELLA BREEDEVELD en FLORIS VAN STRAATEN

DEN HAAG, 18 NOV. Wie de bal kaatst, kan hem terugverwachten. Nadat minister Netelenbos (Verkeer en Waterstaat) vorige week resoluut het bod van de Nederlandse Spoorwegen op de HSL-Zuid had afgewezen, sloeg de NS de nieuwe voorstellen van de minister gisteren niet minder vastberaden af. Dan maar liever een openbare aanbesteding, oordeelde NS-topman

Den Besten, met uiteraard de kans dat het contract aan de neus van de NS voorbij zou gaan.

"Het wordt hard gespeeld van beide kanten", zo erkende Netelenbos vanmorgen in de Tweede Kamer. Zij wees er overigens op dat de NS een uitstekende startpositie had om bij een openbare aanbesteding het contract voor de exploitatie van de binnenlandse flitstreinen en de doorgaande HSL-treinen naar Brussel en Parijs in de wacht te slepen.In de Tweede Kamer, waar de NS vanouds op warme steun kan rekenen, roept zo'n procedure echter veel huiver op, zo bleek ook gisteren en vanmorgen weer tijdens twee spoeddebatten. Stel je voor dat een buitenlands bedrijf met het naar verwachting lucratieve contract aan de haal gaat? Wat zou er dan nog van de eigen NS overblijven?

Bovendien wil de Kamer het HSL-contract in geen geval gunnen aan een bedrijf uit een land dat zelf zijn spoormarkt gesloten houdt. Ook Netelenbos houdt vast aan reciprociteit. Daardoor stijgen de kansen voor de NS weer aanzienlijk, want in geen van de buurlanden, en al helemaal niet in Frankrijk, krijgen buitenlandse spoorwegondernemingen ook maar een schijn van kans.Alleen de VVD schaarde zich gisteren onmiddellijk volmondig achter Netelenbos. Woordvoerder Hofstra zei dat de Kamer de onderhandelingspositie van de minister niet moest bederven. Volgens hem speelde de NS slechts een listig schaakspel, waarbij het bedrijf het contract voor een zo laag mogelijke prijs dacht binnen te halen.

Inderdaad lijkt enig blufpoker de NS niet vreemd. Den Besten legde gisteren het initiatief nadrukkelijk terug bij de minister. Zij moet nu laten zien of ze het werkelijk aandurft de NS een concessie te ontnemen die onontbeerlijk is voor het gezond voortbestaan van het nationale spoorbedrijf. Als de HSL straks op volle snelheid tussen Amsterdam en Parijs rijdt - het spoor is in Nederland overigens pas op zijn vroegst in 2005 klaar - levert dat miljoenen treinreizigers per jaar extra op.

Dat is niet alleen goed voor de strijd tegen de toenemende files op de Nederlandse wegen, maar ook voor de financiële positie van de NS. Nu het kabinet heeft afgezien van zijn plannen om de NS via een beursgang te vervreemden, is minister Netelenbos op zoek naar een partij die een deel van het aandelenpakket wil overnemen van de staat. Om die zoektocht te laten slagen, is het wel nodig dat de NS goede vooruitzichten heeft op voldoende reizigers.

Netelenbos liet de NS vorige week vrijdag twee mogelijkheden: een aangepast bod voor het alleenrecht op het binnenlands traject van de HSL-Zuid of de vorming van een joint-venture waarbij de NS moet samenwerken met een door de minister gekozen partner. Beide alternatieven werden gisteren door de NS afgewezen. In de brief die Den Besten samen zijn president-commissaris J. Timmer (voormalig Philips- topman) aan Netelenbos heeft geschreven, stelt hij nog steeds van mening te zijn "dat ons voorstel voor alle partijen attractief is, met name voor onze klanten". Hoewel volgens Den Besten op een aantal punten nog "nader overleg" gevoerd kan worden, is een grootscheepse aanpassing niet in het belang van de Spoorwegen.

Waar zit de grootste pijn? Volgens Netelenbos wil de NS te weinig betalen voor een te uitgebreid pakket. In ruil voor de 2,8 miljard gulden die de Spoorwegen overhebben voor het vervoer naar het zuiden via de HSL, willen de Spoorwegen ook het recht om te rijden op de nog aan te leggen HSL-Oost (richting Duitsland) en de Hanzelijn (richting het noorden). Bovendien wil de NS de mogelijkheid krijgen om op het hele traject van de HSL-Zuid te rijden, en niet alleen op het deel dat in Nederland ligt.

Netelenbos, die is geadviseerd door een zogeheten Commissie van Wijzen (voorgezeten door Ad Scheepbouwer, bestuursvoorzitter van het voormalige staatsbedrijf TNT Post Groep), ergert zich voorts aan het feit dat de NS een forse bijdrage verlangt van de overheid en een concessie wil tot het jaar 2035.

In het publiciteitsoffensief dat de Spoorwegen de afgelopen dagen hebben ontketend, staan drie verdedigingstaktieken centraal: bij een aantal punten beroepen ze zich op een bedrijfseconomische ratio ("We moeten wel over het hele traject van de HSL-Zuid rijden, anders zijn er geen economische voordelen te behalen"), bij andere onderwerpen beroepen ze zich erop verkeerd begrepen te zijn of ze stellen dat er nog over onderhandeld had kunnen worden. Volgens Netelenbos spelen de Europese regels haar echter parten. Ze mag wel het binnenlandse deel van de HSL- Zuid aanbesteden maar niet de internationale lijnen. De NS betwist dit en veel Kamerleden vroegen de minister hoe dit dan tussen andere landen is geregeld. De onzekerheid hierover vormde voor de Tweede Kamer aanleiding opheldering te vragen van Netelenbos. In afwachting van een brief hierover aan de Kamer, zo beloofde ze vanmorgen, zal ze geen " onomkeerbare stappen" nemen. Daarna wordt het spel wat haar betreft keihard doorgespeeld.

Zie ook:

Laatste kans voor aangeslagen NS (13 november 1999)
Het spoor bijster (7 september 1999)
Stagnatie op het Duitse spoor (2 september 1999)
Netelenbos: schrap noordtak Betuwelijn (1 september 1999)

( a d v e r t e n t i e s )